Фадинозин

-

Фадинозин

Nojo'ya ta'sirlar: Ovqat hazm qilish tizimi va jigar: Anoreksiya, dispepsiya, ko'ngil aynishi, qusish, qorin og'rig'i, diareya, ortiqcha gaz hosil bo'lishi, gepatit, jigar yetishmovchiligi, jigar sirrozi bilan bog'liq bo'lmagan portal gipertenziya, pankreatit (shu jumladan o'lim holatlari), laktatsidoz / og'ir shaklli steatoz va gepatomegaliya bilan, quloq oldi so'lak bezining gipertrofiyasi, siyaloadenit, og'izning quruqligi. Ko'rish organlari: Ko'zlarning quruqligi, retrobulbar nevrit, retina depigmentatsiyasi. Muskulo-skelet tizimi: Mialgiya (kreatinkinaza darajasining oshishi bilan yoki oshmasdan), artralgiyalar, miopatiya, rabdomioliz (shu jumladan o'tkir buyrak yetishmovchiligi). Qon yaratish tizimi: Anemiya, granulositopeniya, leykopeniya, trombotsitopeniya. Endokrin tizimi: Qandli diabet, gipoglikemiya, giperglikemiya. Laborator ko'rsatkichlar: Gipokaliemiya, giperkaliemiya, giperurikemiya, amilaza, lipaza, AST, ALT, ALP faolligining oshishi, giperbilirubinemiya. Boshqa: Alopesiya, anafilaktoid reaktsiyalar, asteniyalik, titroq/isitma, og'riq, yog' to'qimalarining qayta taqsimlanishi / yig'ilishi.

Didanozing yuqori sezuvchanligi; allopurinol, ribavirin bilan bir vaqtda qo‘llash; stavudin bilan bir vaqtda qo‘llash; emizish davri. Ehtiyotkorlik bilan qo‘llash: pankreatit rivojlanish xavfi yuqori bo‘lgan bemorlarda, anamnezida pankreatit bo‘lgan bemorlarda, sut kislotasi atsidemiya rivojlanish xavfi omillariga ega bemorlarda (semizlik, nukleotid analoglari bilan uzoq muddatli davolash), progressiv OITS infeksiyasi bilan, anamnezida periferik neyropatiyasi bo‘lgan bemorlarda, neyrotoksik dori vositalarini qabul qilayotgan bemorlarda (periferik neyropatiya rivojlanish xavfi yuqori), yoshi kattalarda, preparatning noto‘g‘ri dozalari bilan buyrak faoliyati buzilgan bemorlarda, ko‘rish organi kasalliklari bo‘lgan bemorlarda (neyrit va to‘r pardadagi o‘zgarishlar xavfi tufayli). Jigar faoliyati buzilgan bemorlarda og‘ir gepatomegaliya steatozi rivojlanish xavfi sababli ayniqsa ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak. Tana vazni < 60 kg va kreatinin klirensi < 10 ml/min bo‘lgan bemorlarga mos dori shakllarini qo‘llash tavsiya etiladi.

Bolalar muntazam oftalmologik tekshiruvdan o‘tishlari kerak. 3 yoshgacha bo‘lgan va tana vazni 25 kg dan kam bo‘lgan bolalarda didanosin ehtiyotkorlik bilan tavsiya etilgan dozalarda va dorivor shakllarda qo‘llanadi.

