Апо-Карбамазепин

-

Апо-Карбамазепин

AV-blokada, ilgari kechgan miyelodpressiya, anamnezda qayd etilgan intermittiruyushchi porfiriya, MAO ingibitorlari va litiy preparatlarini bir vaqtda qabul qilish, karbamazepinga yuqori sezuvchanlik.

Ehtiyotkorlik bilan bolalarda qo‘llash kerak.

Karbamazepin atipik yoki generalizatsiyalangan kichik epileptik tutqanoqlar, mioklonik yoki atonik epileptik tutqanoqlarda qo'llanilmaydi. Oddiy og'riqlarni bartaraf etish uchun qo'llash tavsiya etilmaydi; uchlamchi asab nevralgiyasi remissiyasining uzoq davrlari davomida profilaktik vosita sifatida ishlatilmasligi kerak. Yurak-qon tomir tizimi kasalliklari, jigar va/yoki buyrak funksiyasining og'ir buzilishlari, qandli diabet, ko'z ichki bosimining oshishi, anamnezda boshqa preparatlarni qo'llashga gematologik reaksiyalar, giponatriemiya, siydik tutilishi, trisiklik antidepressantlarga yuqori sezuvchanlik, anamnezda karbamazepin bilan davolash kursini to'xtatish holatlari, shuningdek, bolalar va keksa yoshdagi bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo'llaniladi. Davolash shifokor nazorati ostida o'tkazilishi kerak. Uzoq muddatli davolashda qon manzarasi, jigar va buyraklarning funksional holati, qon plazmasidagi elektrolitlar konsentratsiyasi nazorat qilinishi, oftalmologik tekshiruv o'tkazilishi kerak. Davolashning samaradorligi va xavfsizligini nazorat qilish uchun qon plazmasida karbamazepin darajasini periodik aniqlash tavsiya etiladi. Karbamazepin

CYP3A4 izofermentlarining ingibitorlari bilan bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepinning qondagi konsentratsiyasi oshishi mumkin. CYP3A4 izofermentlarining induktorlari bilan bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepinning metabolizmi tezlashadi, qondagi konsentratsiyasi kamayadi va terapevtik ta’siri pasayadi. Karbamazepin bir vaqtda qo‘llanganda antikoagulyantlar va foliy kislotasining metabolizmini stimullaydi. Valproat kislotasi bilan bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepinning qondagi konsentratsiyasi kamayishi, valproat kislotasining qondagi konsentratsiyasi esa sezilarli darajada kamayishi mumkin. Shu bilan birga, karbamazepin metaboliti — karbamazepin-epoksidning konsentratsiyasi oshadi (ehtimol, uning karbamazepin-10,11-trans-diolga aylanishining ingibitsiyasi tufayli), bu modda ham tutqanoqqa qarshi faollikka ega bo‘lib, ushbu o‘zaro ta’sirning ta’sirlari neytrallanadi, lekin ko‘proq nojo‘ya ta’sirlar (ko‘rishning xiralashuvi, bosh aylanishi, qayt qilish, holsizlik, nistagm) kuzatiladi. Valproat kislotasi va karbamazepin bir vaqtda qo‘llanganda gepatotoksik ta’sir rivojlanishi mumkin (ehtimol, valproat kislotasining gepatotoksik metaboliti hosil bo‘lishi tufayli). Valpromid bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepin va uning metaboliti karbamazepin-epoksidning jigar orqali metabolizmini kamaytiradi, chunki epoksid gidrolazasi ingibitsiya qilinadi. Ushbu metabolit tutqanoqqa qarshi faollikka ega, lekin qondagi konsentratsiyasi sezilarli darajada oshganda toksik ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Verapamil, diltiazem, izoniazid, dekstropropoksifen, viloksazin, fluoksetin, fluvoksamin, simetidin, asetazolamid, danazol, dezipramin, nikotinamid (faqat kattalarda, yuqori dozada), eritromitsin, troleandomitsin, jozamitsin, klaritromitsin; azollar (masalan, itrakonazol, ketokonazol, flukonazol), terfenadin, loratadin bilan bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepinning qondagi konsentratsiyasining oshishi va nojo‘ya ta’sirlar (bosh aylanishi, uyquchanlik, ataksiya, diplopiya) rivojlanish xavfi ortadi. Geksamidin bilan bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepinning tutqanoqqa qarshi ta’siri susayadi; gidroxlorotiazid, furosemid bilan bir vaqtda qo‘llanganda qondagi natriy miqdorining kamayishi mumkin; gormonal kontratseptivlar bilan bir vaqtda qo‘llanganda kontratseptivlar ta’sirining susayishi va aysikl o‘rtasidagi qon ketishlar rivojlanishi mumkin. Qalqonsimon bez gormonlari bilan bir vaqtda qo‘llanganda qalqonsimon bez gormonlarining eliminatsiyasi oshishi mumkin; klonazepam bilan bir vaqtda qo‘llanganda klonazepamning klirensi oshadi, karbamazepinning klirensi kamayadi; litiy preparatlari bilan bir vaqtda qo‘llanganda neyrotoksik ta’sirlar o‘zaro kuchayishi mumkin. Primidon bilan bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepinning qondagi konsentratsiyasi kamayishi mumkin. Shuningdek, primidon karbamazepinning farmakologik faol metaboliti — karbamazepin-10,11-epoksidning qondagi konsentratsiyasini oshirishi mumkinligi haqida xabarlar mavjud. Ritonavir bilan bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepinning nojo‘ya ta’sirlari kuchayishi mumkin; sertralin bilan bir vaqtda qo‘llanganda sertralinning konsentratsiyasi kamayishi mumkin; teofillin, rifampitsin, sisplatin, doksorubitsin bilan bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepinning qondagi konsentratsiyasi kamayishi mumkin; tetratsiklin bilan bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepinning ta’siri susayishi mumkin. Felbamat bilan bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepinning qondagi konsentratsiyasi kamayishi, lekin karbamazepin-epoksidning faol metaboliti konsentratsiyasi oshishi, felbamatning qondagi konsentratsiyasi esa kamayishi mumkin. Fenitoin va fenobarbital bilan bir vaqtda qo‘llanganda karbamazepinning qondagi konsentratsiyasi kamayadi. Qarama-qarshi holda, tutqanoqqa qarshi ta’sirlar o‘zaro susayishi, ba’zi hollarda esa kuchayishi mumkin.

