Арикстра

-

Арикстра

561 Faol, klinik jihatdan ahamiyatli qon ketish; o‘tkir bakterial endokardit; og‘ir buyrak yetishmovchiligi (KK <20 ml/min); fondaparinuks natriyi yoki preparatning boshqa har qanday komponentiga yuqori sezuvchanlik. ST segmenti ko‘tarilishi bilan kechuvchi miokard infarkti bo‘lgan bemorlarda fondaparinuks natriyni bevosita pervutan koronar aralashuv (PKA) oldidan va uning davomida qo‘llash tavsiya etilmaydi. ST segmenti ko‘tarilmasdan yoki ST segmenti ko‘tarilishi bilan kechuvchi miokard infarkti bo‘lgan bemorlarda fondaparinuks natriyining monoterapiyasi tavsiya etilmaydi, bunday holatlarda nofraktsionlangan geparinlar bilan qo‘shib buyurish imkoniyatini ko‘rib chiqish kerak. Nofraktsionlangan geparinlar va fondaparinuksni birga qo‘llash bo‘yicha klinik ma’lumotlar noan’anaviy PKA uchun cheklangan. Arixtra preparati va boshqa antikoagulyantlar qon ketish xavfi yuqori bo‘lgan bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo‘llanishi kerak, jumladan quyidagi holatlarda: tug‘ma yoki orttirilgan qon ivish tizimi buzilishlari, qon ketish tendensiyasi bilan kechuvchi kasalliklar, faol yarali me’da va o‘n ikki barmoqli ichak yarasi, yaqinda o‘tkazilgan miya ichidagi qon quyilishlar, jigar faoliyatining og‘ir darajadagi buzilishi, miya yoki orqa miya yoki oftalmologik operatsiyalardan keyin. Antikoagulyantlar fonida qon ketish xavfi yuqori bo‘lgan guruhlarga quyidagilar kiradi: 75 yoshdan oshgan bemorlar, tana vazni 50 kg dan kam bo‘lgan bemorlar, o‘rtacha darajadagi buyrak yetishmovchiligi (KK <50 ml/min) bo‘lgan bemorlar. Arixtra ni ushbu xavf guruhiga kiruvchi bemorlarga buyurishda ehtiyotkorlik zarur. Noaniq stenokardiya yoki ST segmenti ko‘tarilmasdan va ST segmenti ko‘tarilishi bilan kechuvchi miokard infarktida fondaparinuks natriyini qon ketish xavfini oshiruvchi boshqa dorilar (masalan, GPIIb/IIIa ingibitorlari yoki trombolitiklar) bilan bir vaqtda qo‘llashda ehtiyotkorlikka rioya qilish kerak.

Fondaparinuksning farmakokinetik parametrlarini aniqlash uchun 24 bolada qon namunasi olish asosida farmakokinetik tahlil o‘tkazildi. Bolalarda tana vazniga 0,1 mg/kg p/k 1 marta/kun buyurish kattalarda chuqur vena trombozi va o‘pka arteriyasi tromboemboliyasini davolash uchun tavsiya etilgan dozada kuzatilganiga o‘xshash fondaparinuks ekspozitsiyasiga asoslanadi.