Ehtiyotkorlik bilan didanozinni qo'llash pankreatitga oid anamnezda ko'rsatiladi. Davolashda amilaza, transaminaza, bilirubin, periferik qon manzarasi, buyrak funktsiyalari, T-limfotsitlar miqdori muntazam kuzatilishi kerak. Didanozinni qo'llashda reproduktiv yoshdagi erkaklar va ayollar ishonchli kontratseptsiya usullaridan foydalanishlari lozim. Nukleozid analoglari (shu jumladan didanozin) hujayra mitoxondrial funktsiyasiga turli darajada ta'sir qilishi mumkin. Didanozin bilan davolash og'ir nojo'ya ta'sirlar, shu jumladan laktatsidoz, lipoatrofiya, polineyropatiya bilan bog'liq, ularning asosi mitoxondrial toksiklikning rivojlanishidir. Og'ir va/yoki hayot uchun xavfli nojo'ya ta'sirlar, ayniqsa laktatsidoz, jigar funktsiyasining buzilishi, pankreatit va periferik neyropatiya rivojlanish xavfi tufayli didanozin va stavudinni birgalikda qo'llash kontrendikatsiyalangan. Didanozinni periferik nerv tizimi yoki oshqozon osti beziga toksik ta'sir ko'rsatadigan dori vositalari bilan bir vaqtda qo'llash bu toksik ta'sirlarning xavfini sezilarli darajada oshiradi. Pentamidin yoki didanozin faolligini oshiruvchi dorilar (gidroksikarbamid, allopurinol) bilan bir vaqtda qo'llanganda, didanozin bilan davolashni to'xtatish tavsiya etiladi. Ko'rish buzilishlari. Didanozin qo'llashda setchatka funktsiyasi buzilishi va retrobulbar nevrit rivojlanishi holatlari qayd etilgan. Ko'rishni muntazam tekshirish va ranglarni sezish yoki buyumlarning noaniq ko'rinishi kabi har qanday buzilishlarni qayd etish kerak. Bolalar har 6 oyda yoki ko'rish buzilishlari paydo bo'lganda setchatkani tekshirishlari kerak. Davolashni o'zgartirish to'g'risida qaror qabul qilish bemorni tekshirish va foyda/xavf nisbatini baholash asosida qabul qilinishi mumkin. Jigar kasalliklari. Didanozinning jigar funktsiyasi buzilgan bemorlarda samaradorligi va xavfsizligi aniqlanmagan. Bunday bemorlarda, jumladan faol surunkali gepatit bilan og'rigan bemorlarda, kombinatsiyalangan antiretrovirus terapiya paytida jigar funktsiyasi buzilishlari, shu jumladan og'ir va hayot uchun xavfli bo'lgan holatlar tez-tez uchraydi. Bunday bemorlarning holati yomonlashganda, shuningdek, jigar fermentlari faolligining klinik ahamiyatli darajadan oshishi bilan didanozin bilan davolash to'xtatilishi yoki bekor qilinishi kerak. O'lim bilan tugaydigan gepatotoksiklik va jigar yetishmovchiligi, VICH infeksiyasi bo'lgan bemorlarda gidroksikarbamid bilan birgalikda kombinatsiyalangan antiretrovirus terapiya paytida kuzatilgan. Bunday bemorlarda gidroksikarbamid, didanozin va stavudin kombinatsiyasini qo'llashda jigar funktsiyasi buzilishi bilan bog'liq o'lim holatlari qayd etilgan, shu sababli ushbu dorilarni bir vaqtda qo'llash kontrendikatsiyalangan. Immunitetni tiklash sindromi. Chuqur immun yetishmovchilikka ega VICH bilan kasallangan bemorlarda kombinatsiyalangan antiretrovirus terapiya vaqtida simptomlarsiz yoki qolgan opportunistik infektsiyalarga yallig'lanish reaksiyasi belgilari paydo bo'lishi mumkin. Ushbu sindrom antiretrovirus terapiya boshlanganidan keyingi bir necha hafta yoki oy ichida kuzatilgan. Sitomegalovirusli retinitlar, umumiy yoki o'choqli mikobakterial infektsiyalar va Pneumocystis jirovecii tomonidan chaqirilgan pnevmoniya belgilari paydo bo'lishi mumkin. Zarur bo'lganda tegishli davolash buyuriladi. Immunitet tiklanishida paydo bo'lgan otoimmun kasalliklar (masalan, Graves kasalligi) holatlari qayd etilgan, ammo bunday kasalliklarning rivojlanish vaqti turli bemorlarda farq qilgan va terapiya boshlangandan keyin bir necha oydan keyin ham paydo bo'lishi mumkin. Lipoatrofiya. Mitoxondrial toksiklikning rivojlanishi tufayli didanozinni qo'llash, yuz, oyoq-qo'llar va dumba sohasida teri osti yog' miqdorining kamayishiga sabab bo'lishi mumkin. Lipoatrofiya rivojlanishining ko'lami va og'irligi didanozinning kumulyativ ta'siri bilan bog'liq, va ko'pincha lipoatrofiya hatto didanozin bekor qilinganidan keyin ham qaytarilmas bo'ladi. Lipoatrofiya rivojlanishini nazorat qilish kerak. Lipoatrofiya simptomlari paydo bo'lganda, didanozin bilan davolash to'xtatilishi kerak. Tana vazni va metabolik