Husnbuzar — o‘smirlik davrida eng ko‘p uchraydigan muammolardan biridir. JSST ma’lumotlariga ko‘ra, akne (husnbuzar)ning biror ko‘rinishi 80–90% o‘smirlarda kuzatiladi. Bu nafaqat tashqi ko‘rinishdagi nuqson, balki o‘ziga bo‘lgan ishonch, o‘z-o‘zini qadrlash va hayot sifati uchun ham muhim omildir. Yaxshi tomoni shundaki, ko‘pchilik holatlarda ushbu muammoni nazorat qilish mumkin — ayniqsa, agar vaqtida va to‘g‘ri yondashuv bilan harakat qilinsa.

Ushbu maqolada o‘smirlarda husnbuzar nega paydo bo‘lishi, qanday usullar teri holatini yaxshilashga yordam berishi va uyda qanday parvarish qilish mumkinligi haqida so‘z yuritamiz.

O‘smirlik davrida husnbuzar paydo bo‘lishining sabablari

Asosiy sabab — gormonlar o‘zgarishi, ya’ni balog‘atga yetish davridagi tabiiy jarayon. Bu davrda organizmda androgenlar miqdori ortadi, bu esa yog‘ bezlarining faol ishlashiga olib keladi. Natijada:

• teri haddan tashqari yog‘li bo‘ladi,
• teshikchalar yog‘ bilan to‘silib qoladi,
• va bu joylarda yallig‘lanishga olib keluvchi bakteriyalar ko‘payadi.

Qo‘shimcha omillar:

• Noto‘g‘ri teri parvarishi — juda kuchli vositalar, tartibsiz yuvinish, yog‘li kremlar.
• Nosog‘lom ovqatlanish — ortiqcha shakar, yog‘li va qayta ishlangan mahsulotlar.
• Stress va uyquning yetishmasligi — bu holatlar kortizol gormonini ko‘paytiradi, u esa yallig‘lanishni kuchaytiradi.
• Irsi omillar — agar ota-onada husnbuzar bo‘lgan bo‘lsa, bola uchun ham xavf yuqori.
• Ba’zi dorilar — masalan, kortikosteroidlar yoki litiy saqlovchi preparatlar.

Husnbuzar turlari

Husnbuzarlar har xil bo‘ladi. Ularni farqlash — to‘g‘ri davolash usulini tanlash uchun muhim.

• Komedonlar (qora yoki oq nuqtalar) — yallig‘lanmagan, faqat teshikchalarning to‘silishi bilan bog‘liq.
• Papulalar — qizarib yallig‘langan tugunchalar.
• Pustulalar — ichida yiring bo‘lgan yallig‘langan papulalar.
• Kistoz akne — chuqur, og‘riqli, teri ostida joylashgan yallig‘lanishlar.

Muhim: kistoz akne albatta dermatolog ko‘rigini talab qiladi, chunki u chandiqlar qoldirishi mumkin.

Uy sharoitida davolash va teri parvarishi

Yengil va o‘rta darajadagi akneda uy sharoitidagi to‘g‘ri parvarish ko‘pincha teri holatini sezilarli yaxshilaydi. Asosiysi — muntazamlik va sabr.

Asosiy parvarish:

• Yumshoq tozalash — kuniga 2 marta, muammoli teri uchun maxsus gel yoki ko‘pik bilan.
• Toniklar — spirtsiz, tarkibida salitsil kislotasi, niatsinamid yoki choy daraxti ekstrakti bo‘lgan.
• Namlagich — engil, yog‘siz (non-comedogenic) krem yoki gel.
• Mahalliy antibakterial vositalar — masalan, benzoil peroksid yoki rux asosidagi vositalar.

Tabiiy vositalar:

• Asal va dolchinli niqob — antibakterial ta’sirga ega.
• Aloe vera — yallig‘lanishni kamaytiradi, terini tinchlantiradi.
• Romiashka damlamasi — tonik yoki kompress sifatida foydalanish mumkin.

⚠️ Tabiiy niqoblardan foydalanishda avval allergiya testi o‘tkazing va limon sharbati yoki sirka kabi agressiv mahsulotlardan qoching — ular terini bezovta qilishi mumkin.

Ko‘p so‘raladigan savollar

Husnbuzarni siqib chiqarish mumkinmi?

• Yo‘q. Bu infektsiyani yoyadi, yallig‘lanishni kuchaytiradi va chandiqlarga olib keladi.

Spirt yoki vodorod peroksid ishlatish kerakmi?

• Tavsiya etilmaydi. Bu vositalar terini haddan tashqari quritadi va uning himoya qatlamini buzadi.

Quyosh husnbuzarga yordam beradimi?

• Quyosh nurlari vaqtincha quritishi mumkin, lekin uzoq muddatda terining yog‘ ishlab chiqarishini oshiradi va dog‘lar qoldiradi.

Husnbuzar haqida afsonalar

• “Husnbuzar ifloslikdan paydo bo‘ladi” — yo‘q, bu ichki gormonal o‘zgarishlarga bog‘liq.
• “O‘zi o‘tib ketadi, davolash shart emas” — ba’zida o‘tishi mumkin, lekin doimiy yoki kuchli akneda chora ko‘rish kerak.
• “Qanchalik ko‘p yuving, shuncha yaxshi” — aksincha, ko‘p yuvinish terini quritib, yog‘ bezlarini yanada faol ishlashga majbur qiladi.

O‘smirlar va ota-onalarga foydali maslahatlar

• Bolani qo‘llab-quvvatlang: uni ayblamang, muammoni muhokama qilmang.
• Har xil vositalarni ketma-ket ishlatishga majburlamang — bitta vositaga 2–3 hafta vaqt bering.
• Eslab qoling: akne vaqtincha holat. To‘g‘ri yondashuv bilan bartaraf etish mumkin.

Xulosa

O‘smirlardagi husnbuzar — tabiiy, lekin ba’zida noqulay jarayon. To‘g‘ri teri parvarishi, sog‘lom turmush tarzi va sabr bilan bu muammoni yengish mumkin. Agar husnbuzar jiddiy noqulaylik tug‘dirsa yoki uy sharoitidagi parvarish yetarli bo‘lmasa, dermatologga murojaat qiling.

Agar maqola sizga foydali bo‘lgan bo‘lsa — uni yaqinlaringiz bilan bo‘lishing va sog‘liq haqidagi boshqa muhim mavzularni o‘tkazib yubormaslik uchun kanalimizga obuna bo‘ling!