Preparat Arikstra faqat p/k va v/v (miokard infarktida ST segmentining ko'tarilishi bilan bemorlarda boshlang'ich doza) qo'llash uchun mo'ljallangan. V/m qo'llash mumkin emas! KKV va o'tkazuvchi kateterlarda trombo hosil bo'lishi xavfi. Fondaparinuks natriyni to'g'ridan-to'g'ri o'tkazish va birlamchi KKV ni o'tkazishdan oldin va uni o'tkazish vaqtida ishlatish tavsiya etilmaydi, ST segmenti ko'tarilgan miokard infarktida bemorlarda. Fondaparinuks natriyni monoterapiya qilish barqaror bo'lmagan stenokardiya va ST segmenti ko'tarilmagan miokard infarktida, ST segmenti ko'tarilgan miokard infarktida birlamchi bo'lmagan KKV vaqtida bemorlarda tavsiya etilmaydi; nofraksionlangan heparinlarni birgalikda buyurish imkoniyatini baholash kerak. Klinik tadqiqotda fondaparinuks oluvchi bemorlarda nofraksionlangan heparinlarni ikki xil dozada buyurish rejimi solishtirilgan: barqaror bo'lmagan stenokardiya va ST segmenti ko'tarilmagan miokard infarktida birlamchi bo'lmagan KKV vaqtida standart doza nofraksionlangan heparin (o'rtacha doza 85 YE/kg); past doza nofraksionlangan heparin (o'rtacha doza 50 YE/kg). KKV o‘tkazish paytida og‘ir qon ketish holatlari standart doza nofraksionlangan heparin qo‘llanganda 1.2% va past doza nofraksionlangan heparin qo‘llanganda 1.4% ni tashkil etdi. Fondaparinuks natriyni monoterapiya qilishda KKV vaqtida kateter trombozi xavfi past bo'lsa-da, faol nazorat bilan solishtirganda ko'proq kuzatildi. Barqaror bo'lmagan stenokardiya va ST segmenti ko'tarilmagan miokard infarktida birlamchi bo'lmagan KKVda o'tkazuvchi kateterlarda tromb hosil bo'lish tezligi 1% ga nisbatan 0.3% ni tashkil etdi (fondaparinuks natriyi va enoksaparin solishtirilganida) va birlamchi KKVda ST segmenti ko'tarilgan miokard infarktida bemorlarda 1.2% ga nisbatan 0% ni tashkil etdi (fondaparinuks natriyi nazorat bilan solishtirilganida). Barqaror bo'lmagan stenokardiya va ST segmenti ko'tarilmagan miokard infarktida birlamchi bo'lmagan KKVda o'tkazuvchi kateterlarda tromb hosil bo'lish holatlari standart doza nofraksionlangan heparin qo'llanganda 0.1% va past doza nofraksionlangan heparin qo'llanganda 0.5% ni tashkil etdi. Venoz tromboembolik asoratlarni oldini olish va venoz tromboz va o‘pka arteriyasining tromboemboliyasini davolash. Qon ketishi xavfini oshiruvchi preparatlar Arikstra preparati bilan birgalikda, vena trombozi va o'pka arteriyasining tromboemboliyasini davolashda ishlatiladigan K vitamini antagonistlari bundan mustasno, buyurilmasligi kerak. Agar birgalikda davolash kerak bo'lsa, uni qat'iy nazorat ostida o'tkazish kerak. Jarrohlik aralashuvidan keyin venoz tromboembolik asoratlarni oldini olish (fondaparinuks natriyning boshlang'ich dozasi). Arikstra preparatini birinchi marta yuborish vaqtiga qat'iy rioya qilish kerak. U operatsiya tugaganidan kamida 6 soatdan keyin, faqat to'liq gemostazdan keyin yuborilishi kerak. Arikstra preparatini 6 soatdan oldin buyurish og'ir qon ketishi xavfining oshishi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Yuqori xavfli guruhga 75 yoshdan oshgan bemorlar, tana vazni 50 kg dan kam bo'lgan bemorlar, o'rtacha buyrak yetishmovchiligi (KK kamida 50 ml/min) bo'lgan bemorlar kiradi. Orqa miya/epidural anesteziya yoki lyumbal punksiya. Arikstra preparatini qo'llashda orqa miya/epidural anesteziya yoki lyumbal punksiya bilan bir vaqtda epidural yoki orqa miya gematomasi paydo bo'lish ehtimolini istisno qilib bo'lmaydi, bu uzoq muddatli yoki doimiy falajga olib kelishi mumkin. Ushbu kam uchraydigan holatlar xavfi doimiy epidural kateterlarni operatsiyadan keyin ishlatishda yoki gemostazga ta'sir qiluvchi boshqa dori vositalarini bir vaqtda kiritishda oshishi mumkin. Katta yoshli