ko'rsatkichlar. Antiretrovirus davolash davrida tana vaznining ortishi va qon plazmasidagi lipidlar va glyukoza konsentratsiyasining ko'tarilishi mumkin, ayrim hollarda lipidlar uchun bu davolash samaradorligini ko'rsatuvchi belgidir, ammo vazn ortishi bilan bunday bog'liqlikni isbotlovchi dalillar yo'q. Pankreatit. Pankreatit didanozinni qo'llashning jiddiy toksik ta'siridir. Davolashning har qanday bosqichida, didanozin monoterapiya yoki boshqa preparatlar bilan birgalikda qo'llanilishidan qat'i nazar, va immunosupressiya darajasidan mustaqil ravishda, turli darajadagi pankreatit, ko'pincha o'lim bilan tugashi mumkin. Pankreatit dozaga bog'liq asoratdir. Didanozinni stavudin, gidroksikarbamid bilan birgalikda qabul qilayotgan bemorlar ushbu nojo'ya ta'sir rivojlanishining yuqori xavfiga ega. Keksa yoshdagi bemorlarda, anamnezida pankreatit bo'lganlarda, buyrak funktsiyasi buzilgan bemorlarda, didanozin dozasini to'g'ri tuzatmasdan, shuningdek, VICH-infeksiyasining progressiv shakli bilan og'rigan bemorlarda pankreatit rivojlanish xavfi ortadi. Pankreatit rivojlanish xavfini oshiruvchi omillarga ega bemorlarda didanozinni ehtiyotkorlik bilan qo'llash kerak. Pankreatit simptomlari paydo bo'lganda, didanozin bilan davolash to'xtatilishi kerak, va agar tashxis tasdiqlansa, davolash butunlay bekor qilinishi kerak. Pankreatit simptomlari bo'lmasa ham, biokimyoviy markerlarning klinik ahamiyatli darajadan oshishi bilan davolash to'xtatilishi kerak. Laktatsidoz/yog'li gepatomegaliya og'ir shakli. Laktatsidoz/yog'li gepatomegaliya og'ir shakli, shu jumladan o'lim holatlari, nukleozid teskari transkriptaza ingibitorlari qo'llanilgan monoterapiyada yoki boshqa antiretrovirus preparatlar bilan kombinatsiyada, shu jumladan didanozin qo'llanganda qayd etilgan. Ushbu nojo'ya ta'sir asosan ayollarda kuzatilgan. Semizlik va nukleozid teskari transkriptaza ingibitorlarini uzoq muddat qabul qilish ushbu nojo'ya ta'sir rivojlanishining xavf omillari bo'lishi mumkin. Homilador ayollarda didanozin stavudin yoki boshqa antiretrovirus preparatlar bilan birga qo'llanganda laktatsidozning o'lim bilan tugashi xavfi ortadi. Ehtiyotkorlikni, shuningdek, anamnezida jigar funktsiyasi buzilishlari bo'lgan bemorlarda didanozin qo'llashda ham qo'llash kerak, ammo laktatsidoz va yog'li gepatomegaliya holatlari hech qanday ma'lum xavf omillarisiz bemorlarda ham qayd etilgan. Simptomatik giperlaktatemiya, gepatotoksiklik yoki laktatsidoz (ular gepatomegaliya va jigar transaminazalarining faolligini oshirmasdan yog'li gepatomegaliya belgilarini o'z ichiga olishi mumkin) klinik jihatdan tasdiqlangan simptomlar paydo bo'lganda, didanozin bilan davolashni to'xtatish kerak. Jigar fermentlari va bilirubin faolligining sezilarli darajada oshishi bilan davolashni bekor qilish kerak. Siroz bilan bog'liq bo'lmagan portal gipertenziya. Didanozinni qo'llash fonida siroz bilan bog'liq bo'lmagan portal gipertenziya holatlari qayd etilgan, shu jumladan jigar transplantatsiyasiga olib kelgan va o'lim bilan tugagan holatlar ham kuzatilgan. Didanozin bilan bog'liq sirozsiz portal gipertenziya, tasdiqlanmagan virusli gepatit bo'lgan bemorlarda tasdiqlangan. Portal gipertenziyaning birinchi belgilari va simptomlari didanozin bilan davolash boshlanganidan bir necha oy yoki yillar o'tgach paydo bo'lgan. Portal gipertenziyaning umumiy belgilari jigar fermentlari faolligining oshishi, qizilo'ngach venalari varikoz kengayishi, qonli qusish, assit, splenomegaliya edi. Didanozin qabul qilayotgan bemorlarni portal gipertenziyaning erta belgilari mavjudligini muntazam ravishda tekshirish kerak. Bemor sirozsiz portal gipertenziya belgilari paydo bo'lganda didanozin qabul qilishni to'xtatish kerak. Periferik neyropatiya. Periferik neyropatiya odatda oyoqlarning ikki tomonlama simmetrik uvishishi bilan namoyon bo'ladi: oyoq va kamroq hollarda qo'llarda qichishish va og'riq. Ushbu holatlar kasallikning kech bosqichlarida, anamnezida neyropatiya bo'lgan bemorlarda yoki stavudin kabi neyrotoksik terapiya olgan bemorlarda tez-tez uchraydi. Periferik neyropatiya belgilari paydo bo'lganda didanozin bilan davolashni to'xtatish kerak.

