Ko‘pchilik xurrak otishni bezarar, lekin asabiylashtiruvchi odat deb biladi. Erkaklar, ayniqsa 35–40 yoshdan keyin, ko‘pincha xurrak otayotganini sezmaydi — faqat yonida uxlay olmayotgan inson bo‘lsa, xolos. Ammo bu oddiydek tuyulgan holat aslida ancha jiddiy muammolar — uyqudagi nafas olish buzilishlari, yurak, miya faoliyati va gormonal o‘zgarishlar alomati bo‘lishi mumkin.

Xurrak otish — bu shunchaki ovoz emas. Bu signal. Nafas yo‘llarida havoning erkin o‘tishiga xalaqit berayotgan muammo borligidan ogohlantiruvchi belgi. Agar bunga yillar davomida e’tibor berilmasa, oddiy mashqlar yoki yostiqni almashtirish bilan tuzata olmaydigan kasalliklar rivojlanishi mumkin. Shu sababli muammoni e’tiborsiz qoldirmaslik, uning sababini tushunish va chora ko‘rish juda muhim.

Xurrak otish qanday yuzaga keladi: uyqu vaqtida organizmda nima sodir bo‘ladi

Erkaklarda xurrak otish sabablarini tushunish uchun uyqudagi fiziologiyani bilish lozim. Inson uxlaganda uning mushaklari, shu jumladan til, halqum va yumshoq tanglay mushaklari bo‘shashadi. Ba’zi odamlarda bu to‘qimalar juda bo‘shashib ketadi, natijada nafas yo‘llari torayadi. Havo o‘tishi qiyinlashib, to‘siqlarga urilib, vibratsiya yuzaga keltiradi — shunda o‘ziga xos xurrak ovozi paydo bo‘ladi.

Bu ayniqsa orqa tarafda yotib uxlaganda kuchliroq bo‘ladi, chunki til orqaga tortilib ketadi. Ortiqcha vazn ham muhim omil — bo‘yning atrofidagi yog‘ to‘qimalari nafas yo‘llarini siqib qo‘yishi mumkin. Ammo masala faqat mexanik emas. Ko‘pincha xurrak otish nafas olishni boshqaruvchi markazlar yoki burun-halqum tuzilishi xususiyatlari bilan ham bog‘liq bo‘ladi.

Muhim: agar xurrak baland, uzilib-uzilib eshitilsa, nafas olishda pauzalar kuzatilsa — bu uyqu apnoesi deb ataladigan xavfli holat alomati. Bu shunchaki noqulaylik emas, balki sog‘liq uchun jiddiy xavfdir.

Xurrak otish va salomatlik: nima uchun e’tiborsizlik qilish mumkin emas

Erkaklar ko‘pincha xurrak otishga ahamiyat bermaydi, to boshqa belgilar paydo bo‘lguncha: doimiy charchoq, kunduzi uyquchanlik, asabiylik, jinsiy faollik pasayishi, xotira bilan muammolar. Bularning barchasi uyqudagi kislorod almashinuvining buzilishi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.

Uyqu vaqtida organizm dam olishi va tiklanishi kerak. Agar nafas olish vaqti-vaqti bilan to‘xtab tursa, miya kislorod yetishmovchiligidan aziyat chekadi. Qon bosimi oshadi, yurak ritmi buziladi, miya faoliyati pasayadi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, og‘ir xurrak otish va apnoesi bor erkaklarda infarkt va insult xavfi 2–3 baravar yuqori bo‘ladi.

Xurrak otish — bu organizmning ogohlantiruvchi belgisi. Uni e’tiborsiz qoldirish — mashinada “Check Engine” chirog‘i yonib turganiga befarq qarashdek. Avvaliga hech narsa bilinmasligi mumkin, lekin bir kun kelib bu muammo jiddiy muammoga aylanadi.

Qachon shifokorga murojaat qilish kerak

Har bir xurrak otish holati shoshilinch davolashni talab qilmaydi. Lekin ayrim xavotirli belgilar bor, ular shifokor ko‘rigiga sabab bo‘lishi kerak. Eng asosiylaridan biri — uyqudagi nafas to‘xtab qolishlari, buni odatda turmush o‘rtog‘i yoki o‘zi (birdan uyg‘onib ketish, bo‘g‘ilib uyg‘onish) sezadi. Shuningdek, 7–8 soat uxlaganidan keyin ham charchoq, kunduzi uyquchanlik, diqqatni jamlay olmaslik ham xavfli alomatlardir.

