Анаприлин

-

Анаприлин

AV-blokada II va III daraja, sinoatriyal blokada, kuchli bradikardiya (50 ta urishdan kam/min), arterial gipotenziya, o‘tkir yoki surunkali yurak yetishmovchiligining dekompensatsiya bosqichi, o‘tkir miokard infarkti (sistolik AD 100 mm rt.st. dan past), kardiogen shok, o‘pka shishi, SSSU, Princmetal stenokardiyasi, kardiomegaliya (yurak yetishmovchiligi belgilarisiz), periferik tomirlarning og‘ir buzilishlari, metabolik atsidoz (shu jumladan diabetik atsidoz), feoxromotsitoma (alfa-adrenoblokatorlarsiz qo‘llash), bronxial astma, surunkali obstruktiv o‘pka kasalligi, bronxospastik reaksiyalarga moyillik, antipsikotik vositalar va anksiolitiklar bilan bir vaqtda qo‘llash (xlorpromazin, trioxazin va boshqalar), MAO ingibitorlari bilan. Yangi tug‘ilgan va emizikli bolalar uchun. Yurak urish soni quyidagi chegaralardan pastlash: 0 oydan 3 oygacha bo‘lgan bolalarda - 100 urish/min, 3 oydan 6 oygacha - 90 urish/min, 6 oydan 12 oygacha - 80 urish/min; ADning quyidagi chegaralardan pasayishi: 0 oydan 3 oygacha bo‘lgan bolalarda - 65/45 mm rt.st., 3 oydan 6 oygacha - 70/50 mm rt.st., 6 oydan 12 oygacha - 80/55 mm rt.st. Emizikli bolalar, agar ona bir vaqtda propranolol bilan qo‘llash tavsiya etilmagan dorilarni qabul qilsa. Propranololga yuqori sezuvchanlik.

Bolalarda ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak (samaradorlik va xavfsizlik aniqlanmagan).

Preparatni ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak bronxial astma, XOBL, bronxit, dekompensatsiyalangan yurak yetishmovchiligi, qandli diabet, buyrak va/yoki jigar yetishmovchiligi, tireotoksikoz, depressiya, miasteniya, psoriaz, periferik tomirlarning o‘tkir kasalliklari, homiladorlik, laktatsiya davrida, keksa bemorlarda va bolalarda (samaradorlik va xavfsizlik aniqlanmagan). Yangi tug‘ilgan chaqaloqlar va emizikli bolalarda (yurak-qon tomir kasalliklari, yurak yetishmovchiligi, qandli diabet, respirator kasalliklar, psoriaz, RNASE-sindrom, giperkaliemiya, anamnezdagi allergik reaktsiyalar) ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak. Davolash davrida psoriazning kuchayishi mumkin. Feoxromotsitoma bo‘lgan bemorlarda propanolol faqat alfa-adrenoblokator qabul qilinganidan keyin qo‘llanilishi kerak. Propanolol bilan uzoq muddatli davolashdan so‘ng preparatni shifokor nazorati ostida asta-sekin bekor qilish kerak. Propanolol bilan davolash fonida verapamil va diltiazemni tomir ichiga yuborishdan saqlanish kerak. Narkozdan bir necha kun oldin propanololni qabul qilishni to‘xtatish yoki minimal manfiy inotrop ta'sirga ega bo‘lgan narkozi vositasini tanlash kerak. Transport vositalarini boshqarish qobiliyatiga ta'siri: Diqqatni jamlash talab qiladigan faoliyat bilan shug‘ullanadigan bemorlarda propanololni ambulatoriya sharoitida qo‘llash masalasi bemorning individual reaktsiyasi baholangandan keyin hal qilinishi kerak.