Didanozin bilan bir vaqtda toksikligi o'xshash boshqa preparatlar qo'llanganda yon ta'sirlarning rivojlanish xavfi sezilarli darajada oshadi. Allopurinol. Didanozin va allopurinol bir vaqtda qo'llanganda didanozin konsentratsiyasining ortishi tufayli pankreatit rivojlanish xavfi ortadi. Shu sababli allopurinol va didanozin birgalikda qo'llanishi qarshi ko'rsatilgan. Metadon. Didanozin va metadon bir vaqtda qo'llanganda didanozin AUC qiymati kamayadi. Agar bir vaqtda qo'llash zarur bo'lsa, didanozinni mos ravishda dori shakllarida ishlatish tavsiya etiladi. Bemorlarni VICh RNK darajasidagi o'zgarishlarni kuzatish orqali klinik javobning adekvatligini sinchkovlik bilan tekshirish kerak. Tenofovir disoproxil fumarat. Bir vaqtda qo'llanganda didanozin plazma konsentratsiyasi oshadi, shuning uchun didanozin dozasini kapsulalarda tuzatish kerak. Tenofovir disoproxil fumarat bilan bir vaqtda qo'llanganda didanozinga bog'liq yon ta'sirlar, jumladan pankreatit, simptomatik giperlaktatemiya/laktatsidoz va periferik neyropatiya rivojlanishi yoki kuchayishi mumkin. Didanozin va tenofovir disoproxil fumarat bir vaqtda qo'llanganda ehtiyotkorlikni saqlash, klinik javob va didanozin bog'liq yon ta'sirlarni kuzatib borish kerak. Agar bemorda pankreatit, simptomatik giperlaktatemiya yoki laktatsidoz belgilari rivojlansa, didanozin qabulini to'xtatish kerak. Ribavirin didanozin trifosfatining hujayra ichida miqdorini oshirishi va yon ta'sirlar xavfini oshirishi mumkin. Didanozin va ribavirin bir vaqtda qo'llanganda, jumladan stavudin bilan yoki unisiz, jigar yetishmovchiligi holatlari, pankreatit, periferik neyropatiya va simptomatik giperlaktatemiya/laktatsidoz holatlari haqida xabar berilgan. Shu sababli didanozin va ribavirin bir vaqtda qo'llanishi qarshi ko'rsatilgan. Neyrotoksik ta'sir ko'rsatuvchi dori vositalari. Didanozin bilan bir vaqtda qo'llanganda nevropatiya rivojlanish xavfi oshishi sababli ehtiyotkorlik zarur. Pankreatotoksik ta'sir ko'rsatuvchi dori vositalari. Didanozin bilan bir vaqtda qo'llanganda pankreatit rivojlanish xavfi oshadi. Agar bunday preparatlar qo'llanishi zarur bo'lsa, didanozin qo'llanishini vaqtinchalik to'xtatish kerak. Nelfinavir. Didanozinni qabul qilgandan 1 soat o'tgach nelfinavirni qabul qilganda klinik jihatdan muhim farmakokinetik o'zgarishlar kuzatilmagan.