bemorlar. Katta yoshli bemorlar qon ketishi xavfiga ko'proq duchor bo'ladilar, buyrak funktsiyasi odatda yosh bilan pasayadi, shuning uchun katta yoshli bemorlarda fondaparinuks natriyni chiqarish sekinlashishi mumkin va natijada ta'siri kuchayadi. Arikstra preparati katta yoshli bemorlarga ehtiyotkorlik bilan qo'llanilishi kerak. Past tana vazni 50 kg dan kam tana vazniga ega bemorlar qon ketishi xavfiga ko'proq duchor bo'ladilar. Fondaparinuks natriyni chiqarilishi tana vazni kamayishi bilan kamayadi. Bunday bemorlarga Arikstra preparati ehtiyotkorlik bilan qo'llanishi kerak. Buyrak funktsiyasining buzilishi Fondaparinuks natriyning taxminan 70% o'zgarmagan holda buyraklar orqali chiqariladi. Fondaparinuks natriyning chiqarilish vaqti buyrak funktsiyasi buzilishining og'irligi bilan ortadi va qon ketish xavfini oshirishi mumkin. Buyrak funktsiyasi buzilgan bemorlarda, ayniqsa KK 30 ml/min dan kam bo'lsa, katta qon ketishlar va venoz tromboembolik asoratlar xavfi ortadi. Venoz tromboembolik asoratlarni oldini olish: Fondaparinuks natriyni KK 20 ml/min dan kam bo'lgan bemorlarda qo'llash bo'yicha klinik ma'lumotlar yetarli emas, shuning uchun bunday bemorlarda venoz tromboembolik asoratlarni oldini olish uchun fondaparinuks natriyni qo'llash tavsiya etilmaydi. Venoz trombozlar va o'pka arteriyasining tromboemboliyasini davolash: Fondaparinuks natriyni KK 30 ml/min dan kam bo'lgan bemorlarda qo'llash bo'yicha klinik ma'lumotlar yetarli emas, shuning uchun bunday bemorlarda Arikstra preparatini venoz trombozlar va o'pka arteriyasining tromboemboliyasini davolashda qo'llash tavsiya etilmaydi. Barqaror bo'lmagan stenokardiya va ST segmenti ko'tarilmagan/ko'tarilgan miokard infarktini davolash: Barqaror bo'lmagan stenokardiya va ST segmenti ko'tarilmagan miokard infarktida va ST segmenti ko'tarilgan miokard infarktida KK 20-30 ml/min oralig'ida bo'lgan bemorlarda fondaparinuks natriyni qo'llash bo'yicha cheklangan klinik ma'lumotlar mavjud, shuning uchun bunday bemorlarda qo'llash foyda/xavf nisbatini hisobga olgan holda baholanadi. Fondaparinuks natriyni KK 20 ml/min dan kam bo'lgan bemorlarda tavsiya etilmaydi. Jigar funktsiyasining og'ir buzilishi Qon ivish tizimi omillarining yetishmovchiligi sababli jigar faoliyati og'ir darajada buzilgan bemorlarda qon ketishi xavfi oshadi, shuning uchun Arikstra preparatini ehtiyotkorlik bilan qo'llash kerak. Heparin-indutsirovka qilingan trombotsitopeniya Fondaparinuks natriyning ta'siri trombotsitar omil 4 bilan bog'liq emas va II turdagi heparin-indutsirovka qilingan trombotsitopeniyasi bo'lgan bemorlarda zardob reaksiyalariga ta'sir qilmaydi. Arikstra preparatini anamnezida heparin-indutsirovka qilingan trombotsitopeniyasi bo'lgan bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo'llash kerak. Heparin-indutsirovka qilingan trombotsitopeniyaning II turidagi bemorlarda Arikstra preparatining samaradorligi va xavfsizligini o'rganish bo'yicha maxsus klinik tadqiqotlar o'tkazilmagan. Fondaparinuks natriyni olgan bemorlarda heparin-indutsirovka qilingan trombotsitopeniyaning rivojlanishi haqida kamdan-kam hollarda xabar berilgan. Preparat iste'moli va heparin-indutsirovka qilingan trombotsitopeniyaning rivojlanishi o'rtasida ishonchli bog'liqlik aniqlanmagan. Lateksga allergiya Tayyorlangan graduslangan shprits ignasining asosi quruq tabiiy lateksni o'z ichiga olishi mumkin, bu lateksga yuqori sezuvchanligi bo'lgan shaxslarda allergik reaktsiyani keltirib chiqarishi mumkin. Transport vositalari va mexanizmlarni boshqarish qobiliyatiga ta'siri Preparatning transport vositalari haydash va dastgohlarda ishlash qobiliyatiga ta'sirini o'rganish bo'yicha tadqiqotlar o'tkazilmagan.

