Uyquda tishlarni g‘ijirlatish: sabablar va muammolar
UYQUDA TISHNI G‘IJIRLATISH
UYQUDA TISHNI G‘IJIRLATISH
Ko‘pchilik onalar “bolam sog‘lom bo‘lsada, negadir uyqusida tishlarini g‘irlatadi” deb shikoyat qiladilar va xavotirga tushadilar.
Uyquda tishlarni g‘ijirlatishni qanday tushuntirish mumkin?
Tishlarni g‘ijirlatish –jag‘ mushaklarini o‘ziga xos qisqa muddatli qisqarishidir va bu mushaklar yuzdagi uch
tarmoqli nervning harakat tolalari bilan bajariladi. Ularga impuls (xabar) bosh miya po‘stloq osti qismidan keladi.
Ma’lumki, uyquni yuzaga kelishida bosh miya po‘stloq qismida boshlangan tormozlanish , asta-sekin po‘stloq osti qismiga tarqalishi bilan chuqur va tinch uyqu sodir bo‘ladi. Agarda bosh miya po‘stlog‘i tormozlangan, ammo po‘stloq osti qismi hamon uyg‘oq holda, hatto miya po‘stlog‘iga bo‘ysunish doirasidan chiqib ketadigan holatlarda, uyqu notinch va yuzaki bo‘ladi, ayrim qismlari qo‘zg‘alishi ham mumkin. Shuning uchun uxlab yotgan bolalarda, nafaqat bolalarda, balki kattalarda ham, o‘zi bilmagan holda tishlarni g‘ijirlatish, yotgan joyida har tomonga ag‘darilish, qichqirish, qattiq gapirib yuborish holatlari kuzatiladi.
Bolalarning miya po‘stloq osti qismi, kattalarga qaraganda osonlik bilan bosh miya po‘stlog‘iga bo‘ysunish doirasidan chiqib ketadi. Agarda uxlab yotgan bolani kuzatilsa, uni beihtiyor qo‘l-oyoqlarini harakatlantirishi, qo‘l siltashi, cho‘chinqirashi, og‘zidagi ovqatni chaynayotgandek harakatlariga guvoh bo‘lish mumkin.
Shuningdek, bolani uyqusida tishlarini g‘ijirlatishi sababini ichaklarida gijjalar mavjudligi bilan ham bog‘laydilar. Bunday holatda, shifokor bolani tekshirib ko‘rib, kasallikning taxminiy tashhisini tasdiqlasa, tegishli dorilarni tavsiya etadi.
Notinch, chuqur bo‘lmagan uyqu boshqa sabablardan – oshqozon-ichak faoliyatining buzilishi, tumov, uyqudan oldin qattiq hayajonlanish, noqulay to‘shak va hokazolar bo‘lishi mumkin. Har bir yuzaki uyquni sinchiklab o‘rganish, sababini aniqlab, uni bartaraf qilish choralarini ko‘rish kerak.
Bolalar uchun kundalik rejimni (ovqatlanish, uxlash, dam olish, sayr qilish, jismoniy badan tarbiya mashqlari bilan shug‘ullanish, yuvinish va h.) tashkillashtirishda uyqu rejimiga alohida e’tibor berish lozim. Bola uxlaydigan xona yaxshi shamollatilgan bo‘lishi, jumladan deraza darchasini ochish mumkin. Bularning barchasi bolani tezda uxlashi va tinch uyqusiga zamin yaratadi va uyqusida tishlarni g‘ijirlatish holati yo‘qoladi.
(“Здоровье” jurnali, 1960, № 4, M.A.Kudryavsev maqolasi asosida tayorlandi)
×
18+
DIQQAT! O‘zbekiston Respublikasining “Bolalarni ularning sog‘lig‘iga zarar yetkazuvchi axborotdan himoya qilish to‘g‘risida” 08.09.2017 yildagi qonuniga muvofiq: bolalarni ularning hayotiga va (yoki) sog‘lig‘iga xavf soladigan xatti-harakatlarni sodir etishga, shu jumladan o‘z sog‘lig‘iga zarar yetkazishga, o‘z joniga qasd qilishga va shunday harakatlarni targ‘ib qilishga undaydigan; bolalarda alkogolli va tamaki mahsulotlarini, giyohvandlik vositalarini, psixotrop moddalarni yoki aql-iroda faoliyatiga ta’sir etuvchi boshqa moddalarni iste’mol qilish, qimor o‘yinlarida, ommaviy tartibsizliklarda ishtirok etish, fohishalik, darbadarlik, tilanchilik yoki g‘ayriijtimoiy xatti-harakatning boshqa shakllari bilan shug‘ullanish istagini paydo qiladigan; odamlarga yoki hayvonlarga nisbatan zo‘ravonlik va shafqatsizlik qilish mumkinligini asoslaydigan yoki oqlaydigan yoxud zo‘ravonlik xatti-harakatlarini amalga oshirishga undaydigan; oilaviy qadriyatlarni inkor etadigan, axloqsizlikni targ‘ib qiladigan, shuningdek ota-onasiga va oilaning boshqa a’zolariga nisbatan hurmatsiz munosabatni shakllantiradigan; g‘ayriqonuniy xulq-atvorni oqlaydigan va huquqbuzarlik sodir etishga olib keladigan; jamiyatda buzg‘unchilik g‘oyalarini targ‘ib etishga chaqiradigan; uyatli so‘zlarni o‘z ichiga olgan; pornografiya xususiyatiga ega bo‘lgan axborotni o‘z ichiga olgan; g‘ayriqonuniy harakatlar natijasida jabrlangan bolalar to‘g‘risidagi, shu jumladan bunday bolaning familiyasi, ismi, otasining ismi, uning ota-onasi va boshqa qonuniy vakillarining foto- va videotasvirlari, bunday bolaning tug‘ilgan sanasi, uning ovozi yozilgan audiotasma, yashash joyi yoki vaqtincha turgan joyi, o‘qish yoki ish joyi to‘g‘risidagi, bunday bolaning shaxsini bevosita yoxud bilvosita aniqlashga imkon beradigan boshqa axborotni o‘z ichiga olgan axborot mahsuloti bolalar o‘rtasida tarqatilishi taqiqlangan axborot mahsulotlari jumlasiga kiradi. Shunga ko‘ra, davo.uz saytida e’lon qilinayotgan ayrim axborot (xabar, ma’lumot, maqola)lar bolalar uchun taqiqlangan axborot mahsuloti hisoblanadi va 18 yoshga to‘lmagan shaxslar undan foydalanishi taqiqlanadi.
“DAVO.UZ” saytida eʼlon qilingan materiallardan nusxa koʻchirish, tarqatish va boshqa shakllarda
foydalanish faqat tahririyat yozma roziligi bilan amalga oshirilishi mumkin.
Muassis "E-MEHMON" MCHJ. Manzil: 100056, Toshkent shaxri, Mirzo Ulug'bek tumani, Navoiy MFY, Tepamasjid ko'chasi, 4а-uy Litsenziya oluvchi shaxsning STIR raqami 309666145 Hujjat raqami 238576 Reestr raqami C-5669510
Muassis "E-MEHMON" MCHJ. Manzil: 100056, Toshkent shaxri, Mirzo Ulug'bek tumani, Navoiy MFY, Tepamasjid ko'chasi, 4а-uy Litsenziya oluvchi shaxsning STIR raqami 309666145 Hujjat raqami 238576 Reestr raqami C-5669510