Ko‘pchilik shamollashning dastlabki alomatlarida antibiotik ichishni tavsiya qiladi, chunki bu kasallikni tezroq yengishga va asoratlarning oldini olishga yordam beradi, deb hisoblaydi. Ammo haqiqatdan ham antibiotiklar shamollashda samaralimi? Ularni qachon ichish kerak, va qachon ular foydasiz yoki hatto zararli bo‘lishi mumkin?

Antibiotiklar qanday ishlaydi?

Antibiotiklar – bakteriyalarni yo‘q qilish yoki ularning o‘sishini to‘xtatish uchun mo‘ljallangan dori vositalaridir. Ular ikki turga bo‘linadi:

• Tor ta’sir doirasiga ega antibiotiklar – faqat ma’lum turdagi bakteriyalarga qarshi samarali.
• Keng ta’sir doirasiga ega antibiotiklar – ko‘plab bakteriyalarga qarshi kurashadi.

Muhimi shundaki, antibiotiklar viruslarga ta’sir qilmaydi. Shamollash va gripp esa, asosan, viruslar sabab yuzaga keladi.

Shamollash va gripp – virusli kasalliklar

Shamollash va grippning asosiy sababi viruslardir. Ularning alomatlari:

• Burun oqishi
• Yo‘tal
• Tomoq og‘rig‘i
• Mushaklarda og‘riq va holsizlik
• Isitma

Ko‘pchilik hollarda organizm virusli infeksiyaga o‘zi qarshi kurasha oladi. Buning uchun dam olish, ko‘p suyuqlik ichish, xona havosini namlantirish va immunitetni qo‘llab-quvvatlash yetarli.

Antibiotiklar qachon kerak bo‘ladi?

Ba’zan virusli infeksiya bakterial asoratlar bilan murakkablashishi mumkin. Antibiotiklar quyidagi holatlarda talab qilinadi:

• Isitma (38°C va undan yuqori) 3-4 kundan ortiq davom etsa.
• Burundan ko‘p miqdorda yashil yoki sarg‘ish ajralmalar ajralsa.
• Tomoqda og‘riq kuchli bo‘lsa, bodomsimon bezlarda oq qoplama paydo bo‘lsa.
• Burunning uzoq vaqt bitib qolishi (10 kundan ortiq davom etsa).
• Yo‘tal kuchayib, nafas olish qiyinlashsa, ko‘krak qafasida og‘riq paydo bo‘lsa.

Agar bu alomatlar kuzatilsa, shifokorga murojaat qilish va bakterial infeksiya bor-yo‘qligini aniqlash uchun analiz topshirish kerak.

Antibiotiklarni o‘zboshimchalik bilan qabul qilishning zarari

Ko‘pchilik shifokor tavsiyasisiz antibiotiklarni qabul qiladi, bu esa quyidagi xavf-xatarlarni keltirib chiqarishi mumkin:

• Bakteriyalarning chidamliligini oshiradi. Antibiotiklarni nazoratsiz qabul qilish bakteriyalarni ularga chidamli qiladi, bu esa kelajakda davolanishni qiyinlashtiradi.
• Ichak mikroflorasini buzadi. Antibiotiklar nafaqat zararli, balki foydali bakteriyalarni ham yo‘q qiladi, bu esa disbakteriozga olib kelishi mumkin.
• Allergik reaksiya chaqiradi. Antibiotiklar ba’zida teri toshmalari, qichishish va shishlarga sabab bo‘lishi mumkin.
• Yon ta’sirlar paydo bo‘lishi mumkin. Qorinda og‘riq, diareya, ko‘ngil aynishi, jigar va buyrak faoliyatining buzilishi antibiotiklarni noto‘g‘ri qabul qilish oqibatida yuzaga kelishi mumkin.

Antibiotiklarni qanday to‘g‘ri qabul qilish kerak?

Agar shifokor antibiotik buyurgan bo‘lsa, quyidagi qoidalarga rioya qiling:

1. Dozalash va qabul qilish muddatini aniq bajaring. Antibiotiklarni erta to‘xtatish yoki dozani o‘zgartirish kasallikning qaytalanishiga olib kelishi mumkin.
2. Sut, spirtli ichimliklar va meva sharbatlari bilan ichmang. Bu ularning ta’sirini pasaytirishi mumkin.
3. Antibiotiklarni bir xil vaqt oralig‘ida qabul qiling. Dozani o‘tkazib yuborish davo samaradorligini pasaytiradi.
4. Ichak mikroflorasini saqlash uchun probiotiklardan foydalaning. Bu oshqozon-ichak tizimi muammolarining oldini olishga yordam beradi.

Ko‘p beriladigan savollar (FAQ)

1. Antibiotiklarni profilaktika uchun ichish mumkinmi?

• Yo‘q, antibiotiklar shamollashning oldini olmaydi va viruslardan himoya qilmaydi. Ular faqat bakterial infeksiyalar uchun buyuriladi.

2. Shamollash uzoq davom etsa, antibiotik ichish kerakmi?

• Har doim ham emas. Agar alomatlar bakterial infeksiya belgilarisiz uzoq davom etsa, sabab immunitetning zaiflashishi yoki boshqa omillar bo‘lishi mumkin.

3. Antibiotiklarni xalq tabobati bilan almashtirish mumkinmi?

• Xalq tabobati (asal, sarimsoq, zanjabil) immunitetni mustahkamlashga yordam beradi, lekin bakterial infeksiyalarda antibiotiklarning o‘rnini bosa olmaydi.

4. Antibiotiklar bolalar uchun xavflimi?

• Shifokor tavsiyasisiz antibiotiklarni bolalarga berish mumkin emas. Ular faqat jiddiy bakterial infeksiyalar uchun buyuriladi.

Xulosa: antibiotiklar qachon foydali, qachon zararli?

Antibiotiklar – bakterial infeksiyalarni davolash uchun kuchli vosita, ammo ular virusli kasalliklarda foydasiz. Ularni faqat bakterial asoratlar bo‘lsa va shifokor tomonidan buyurilganda ichish kerak.

Shamollashda antibiotiklarsiz qanday tuzalish mumkin?

• Ko‘proq suyuqlik iching (suv, o‘tli choy, kompot).
• Xonani namlantiring va shamollating.
• Burunni yuvish uchun fiziologik eritmalardan foydalaning.
• Yetarlicha dam oling va yaxshi uxlang.

Agar alomatlar kuchaysa – o‘zboshimchalik bilan dori ichmang, shifokorga murojaat qiling. Ushbu maqolani yaqinlaringiz bilan bo‘lishing, toki ko‘proq odamlar shamollashni to‘g‘ri davolash haqida bilib olsin!