Bir vaqtda gipoglikemik vositalar bilan qo‘llanganda, gipoglikemik vositalarning ta’sirini kuchayishi tufayli gipoglikemiya rivojlanish xavfi oshadi. MAO ingibitorlari bilan bir vaqtda qo‘llanganda dori vositalari o‘zaro ta’sirining nojo‘ya ta’sirlarni rivojlanish ehtimoli mavjud. Digitoksin preparatlari bilan chaqirilgan aritmiyani davolashda propanolol qo‘llanganda kuchli bradikardiya holatlari kuzatilgan. Inhalatsion narkoz vositalari bilan bir vaqtda qo‘llanganda miokard funksiyasining susayishi va arterial gipotenziya rivojlanish xavfi oshadi. Amiodaron bilan bir vaqtda qo‘llanganda arterial gipotenziya, bradikardiya, qorinchalar fibrillyatsiyasi va asistoliya rivojlanishi mumkin. Verapamil bilan bir vaqtda qo‘llanganda arterial gipotenziya, bradikardiya va nafas qisilishi kuzatilishi mumkin. Verapamil ta’sirida propanololning plazmadagi Cmax va AUC ko‘rsatkichlari oshadi, jigarda uning metabolizmi susayishi tufayli propanololning klirensi kamayadi. Biroq, propanolol verapamilning farmakokinetikasiga ta’sir qilmaydi. Galoperidol bilan bir vaqtda qo‘llanganda kuchli arterial gipotenziya va yurak to‘xtashi holati kuzatilgan. Gidralazin bilan bir vaqtda qo‘llanganda propanololning plazmadagi Cmax va AUC ko‘rsatkichlari oshadi. Gidralazin jigarga qon oqimini kamaytirishi yoki jigar fermentlari faolligini susaytirishi mumkinligi tufayli propanolol metabolizmi sekinlashadi. Propanolol glibenkamid, gliburid, xlorpropamid va tolbutamidning ta’sirini susaytirishi mumkin, chunki noselektiv beta2-adrenoblokatorlar oshqozon osti bezidagi insulin sekretsiyasiga bog‘liq β2-adrenoretseptorlarni bloklashi mumkin. Sulfonilmochevina hosilalari ta’sirida oshqozon osti bezidan insulin chiqarilishi beta-adrenoblokatorlar tomonidan susaytiriladi, bu esa gipoglikemik ta’sir rivojlanishiga qisman to‘sqinlik qiladi. Diltiyazem bilan bir vaqtda qo‘llanganda propanololning plazmadagi konsentratsiyasi oshadi, chunki diltiyazem ta’sirida propanolol metabolizmi susayadi. Diltiyazem AV-uzel orqali impuls o‘tishini sekinlashtiradi, bu esa yurak faoliyatining qo‘shimcha susayishiga olib keladi, kuchli bradikardiya, zarba va minut hajmining sezilarli pasayishi xavfi mavjud. Varfarin va fenindionning plazmadagi konsentratsiyasi oshishi holatlari qayd etilgan. Doksorubitsin bilan birga qo‘llanganda eksperimental tadqiqotlarda kardiyotoksiklik kuchayishi kuzatilgan. Propanolol izoprenalin, salbutamol va terbutalin ta’sirida bronxodilatsiya ta’sirini rivojlanishiga to‘sqinlik qiladi. Imipramin plazma konsentratsiyasining oshishi holatlari qayd etilgan. Indometatsin, naproksen, piroksikam va asetilsalitsil kislotasi bilan bir vaqtda qo‘llanganda propanololning antigipertenziv ta’siri pasayishi mumkin. Ketanserin bilan bir vaqtda qo‘llanganda qo‘shimcha gipertenziv ta’sir rivojlanishi mumkin. Klonidin bilan birga qo‘llashda antigipertenziv ta’sir kuchayadi. Propanolol qabul qilayotgan bemorlarda klonidinning keskin bekor qilinishi kuchli arterial gipertenziya rivojlanishiga olib kelishi mumkin, bu qon aylanishdagi katexolaminlar miqdorining ortishi va ularning vazokonstriktor ta’sirining kuchayishi bilan bog‘liq. Kofein bilan bir vaqtda qo‘llanganda propanololning samaradorligi pasayishi mumkin. Lidokain va bupivakain bilan birga qo‘llanganda, mahalliy anestetiklar metabolizmining jigarda sekinlashishi tufayli ularning ta’siri (shu jumladan toksik ta’sir) kuchayishi mumkin. Litiy karbonati bilan bir vaqtda qo‘llanganda bradikardiya rivojlangan holatlar kuzatilgan. Maprotilin bilan birga qo‘llanganda, ehtimol jigarda metabolizmining sekinlashishi va organizmda to‘planishi tufayli uning nojo‘ya ta’siri kuchayishi mumkin. Mefloxin bilan bir vaqtda qo‘llanganda QT intervali uzayishi va yurak