Fondaparinuks natriysi sitoxrom P450 tizimi izofermentlarini (CYP1A2, CYP2A6, CYP2C9, CYP2C19, CYP2D6, CYP2E1 va CYP3A4) in vitro sharoitida ingibitsiya qilmaydi. Shuning uchun Arikstra preparatini boshqa dori vositalari bilan bir vaqtda qo‘llanganda ushbu izofermentlar orqali metabolizmning bostirilishi bilan bog‘liq o‘zaro ta’sirlar kutilmaydi. Fondaparinuks natriysi plazma oqsillari, xususan, antitrombin III bilan bog‘lanishi ahamiyatsiz darajada bo‘lganligi sababli, plazma oqsillari bilan bog‘lanish darajasida boshqa dori vositalari bilan o‘zaro ta’sirlar kutilmaydi. Fondaparinuks natriysi og‘iz orqali qabul qilinadigan antikoagulyantlar (varfarin), antiagregantlar (asetilsalitsil kislotasi), NPVY (piroksikam) va yurak glikozidlari (digoksin) bilan birga qo‘llanganda uning farmakokinetikasi yoki farmakodinamikasiga ta’sir qilmagan. Fondaparinuks natriysi varfarinning faolligiga, asetilsalitsil kislotasi yoki piroksikam bilan davolanish vaqtida qon ketish vaqtiga yoki digoksinning farmakokinetikasi va farmakodinamikasiga ta’sir ko‘rsatmagan. Arikstra preparatining eritmasini boshqa dori vositalari bilan aralashtirish tavsiya etilmaydi, chunki moslik ma’lumotlari mavjud emas.

Antitrombotik preparat. Fondaparinuks natriy faollashgan X faktorni (Xa) selektiv ravishda ingibitsiya qiluvchi sintetik vosita hisoblanadi. Uning antitrombotik faolligi Xa faktorni selektiv ravishda antitrombin III orqali bostirish natijasida yuzaga keladi. Fondaparinuks natriy antitrombin III bilan bog‘lanib, Xa faktorni antitrombin III tomonidan neytrallanishini taxminan 300 marta kuchaytiradi. Xa faktorni neytrallash koagulyatsiya zanjirini to‘xtatadi va trombin hosil bo‘lishi hamda tromb shakllanishini ingibitsiya qiladi. Fondaparinuks natriy trombinga (faollashgan IIa faktor) ta'sir qilmaydi va trombotsitlarga ta'sir ko‘rsatmaydi. 2.5 mg dozada qo‘llanganda Arixtra odatiy koagulyatsion testlarga (masalan, AChTV, faollashtirilgan qon ivish vaqti (ABC), yoki plazmadagi protrombin vaqti/MNO) va qon ketish vaqti yoki fibrinolitik faollikka ta'sir qilmaydi. Biroq, 2.5 mg fondaparinuks iste'mol qilinganda AChTV ning uzayishi haqida kamdan-kam xabarlar olingan. Fondaparinuks geksarin-induktsiyali trombotsitopeniya II turi bilan og‘rigan bemorlarning zardobi bilan kesishgan reaksiyalar bermaydi. Fondaparinuksning farmakodinamikasi/farmakokinetikasi plazmadagi konsentratsiyalar bilan belgilanadi, ular anti-Xa faollik orqali ifodalanadi. Anti-Xa faolligini kalibrlash uchun faqat fondaparinuks mos keladi; xalqaro geparin standarti yoki past molekulyar og‘irlikdagi geparinlar bu maqsad uchun mos kelmaydi. Bunday kalibrlash natijasi fondaparinuks konsentratsiyasining mg fondaparinuks kalibr/1 litr ifodalanishidir.