Xurrak otish va apnoe diagnostikasi somnologik tekshiruv (polisomnografiya) yordamida o‘tkaziladi. Bu maxsus usul bo‘lib, unda shifokor uyqu vaqtida nafas olish, yurak urishi, kislorod darajasi va boshqa ko‘rsatkichlarni kuzatadi. Faqat shunda aniq sabab va muammo darajasi belgilanadi.

Nima yordam beradi: xurrakka qarshi samarali usullar

Xurrak otishni davolash usuli uning sababiga bog‘liq. Ayrim hollarda hayot tarzini o‘zgartirish — masalan, vazn tashlash yoki orqa tomonda yotib uxlashdan voz kechish yetarli bo‘ladi. Boshqa hollarda maxsus moslamalar yoki hatto jarrohlik amaliyoti kerak bo‘lishi mumkin.

Og‘ir apnoe shakllarida eng samarali usullardan biri bu SIPAP-terapiya (uyquda nafas yo‘llarining yopilib qolishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun bosim ostida havo yuboradigan qurilma). Bu eng qulay usul bo‘lmasa-da, hayotni saqlab qoluvchi isbotlangan usuldir.

Yengil va o‘rtacha holatlarda quyidagilarni sinab ko‘rish mumkin:

• kechqurun spirtli ichimliklardan voz kechish (ular mushaklarni haddan tashqari bo‘shashtiradi);

• optimal vaznni saqlash;

• ortopedik yostiqdan foydalanish;

• xonani muntazam shamollatib turish — quruq havo shilliq qavatlarni bezovta qiladi;

• nafas olish mashqlari yoki yoga bilan shug‘ullanish.

Xurrak otish haqidagi tez-tez beriladigan savollar va afsonalar

«Hamma erkaklar xurrak otadi — bu normal holat»
Yo‘q. Xurrak har doim havo oqimiga qarshilik borligini bildiradi. Ba’zilarida u xavfsiz bo‘lsa, boshqalarda kasallik belgisi bo‘lishi mumkin. Muhimi — siz qaysi toifaga kirishingizni aniqlash.

«Xurrak otish — bu shunchaki yoshga bog‘liq»
Ha, yosh o‘tgan sayin mushaklar ohangini yo‘qotadi. Lekin bu bilan murosa qilish shart emas. Ko‘plab hollarda xurrakni tuzatish mumkin.

«Xurrak otadigan odam chuqur uxlayapti»
Aslida aksincha: kuchli xurrak ko‘pincha mikrouyg‘onishlar bilan kechadi, ya’ni uyqu sifati yomonlashadi.

«Tekshiruvga vaqt yo‘q»
Doimiy uyqusizlik, yuqori qon bosimi va yurak-qon tomir kasalliklari — bu holatlar keyinchalik ko‘proq vaqt va e’tibor talab qiladi. Vaqtida o‘tkazilgan tekshiruv — bu umrga sarmoya.

Xulosa: agar siz yoki yaqin insoningiz xurrak otayotgan bo‘lsa, nima qilish kerak

Xurrak — bu shunchaki tungi shovqin emas. Bu organizm nafas olishda qiynalayotganining mumkin bo‘lgan belgisi. Agar bunga o‘z vaqtida e’tibor bersangiz, gipertoniya va yurak yetishmovchiligidan tortib boshqa ko‘plab kasalliklarning oldini olish mumkin.

Buni uyatli deb hisoblamang yoki “erkaklar ishi” deb o‘ylamang. Haqiqiy o‘zini parvarish qilish — bu xavotirli belgilarni e’tiborsiz qoldirmaslikdir. Agar o‘zingiz yoki yaqinlaringiz ushbu maqolada tasvirlangan belgilarni sezsangiz — kechiktirmang. Shifokorga murojaat qiling, tekshiruvdan o‘ting, oddiy choralarni boshlang. Va, albatta, ushbu maqolani boshqalar bilan bo‘lishing, kanalimizga obuna bo‘ling — ishonchli va foydali tibbiy ma’lumotlarni birinchi bo‘lib oling.