to‘xtashi holatlari kuzatilgan; morfin bilan qo‘llanganda morfinning markaziy asab tizimiga ta’siri kuchayadi; natriy amidotrizoat bilan birga qo‘llanganda kuchli arterial gipotenziya holatlari qayd etilgan. Nizoldipin bilan bir vaqtda qo‘llanganda propanolol va nizoldipinning plazmadagi Cmax va AUC ko‘rsatkichlari oshishi mumkin, bu esa kuchli arterial gipotenziyaga olib keladi, bunday holatda beta-bloklovchi ta’sirning kuchayishi kuzatilgan. Nikardipin bilan birga qo‘llanganda propanololning Cmax va AUC ko‘rsatkichlari oshishi, arterial gipotenziya va yurak urish tezligining kamayishi holatlari kuzatilgan. Nifedipin bilan bir vaqtda qabul qilayotgan ishemik yurak kasalligi bo‘lgan bemorlarda kuchli arterial gipotenziya, yurak yetishmovchiligi va miokard infarkti xavfi oshishi mumkin, bu nifedipinning salbiy inotrop ta’sirining kuchayishi bilan bog‘liq. Propanolol qabul qilayotgan bemorlarda prazosinning birinchi dozasi qabul qilinganidan keyin kuchli arterial gipotenziya rivojlanishi xavfi mavjud. Prenilamin bilan birga qo‘llanganda QT intervali uzayishi mumkin. Propafenon bilan bir vaqtda qo‘llanganda propanololning plazmadagi konsentratsiyasi oshishi va toksik ta’siri rivojlanishi kuzatilgan. Propaferon propanololning jigardagi metabolizmini susaytirib, uning klirensini kamaytiradi va qon zardobidagi konsentratsiyasini oshiradi. Rezepin va boshqa antigipertenziv vositalar bilan bir vaqtda qo‘llanganda arterial gipotenziya va bradikardiya rivojlanish xavfi ortadi. Rizatriptan bilan birga qo‘llanganda Cmax va AUC oshadi; rifampitsin bilan birga qo‘llanganda esa propanololning qon plazmasidagi konsentratsiyasi kamayadi; sukxinilxlorid va tubokurarin xlorid bilan birga qo‘llanganda miorelaksantlar ta’sirining o‘zgarishi mumkin. Teofillin bilan bir vaqtda qo‘llanganda, jigarda metabolizmining sekinlashishi tufayli teofillin klirensi kamayadi, bu esa bronxial astma yoki XOBL bo‘lgan bemorlarda bronxospazm rivojlanish xavfini oshiradi. Beta-adrenoblokatorlar teofillinning inotrop ta’sirini bloklashi mumkin. Fenindion bilan birga qo‘llanganda qon ketish xavfi oshgan holatlar kuzatilgan, ammo qon ivish ko‘rsatkichlari o‘zgarmagan. Flekainid bilan bir vaqtda qo‘llanganda qo‘shimcha kardiodepressiv ta’sir ehtimoli mavjud. Fluoksetin CYP2D6 izofermentini ingibitsiya qiladi, bu propanolol metabolizmining susayishi va uning to‘planishiga olib keladi hamda kardiodepressiv ta’sirni (shu jumladan, bradikardiyani) kuchaytirishi mumkin. Fluoksetin va, asosan, uning metabolitlari uzoq yarimparchalanish davriga ega, shuning uchun dori o‘zaro ta’siri fluoksetin bekor qilingandan keyin ham bir necha kun davomida saqlanishi mumkin. Xinin CYP2D6 izofermentini ingibitsiya qiladi, bu esa propanolol metabolizmining susayishiga va uning klirensining kamayishiga olib keladi. Beta-bloklovchi ta’sirning kuchayishi va ortostatik gipotenziya ehtimoli mavjud. Propanolol, xlorpromazin va tioridazin plazmadagi konsentratsiyalarini oshiruvchi ta’sir kuzatilgan, bu esa arterial bosimning keskin pasayishiga olib kelishi mumkin. Simetidin jigarning mikrosomal fermentlari (shu jumladan, CYP2D6 izofermenti) faolligini susaytiradi, bu propanolol metabolizmining susayishiga va uning to‘planishiga olib keladi, natijada salbiy inotrop va kardiodepressiv ta’sir kuchayishi mumkin. Epinefrin bilan birga qo‘llanganda uning gipertenziv ta’siri kuchayadi, hayotga xavf tug‘diruvchi og‘ir gipertenziv reaksiyalar va bradikardiya rivojlanish xavfi yuzaga keladi. Simpatomimetiklarning (epinefrin, efedrin) bronxlarni kengaytiruvchi ta’siri kamayadi. Ergotamin samaradorligining pasayishi holatlari kuzatilgan. Etanol bilan birga qo‘llanganda propanololning gemodinamik ta’sirida o‘zgarishlar kuzatilishi mumkin.