So‘rilishi Teriga (p/k) yuborilgan fondaparinuks natriy inʼyektsiya joyidan to‘liq va tez so‘riladi (mutlaq biokiraolishlik 100%). Yosh sog‘lom ko‘ngillilarga 2.5 mg dozada bir martalik p/k yuborilganida, qon plazmasida Cmax 2 soat ichida erishilgan va o‘rtacha 0.34 mg/l ni tashkil qilgan. Qon plazmasidagi konsentratsiyalar, yuqorida ko‘rsatilgan Cmax ning yarmiga teng bo‘lgan qiymatga inʼyektsiyadan 25 minut o‘tib erishilgan. Keksalar orasidagi sog‘lom shaxslarda fondaparinuks natriyning farmakokinetikasi 2-8 mg doz diapazonida p/k yuborishda chiziqli ko‘rinishda saqlanadi. Kuniga 1 marta yuborilganida Css 3-4 kun ichida erishiladi, bunda Cmax va AUC qiymatlari 1,3 martaga oshadi. Son bo‘g‘imi almashtiruvchi operatsiyalardan o‘tgan va kuniga 2,5 mg dozada Arikstra p/k yuborilgan bemorlarda fondaparinuks natriyning barqaror farmakokinetik parametrlari quyidagicha bo‘lgan: Cmax — 0.39 mg/l (31%), Tmax — 2.8 soat (18%) va Cmin — 0.14 mg/l (56%). Son suyagi sinishidan keyin operatsiya o‘tkazgan va kuniga 2.5 mg dozada Arikstra qabul qilgan keksa yoshdagi bemorlarda fondaparinuks natriyning barqaror holatdagi konsentratsiyalari quyidagicha bo‘lgan: Cssmax — 0.50 mg/l (32%), Cssmin — 0.19 mg/l (58%). Tromboz va o‘pka arteriyasi emboliyasi simptomlariga ega bemorlarga tana og‘irligi 50 kg dan kam bo‘lsa, 5 mg; tana og‘irligi 50-100 kg bo‘lsa, 7,5 mg; tana og‘irligi 100 kg dan katta bo‘lsa, 10 mg dozada kuniga 1 marta fondaparinuks natriy yuborilganda, barcha vazn toifalarida tana og‘irligiga muvofiq doza tanlash orqali plazmadagi Cssmax va Cssmin qiymatlari o‘xshash bo‘lgan. Qon plazmasidagi Cssmax qiymatlari 1,2 mg/l dan 1,26 mg/l gacha o‘zgarib turgan. Ushbu bemorlardagi plazmadagi o‘rtacha Cssmin 0.46 mg/l dan 0.62 mg/l gacha o‘zgarib turgan. Taqsimlanishi Sog‘lom ko‘ngillilarda fondaparinuks natriy tomir ichiga (v/v) yoki teri ostiga (p/k) yuborilganda, asosan, qonda taqsimlanadi va faqat oz miqdorda hujayralararo suyuqlikda uchraydi, chunki ko‘rinuvchi Vd barqaror va beqaror holatlarda 7-11 litrni tashkil qiladi. In vitro sharoitida fondaparinuks natriy yuqori darajada (kamida 94%) ATIII bilan spesifik bog‘lanadi. Fondaparinuks natriyning boshqa plazma oqsillari (shu jumladan trombotsitlar IV faktori) yoki eritrotsitlar bilan bog‘lanishi sezilarli emas. Metabolizm In vivo sharoitida fondaparinuks natriyning metabolizmi o‘rganilmagan, chunki normal buyrak faoliyatiga ega bemorlarda yuborilgan dozaning katta qismi siydik bilan o‘zgarmagan holda chiqariladi. Chiqarilishi Fondaparinuks natriy o‘zgarmagan holda buyraklar orqali chiqariladi. Sog‘lom odamlarda bitta dozaning 64-77% si p/k yoki v/v yuborilganidan keyin 72 soat ichida siydik bilan chiqariladi. T1/2 yosh sog‘lom shaxslarda taxminan 17 soat, keksalarda esa taxminan 21 soatni tashkil qiladi. Normal buyrak faoliyatiga ega bemorlarda fondaparinuks natriyning o‘rtacha klirensi 7.82 ml/min ni tashkil qiladi. Maxsus klinik holatlardagi farmakokinetika Buyrak funksiyasi buzilishi bo‘lgan bemorlar Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda fondaparinuks natriy sekinroq chiqariladi, chunki u asosan buyraklar orqali o‘zgarmagan holda chiqariladi. Bemorlar son suyagi sinishi yoki son bo‘g‘imini almashtirish operatsiyalaridan keyin profilaktika maqsadida davolanganda, buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda fondaparinuks natriyning umumiy klirensi quyidagi darajalarda pasayadi: yengil darajadagi buyrak yetishmovchiligida (KK 50-80 ml/min) 25%, o‘rtacha darajadagi buyrak yetishmovchiligida (KK 30-50 ml/min) 40% va og‘ir darajadagi buyrak yetishmovchiligida (KK 30 ml/min dan past) 55%. Yakuniy T1/2 qiymatlari o‘rtacha darajadagi