Paratsetamol dunyodagi eng mashhur isitma tushiruvchi va og‘riq qoldiruvchi dorilardan biridir. U bosh og‘rig‘i, shamollash, tish og‘rig‘i va boshqa holatlarda qo‘llaniladi. Biroq, ko‘pchilik paratsetamolning ayrim moddalar bilan birgalikda qabul qilinishi sog‘liq uchun jiddiy xavf tug‘dirishi mumkinligini bilmaydi. Ushbu maqolada biz bu preparatni nimalar bilan birga ishlatib bo‘lmasligini va buning nima uchun muhimligini ko‘rib chiqamiz.

Alkogol va paratsetamol

Alkogol paratsetamolning eng xavfli "hamrohlaridan" biridir. Ularning birgalikda qabul qilinishi jigarga zaharli ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

Nimasi xavfli?

• Alkogol paratsetamolni parchalash uchun mas’ul bo‘lgan jigarga yukni oshiradi.
• Jigar hujayralarining parchalanishiga olib keladigan zaharli modda hosil bo‘ladi.
• O‘tkir toksik gepatit va jigar yetishmovchiligi rivojlanish xavfi kuchayadi.

Paratsetamol qabul qilinganda hatto oz miqdordagi alkogol ham xavfli bo‘lishi mumkin, ayniqsa odamda avvaldan jigar muammolari mavjud bo‘lsa.

Paratsetamol va boshqa dorilar

Ko‘pchilik odamlar paratsetamolni boshqa dorilar bilan birgalikda qabul qilishadi, mumkin bo‘lgan oqibatlar haqida o‘ylashmaydi.

1. Boshqa isitma tushiruvchi va og‘riq qoldiruvchi vositalar

• Ibuprofen, aspirin, analgin - oshqozon-ichak trakti va jigarga nojo‘ya ta’sirlarni kuchaytirishi mumkin.
• Kombinatsiyalangan preparatlar (Ferveks, Koldreks, Teraflyu va boshqalar) ko‘pincha paratsetamolni o‘z ichiga oladi, bu esa dozani oshirib yuborish xavfini oshiradi.

2. Antibiotiklar

Ba’zi antibiotiklar paratsetamol bilan birgalikda jigarga yuklamani oshirishi mumkin:

• Rifampitsin - paratsetamol metabolizmini kuchaytiradi, bu uning samaradorligini pasaytirishi yoki toksik ta’sirga olib kelishi mumkin.
• Izoniazid - jigarning toksik shikastlanish xavfini oshiradi.

3. Antikoagulyantlar (qonni suyultiruvchi)

• Varfarin - paratsetamol bilan birgalikda qabul qilish qon ketish xavfini oshirishi mumkin.

Paratsetamolni boshqa dorilar bilan kombinatsiyalashdan oldin shifokor bilan maslahatlashish yoki preparatlar tarkibini diqqat bilan o‘rganish muhimdir.

Paratsetamol bilan mos kelmaydigan oziq-ovqat va ichimliklar

Paratsetamol ba’zi boshqa dorilar kabi ovqat bilan kuchli ta’sirlashmasa-da, iste’mol qilmaslik kerak bo‘lgan oziq-ovqat va ichimliklar mavjud.

1. Kofein

Bosh og‘rig‘iga qarshi ko‘plab kombinatsiyalangan dorilar paratsetamol va kofeinni o‘z ichiga oladi. Biroq, kofeinni haddan tashqari iste’mol qilish quyidagilarni keltirib chiqarishi mumkin:

• Jigarga yuklamani kuchaytirish.
• Qon bosimini ko‘tarish.
• Asabiylashish va uyqusizlikni qo‘zg‘atish.

2. Yog‘li ovqatlar

• Paratsetamolning so‘rilishini sekinlashtiradi, bu esa uning samaradorligini pasaytirishi mumkin.
• Jigarga yuklamani kuchaytiradi, ayniqsa paratsetamol alkogol fonida qabul qilinsa.

Paratsetamolni toza suv bilan ichish, davolanish paytida yog‘li ovqatlar va ortiqcha kofein iste’mol qilmaslik yaxshiroqdir.

Ko‘p beriladigan savollar

1. Paratsetamolni och qoringa qabul qilish mumkinmi?

• Ha, lekin oshqozon bilan bog‘liq muammolarda shilliq qavatga qo‘zg‘atuvchi ta’sirni kamaytirish uchun ovqatdan keyin qabul qilish yaxshiroq.

2. Dozasi oshganini qanday bilish mumkin?

• Dozani oshirib yuborish belgilari: ko‘ngil aynishi, qorinda og‘riq, terining sarg‘ayishi, siydikning qorayishi. Dozani oshirib yuborishga shubha tug‘ilganda, zudlik bilan tibbiy yordamga murojaat qiling.

3. Paratsetamolni jigar kasalliklarida qabul qilish mumkinmi?

• Faqat shifokor nazorati ostida. Jigar kasalliklarida kichik dozalar ham xavfli bo‘lishi mumkin.

Xulosa

Paratsetamol to‘g‘ri qabul qilinsa, samarali va xavfsiz vositadir. Ammo spirtli ichimliklar, ba’zi dori-darmonlar va oziq-ovqat mahsulotlari bilan noto‘g‘ri aralashtirish jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Har doim ko‘rsatmalarni o‘qing, dozani oshirib yubormang va shubha bo‘lsa, shifokor bilan maslahatlashing. Xatarli xatolarga yo‘l qo‘ymaslik uchun ushbu maqolani yaqinlaringizga ham ulashing!