Noselektiv beta-adrenoblokator Propranolol — bu noselektiv beta-adrenoblokator bo‘lib, antihipertenziv, antianginal va antiaritmik ta’sir ko‘rsatadi. Beta-adrenoretseptorlarni blokirovka qilish natijasida katexolaminlar tomonidan tetiklangan ATP dan cAMP hosil bo‘lishini kamaytiradi, bu esa hujayralarga kalsiy ionlarining kirishini pasaytiradi. Propranololning yurak faoliyatiga ta’siri quyidagicha: yurak qisqarish chastotasini (ChSS) kamaytiradi, yurak o‘tkazuvchanligini va qo‘zg‘aluvchanligini susaytiradi, shuningdek, miokardning qisqaruvchanligini kamaytiradi (otritsatel xrono-, dromo-, batmo- va inotrop ta’sir). Beta-adrenoblokatorlar qo‘llanilishining birinchi 24 soatida OPSS (umumiy periferik qon tomir qarshiligi) ortadi, chunki alfa-adrenoretseptorlar faollashadi va skelet mushaklaridagi beta2-adrenoretseptorlarning bloklanishi tufayli stimulyatsiya yo‘q qilinadi. Biroq, 1-3 kundan so‘ng OPSS o‘z holatiga qaytadi va uzoq muddatli davolashda kamayadi. Gipotenziya ta’siri Bu ta’sir yurak chiqish hajmining kamayishi, periferik qon tomirlarining simpatik stimulyatsiyasi kamayishi, renin-angiotenzin tizimi faolligining pasayishi (renin sekretsiyasi yuqori bo‘lgan bemorlarda katta ahamiyatga ega) va markaziy nerv tizimiga ta’siri orqali bog‘liq. Gipotenziya ta’siri 2 hafta davolashdan keyin barqarorlashadi. Antianginal ta’sir Propranololning antianginal ta’siri miokardning kislorodga bo‘lgan ehtiyojini kamaytirish bilan bog‘liq (otritsatel xronotrop va inotrop ta’sirlar hisobiga). Yurak urish chastotasining kamayishi diastola davomiyligini uzaytiradi va miokard perfuziyasini yaxshilaydi. Biroq, chap qorinchaning oxirgi diastolik bosimining ortishi va mushak tolalarining cho‘zilishi kislorod ehtiyojini oshirishi mumkin, ayniqsa, surunkali yurak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda. Antiaritmik ta’sir Propranolol aritmogen omillarni bartaraf etadi, masalan, tachikardiya, simpatik nerv tizimining faolligi oshishi, cAMP miqdorining oshishi va arterial gipertenziya. Sinus tuguni va ektopik ritm tugunlarida avtomatizmning kamayishi va AV-uzel orqali o‘tkazuvchanlikning sekinlashishi natijasida antiaritmik ta’sir yuzaga keladi. Propranololning impuls o‘tkazuvchanlikni ingibitsiyasi asosan antegrad va qisman retrograd yo‘llarda AV-uzel orqali amalga oshadi. Bu II sinf antiaritmik preparatlar qatoriga kiradi. Miokard ishemiyasining og‘irligi kislorod ehtiyojining pasayishi tufayli kamayadi, antiaritmik ta’sir tufayli esa miokard infarktidan keyingi o‘lim darajasi ham kamayishi mumkin. Bosh og‘rig‘ining oldini olish Propranololning bosh og‘rig‘i (vazomotor bosh og‘rig‘i) profilaktikasidagi samaradorligi serebral arteriyalarning kengayishini kamaytirish va trombotsitlarning katexolaminlar bilan qo‘zg‘atilgan agregatsiyasini to‘xtatish, lipolizni pasaytirish, trombotsitlarning yopishqoqligini kamaytirish va adrenalin ajralishi paytida qon ivish omillarining faollashuvini oldini olish bilan bog‘liq. Shuningdek, propranolol to‘qimalarga kislorod etkazib berishni yaxshilaydi va renin sekretsiyasini pasaytiradi. Tremorni kamaytirish Propranolol qo‘llanganida titroqni kamaytirish asosan periferik beta2-adrenoretseptorlarning blokirovka qilinishi tufayli yuzaga keladi. Qonning aterogen xususiyatlari Propranolol qonni aterogen qilish xususiyatiga ega. U bachadon qisqarishini kuchaytiradi (spontan yoki miometriyni rag'batlantiruvchi vositalar bilan qo'zg'atilgan holda), bronxlarning tonusini oshiradi va yuqori dozalarda sedativ ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Propranololning infatil gemangiomaga ta’sir qilish mexanizmi Propranololning infatil gemangiomani davolashdagi terapevtik ta’siri beta-adrenoretseptorlarning bloklanishi natijasida yuzaga keladigan vazokonstriksiya, endotelial hujayralarning proliferatsiyasi va angiogenezining pasayishi, shuningdek, endotelial hujayralarda apoptozni qo‘zg‘atish bilan bog‘liq. Beta2-adrenoretseptorlarni blokirovka qilish orqali propranolol VEGF va bFGF ekspressiyasini ingibitsiya qiladi va angiogenezni to‘xtatadi. Klinik tadqiqotlar propranolol qabul qilgan bemorlarda gemangiomaning to‘liq yoki deyarli to‘liq regressiyasi kuzatilganini ko‘rsatdi. Tadqiqotlar natijalariga ko‘ra, propranolol samaradorligi yosh (35-90 kun/91-150 kun), jins va gemangiomaning joylashuvi (bosh/tana) bo‘yicha farq qilmagan, va 5 haftalik davolashdan so‘ng bemorlarning 88%ida ijobiy dinamik kuzatilgan.

