Kamqonlik bolalar orasidagi eng keng tarqalgan kasalliklardan biridir. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, dunyodagi bolalarning taxminan 40 foizi kamqonlikning asosiy sababi bo‘lgan temir tanqisligidan aziyat chekadi. Bu muhim elementning yetishmasligi gemoglobin darajasining pasayishiga olib keladi, natijada bolaning umumiy ahvoli yomonlashadi: u lanj bo‘lib qoladi, tez charchaydi, ishtahasi yo‘qoladi.

Kamqonlik vaqtinchalik va oson bartaraf etiladigan bo‘lishi mumkin, ammo ba’zi hollarda u uzoq muddatli davolanishni talab qiladi. Ushbu maqolada biz bolalarda kamqonlikka olib keladigan sabablarni, uni qanday aniqlash va davolash hamda oldini olish uchun nimalar qilish kerakligini ko‘rib chiqamiz.

Bolalarda kamqonlik sabablari

Bolada kamqonlik turli sabablarga ko‘ra rivojlanishi mumkin. Ularning eng keng tarqalganlari quyidagilar:

     1. Temir tanqisligi - temirning yetarli darajada iste’mol qilinmasligi yoki o‘zlashtirilmasligi bilan bog‘liq eng keng tarqalgan sabab hisoblanadi.

     2. Vitaminlar yetishmasligi - B12 vitamini va folat kislotasi tanqisligi ham kamqonlikka olib keladi.

     3. Surunkali kasalliklar - yallig‘lanish jarayonlari, infeksiyalar, buyrak va jigar kasalliklari gemoglobin darajasining pasayishiga sabab bo‘lishi mumkin.

     4. Genetik omillar - kamqonlikning ayrim turlari, masalan, o‘roqsimon hujayrali kamqonlik yoki talassemiya irsiy yo‘l bilan o‘tadi.

     5. Qon yo‘qotish - oz miqdorda bo‘lsa-da, doimiy qon yo‘qotish (masalan, oshqozon-ichak trakti kasalliklari tufayli) kamqonlik rivojlanishiga olib kelishi mumkin.

Bolalarda kamqonlik belgilari

Kamqonlik belgilari yaqqol ko‘zga tashlanadigan yoki kam sezilardigan bo‘lishi mumkin. Bolaning xulq-atvori va ahvolidagi o‘zgarishlarga e’tibor qaratish muhim.

Asosiy belgilari:

     • Teri va shilliq qavatlarning oqarishi

     • Lanjlik, tez charchash

     • Bosh aylanishi, holsizlik

     • Jismoniy mashqlar paytida nafas qisilishi

     • Ishtahaning pasayishi

     • Soch va tirnoqlarning mo‘rtlashuvi

     • Tez-tez shamollash va immunitetning susayishi

     • Og‘iz burchaklarida yoriqlar (lablar bichilishi) paydo bo‘lishi

Agar siz bolada ushbu alomatlarning bir nechtasini sezsangiz, gemoglobin va ferritin uchun qon tahlilini topshirish tavsiya etiladi.

Kamqonlik diagnostikasi

Laboratoriya tahlillari yordamida kamqonlikni aniqlash mumkin. Shifokor tomonidan tayinlanadigan asosiy tekshiruvlar:

     • Umumiy qon tahlili - gemoglobin darajasi, eritrotsitlar soni va boshqa muhim ko‘rsatkichlarni ko‘rsatadi.

     • Qonning biokimyoviy tahlili - temir, ferritin, B12 vitamini va foliy kislotasi darajasini aniqlashga yordam beradi.

     • Retikulotsitlar tahlili - suyak iligi yangi eritrotsitlarni qanchalik faol ishlab chiqarishini ko‘rsatadi.

     • Qo‘shimcha tekshiruvlar - surunkali kasalliklar yoki anemiyaning genetik shakllariga shubha qilinganda.

Bolalarda kamqonlikni davolash

Kamqonlikni davolash uning sababiga bog‘liq bo‘ladi. Ko‘p hollarda bu ovqatlanish tartibini o‘zgartirish va dori vositalarini qabul qilishni o‘z ichiga oladi.