Antivirus vositasi, nukleozidli inhibitor bo'lib, sintetik deoksiadenozin (purin nukleozidi) analogidir. VICh ga qarshi faol. Didanozin hujayraga kirgach, hujayra fermentlari tomonidan faol metabolit - dideoksiadenozin trifosfatga metabolizatsiya qilinadi, bu VIChning orqaga transkriptazasini inhibe qiladi. Didanozin ta'siri ostida CD4+ reseptorlariga ega hujayralar soni oshadi, bu esa uning antivirus ta'sirini tasdiqlaydi. Shuningdek, periferik qon ko'rsatkichlarini normallashtiradi va qonda VIChning virus oqsili (antigen P24) miqdorini kamaytiradi.

Didanosin kislotali pH qiymatlarida tez parchalanadi. Shuning uchun og‘iz orqali qabul qilish uchun mo‘ljallangan barcha dori shakllari, didanosin parchalanishini kamaytirish va so‘rilishini kuchaytirish uchun oshqozon shirasi pH qiymatini oshiruvchi bufer moddalardan iborat. Plazmadagi Cmax 0,5-1 soatda erishiladi. GEM orqali o‘tadi. Vd 0,7-1 l/kg ni tashkil qiladi. T1/2 1,5 soat. Siydik orqali chiqariladi.

OIV-1 infeksiyasini davolash (boshqa antiretrovirus preparatlar bilan kombinatsiyada).

Qo‘llash usuli va aniq preparatning dozalash tartibi uning chiqarilish shakli va boshqa omillarga bog‘liq. Optimal dozalash tartibini shifokor belgilaydi. Foydalanilayotgan dori shaklini aniq preparatning ko‘rsatmalariga va dozalash rejimiga qat‘iy rioya qilish kerak.

Insonga oid tadqiqotlarda didanozinning homiladorlikda xavfsizligini qat’iy nazorat qilinadigan tadqiqotlar orqali tekshirilmagan. Homiladorlikda faqat aniq ko‘rsatmalar bo‘lgan hollarda va ona uchun kutilayotgan foyda homila uchun xavfdan ustun bo‘lganda qo‘llash mumkin. Didanozinning ko‘krak sutiga o‘tishi noma’lum. Emizish davrida qo‘llash zarur bo‘lsa, emizishni to‘xtatish kerak.

Jigar funksiyasini buzilishlari bo'lgan bemorlarda dori ehtiyotkorlik bilan qo'llanilishi kerak, chunki og'ir gepatomegaliya va steatoz rivojlanish xavfi mavjud.

Buyrak funksiyasi buzilgan bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak. Dozani tuzatish talab qilinadi.

Keksa bemorlarda buyrak funksiyasi pasayishi ehtimoli tufayli preparatni ehtiyotkorlik bilan qo‘llash tavsiya etiladi. Buyrak funksiyasini nazorat qilish va ddanosin dozasini shunga qarab to‘g‘rilash lozim.