Ichga qabul qilinganda dozani taxminan 90% so‘riladi, ammo biokiraolishlik past, chunki u jigar orqali "birinchi o‘tishda" metabolizmga uchraydi. Qon plazmasida Cmax 1-1,5 soatdan keyin erishiladi. Oqsillar bilan bog‘lanish 93%. T1/2 3-5 soatni tashkil etadi. Asosan metabolitlar shaklida buyraklar orqali chiqariladi, o‘zgarmagan holda – 1% dan kamroq.

Arterial gipertenziya; kuchlanish stenokardiyasi, beqaror stenokardiya; sinus taxikardiyasi (jumladan, giperteriozda), qorincha usti taxikardiyasi, bo‘lmalar fibrillyatsiyasining taxisistolik shakli, qorincha usti va qorincha ekstrasistoliyasi, essensial tremor, migren profilaktikasi, alkogolga qaramlikning abstinensiyasi (bezovtalik va titrash), xavotir; feoxromotsitoma (yordamchi davolash), diffuz-toksik buqoq va tireotoksik kriz (tireostatik preparatlarni qabul qilish mumkin bo‘lmagan hollarda yordamchi vosita sifatida), diencefal sindromi fonida simpatoadrenal krizlar. Tizimli terapiya talab qiluvchi proliferatsiyalovchi bolalik gemangiomasi: hayotga xavf tug‘diradigan yoki organizm tizimlarining faoliyatiga salbiy ta’sir qiladigan gemangioma; og‘riqli va/yoki avvalgi davolash choralari samara bermagan yarali gemangioma; barqaror chandiqlar yoki deformatsiyalar rivojlanish xavfi bo‘lgan gemangioma.

Qo‘llash usuli va aniq preparatning dozalash tartibi uning chiqarilish shakli va boshqa omillarga bog‘liq. Optimal dozalash tartibini shifokor belgilaydi. Foydalanilayotgan dori shaklini aniq preparatning ko‘rsatmalariga va dozalash rejimiga qat‘iy rioya qilish kerak.

Proppranololni homiladorlikda faqat ona uchun kutilayotgan foyda homilaga potensial xavfdan ustun bo‘lganda qo‘llash mumkin. Ushbu davrda qo‘llash zarur bo‘lganda homilaning holatini diqqat bilan kuzatish lozim; tug‘ruqdan 48-72 soat oldin propranololni bekor qilish kerak. Homilaga mumkin bo‘lgan salbiy ta'sirlarni inobatga olish kerak: bachadonda o‘sishning kechikishi, gipoglikemiya, bradikardiya. Proppranolol ko‘krak suti bilan ajraladi. Emizish davrida qo‘llash zarur bo‘lsa, bolani shifokor nazoratida saqlash yoki emizishni to‘xtatish lozim.

Jigar yetishmovchiligi holatida ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.

Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.

Keksa yoshdagi bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo'llanilishi kerak.