Epilepsiyaga qarshi vosita, tritsiklik iminostilben hosilasi. Tutqanoqka qarshi ta'siri, asosan, natriy kanallarining inaktivatsiyasi orqali neyronlarning yuqori chastotada takrorlanadigan harakat potensiallarini saqlash qobiliyatining pasayishi bilan bog‘liq deb hisoblanadi. Bundan tashqari, presinaptik natriy kanallarini va harakat potensiallarini bloklash orqali neyromediatorlar chiqarilishini to‘xtatish ham muhim ahamiyatga ega bo‘lib, bu o‘z navbatida sinaptik uzatishni kamaytiradi. O‘rtacha darajadagi maniyaga qarshi, antipsixotik ta'sir ko‘rsatadi va neyrogenik og‘riqlar uchun og‘riq qoldiruvchi ta'sirga ega. Ta'sir mexanizmlariga, ehtimol, GABA retseptorlari jalb qilingan bo‘lib, ular kalsiy kanallari bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin; shuningdek, karbamazepinning neyrotransmitter modulyatorlari tizimlariga ta'siri ham muhim ahamiyatga ega. Karbamazepinning antidiuretik ta'siri gipotalamusning osmoreseptorlarga ta'siri bilan, bu ta'sir ADH sekretsiyasi orqali amalga oshiriladi, shuningdek, buyrak kanalciklariga bevosita ta'siri bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.

Og‘iz orqali qabul qilinganda karbamazepin deyarli to‘liq miqdorda me’da-ichak traktidan so‘riladi. Qon plazmasi oqsillari bilan bog‘lanishi 75% ni tashkil etadi. U jigar fermentlarining induktori bo‘lib, o‘z metabolizmini rag‘batlantiradi. T1/2 12-29 soatni tashkil qiladi. 70% si siydik orqali (faol bo‘lmagan metabolitlar shaklida) va 30% si axlat bilan chiqariladi.

Rejalashtirilgan son yoki tizza bo‘g‘imi endoprotezlashidan keyin bemorlarda venoz tromboemboliyaning oldini olish. Qorincha fibrillyatsiyasi bo‘lgan bemorlarda (og‘ir yoki o‘rtacha darajadagi mitral stenoz va sun’iy yurak qopqoqlari mavjud bo‘lmagan hollarda) insult, tizimli tromboemboliya va o‘limning oldini olish.

Qo‘llash usuli va aniq preparatning dozalash tartibi uning chiqarilish shakli va boshqa omillarga bog‘liq. Optimal dozalash tartibini shifokor belgilaydi. Foydalanilayotgan dori shaklini aniq preparatning ko‘rsatmalariga va dozalash rejimiga qat‘iy rioya qilish kerak.

Agar homiladorlikda (ayniqsa I uch oylikda) va emizish davrida qo‘llash zarur bo‘lsa, davolanishning ona uchun kutilayotgan foydasi va homila yoki bola uchun xavfini diqqat bilan o‘lchab ko‘rish lozim. Karbamazepinni faqat monoterapiya shaklida va minimal samarali dozalarda qo‘llash tavsiya etiladi. Reproduktiv yoshdagi ayollarga karbamazepin bilan davolanish vaqtida gormonal bo‘lmagan kontratseptsiya vositalaridan foydalanish tavsiya etiladi.

Jigar faoliyatining og‘ir darajada buzilishida ehtiyotkorlik bilan qo‘llanadi.

Buyrak faoliyatining sezilarli darajada buzilishlarida ehtiyotkorlik bilan qo‘llanadi.

Keksa yoshdagi bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo'llanilishi kerak.