Asosiy davolash usullari:

     1. Ovqatlanishni to‘g‘rilash - ratsionga temir, vitaminlar va mikroelementlarga boy mahsulotlarni kiritish.

     2. Temir saqlovchi preparatlar - temir tanqisligi aniqlanganda tayinlanadi (faqat shifokor tavsiyasi bilan!).

     3. Qo‘shimcha vitaminlar - B12 vitamini, folat kislotasi, C vitamini (temirning o‘zlashtirilishini yaxshilaydi).

     4. Asosiy kasallikni davolash - agar kamqonlik surunkali kasalliklar tufayli yuzaga kelgan bo‘lsa.

Kamqonlikda foydali mahsulotlar:

     • Qizil go‘sht (mol, buzoq go‘shti)

     • Jigar

     • Baliq va dengiz mahsulotlari

     • Tuxum

     • Grechka, suli yormasi

     • Ismaloq, brokkoli

     • Yong‘oqlar va quruq mevalar (ayniqsa o‘rik qoqi, mayiz)

     • Anor, olma

Shuni yodda tutish kerakki, sut mahsulotlari temirning so‘rilishini sekinlashtirishi mumkin, shuning uchun ularni tarkibida temir bo‘lgan ovqat iste’mol qilgandan keyin darhol iste’mol qilish tavsiya etilmaydi.

Kamqonlikning oldini olish

Kamqonlikni davolashdan ko‘ra uning oldini olish osonroq. Uning rivojlanishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun quyidagi oddiy choralarni ko‘rish lozim:

     1. Muvozanatli ovqatlanish - bolaning ovqat ratsioniga temirga boy mahsulotlarni kiritish.

     2. Emizish - chaqaloqlar uchun zarur ozuqa moddalarni olishning tabiiy usuli.

     3. Temir miqdorini nazorat qilish - ayniqsa chala tug‘ilgan chaqaloqlar, o‘smirlar va surunkali kasalliklarga chalingan bolalar uchun muhim.

     4. Muntazam ravishda bolalar shifokoriga ko‘rinish - qon tahlillari kamqonlikni erta bosqichlarda aniqlashga yordam beradi.

Ko‘p beriladigan savollar

Kamqonlikni faqat ovqatlanish bilan davolash mumkinmi?

     • Kamqonlik yengil darajada bo‘lsa, to‘g‘ri ovqatlanish ahvolni yaxshilashi mumkin. Biroq temir tanqisligi yaqqol bo‘lganda, dori-darmonlarsiz davolanib bo‘lmaydi.

Temirni qancha vaqt qabul qilish kerak?

     • Odatda davolash kursi 1 oydan 3 oygacha davom etadi, biroq aniq muddatni shifokor belgilaydi.

Kamqonlik o‘z-o‘zidan o‘tib ketishi mumkinmi?

     • Kamdan-kam hollarda yengil shakldagi kamqonlik ovqatlanish tartibini to‘g‘rilash bilan bartaraf bo‘lishi mumkin, ammo ko‘pincha kuzatuv va davolash talab etiladi.

Kamqonlik haqida keng tarqalgan yanglish fikrlar

❌ "Agar bola rangpar bo‘lsa, demak unda kamqonlik bor" - bu har doim ham to‘g‘ri emas, ba’zida rangparlik terining o‘ziga xos xususiyati hisoblanadi.

❌ "Anor va olma gemoglobinni oshiradi" - ular foydali, ammo kamqonlikni davolash uchun tarkibida yetarli miqdorda temir moddasi yo‘q.

❌ "Tabletkalardagi temir zararli" - to‘g‘ri qabul qilinganda va shifokor nazorati ostida temir saqlovchi dori vositalari xavfsizdir.

Xulosa

Bolalarda kamqonlik keng tarqalgan, ammo davolanadigan holat. Uning alomatlarini o‘z vaqtida aniqlash, tashxis qo‘yish va shifokor tavsiyalariga amal qilish muhim. To‘g‘ri ovqatlanish, sog‘lom turmush tarzi va muntazam tibbiy ko‘riklar kasallik rivojlanishining oldini olishga yordam beradi.

Agar maqola foydali bo‘lgan bo‘lsa, uni do‘stlaringiz bilan baham ko‘ring yoki muhim ma’lumotni yo‘qotmaslik uchun saqlab qo‘ying!