buyrak yetishmovchiligida 29 soatni, og‘ir darajada esa 72 soatni tashkil etgan. Fondaparinuks natriyning klirensi va buyrak yetishmovchiligi darajasi o‘rtasidagi shu kabi bog‘liqlik chuqur venalar trombozi bilan kasallangan bemorlarda ham kuzatilgan. Venoz tromboembolik asoratlarning oldini olish Farmakokinetik modelda pastki oyoq-qo‘l operatsiyalarini boshdan kechirgan va fondaparinuks natriyni qabul qilgan, KK 23.5 ml/min dan kam bo‘lgan bemorlar haqidagi maʼlumotlar ishlatilgan. Farmakokinetik modellashtirish natijalariga ko‘ra, KK 20 dan 30 ml/min gacha bo‘lgan bemorlarda fondaparinuks natriy kuniga 1.5 mg dozada yoki ikki kunda bir marta 2.5 mg dozada qo‘llanganda, buyrak faoliyati yengil va o‘rtacha darajada buzilgan (KK 30-80 ml/min) va kuniga 2.5 mg dozada preparat qabul qilgan bemorlardagi kabi samara beradi. Hozircha mavjud maʼlumotlarning cheklanganligi tufayli Arikstra og‘ir buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda qo‘llanmasligi kerak. Jigar funksiyasi buzilgan bemorlar Yengil va o‘rtacha darajadagi jigar funksiyasi buzilishida fondaparinuks natriyning erkin konsentratsiyasi plazmada o‘zgarmaydi deb hisoblanadi, shuning uchun farmakokinetik maʼlumotlarga asoslanib, bunday bemorlarda dozani tuzatish talab qilinmaydi. O‘rtacha darajadagi jigar yetishmovchiligi bo‘lgan (Chayld-Pyu bo‘yicha B funksional sinf) bemorlarga bir martalik p/k fondaparinuks natriy yuborilganda, Cmax va AUC qiymatlari sog‘lom jigar faoliyatiga ega bemorlarga qaraganda 22-39% ga pasaygan. Fondaparinuks natriy konsentratsiyasining plazmada pasayishi ATIII bilan bog‘lanish darajasining kamayishi tufayli bo‘lib, bu ferment jigar yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda kam darajada uchraydi, natijada fondaparinuks natriyning buyraklar orqali chiqarilishi kuchayadi. Og‘ir darajadagi jigar yetishmovchiligida fondaparinuks natriyning farmakokinetikasi o‘rganilmagan. Bolalar Fondaparinuks natriyning 17 yoshgacha bo‘lgan bolalar va o‘smirlarda qo‘llanilishi bo‘yicha tadqiqotlar o‘tkazilmagan. Keksalar 75 yoshdan katta bemorlarda fondaparinuks natriyning chiqarilishi sekinlashadi. Son suyagi sinishi yoki son bo‘g‘imi almashtirilishi operatsiyalaridan keyin profilaktika maqsadida fondaparinuks natriy 2.5 mg dozada yuborilganda, 75 yoshdan katta bemorlarda fondaparinuks natriyning umumiy klirensi 65 yoshdan kichik bemorlarga qaraganda taxminan 25% ga kam bo‘lgan. Chuqur venalar trombozi bilan kasallangan bemorlarda fondaparinuks natriyning klirensi va yosh o‘rtasidagi shu kabi bog‘liqlik kuzatilgan. Jins Doza tana og‘irligiga muvofiq tuzatilganda jinsga qarab farmakokinetikada farq kuzatilmagan. Irq Turli irq vakillarida farmakokinetik farqlarni o‘rganishga bag‘ishlangan tadqiqotlar o‘tkazilmagan. Biroq, Osiyolik sog‘lom (Yaponiya) shaxslar ishtirokida o‘tkazilgan sinovlarda ularning farmakokinetik profili oq tanli sog‘lom shaxslarga nisbatan farq qilmagan. Ortopedik operatsiya o‘tkazgan yevropoid va negroid bemorlar o‘rtasida klirens bo‘yicha farq kuzatilmagan. Tana og‘irligi 50 kg dan kam tana og‘irligiga ega bemorlarda fondaparinuks natriyning umumiy klirensi taxminan 30% ga kamaygan.

Teri ostiga (p/k) in‘ektsiya qilish joylari navbatma-navbat qorin devorining chap va o‘ng old yon qismlari bo‘lishi kerak. Preparat yo‘qolishining oldini olish uchun shpritsdan havo pufakchalarini olib tashlash tavsiya etilmaydi. Ignani to‘liq kiritish kerak, u katta va ko‘rsatkich barmoqlar orasida ushlanadigan teri burmasiga perpendikulyar qilib kiritiladi; in‘ektsiya davomida teri burmasini qo‘yib yubormaslik kerak. Arixtra preparati faqat shifokor nazorati ostida qo‘llaniladi. Agar shifokor zarur deb hisoblasa, bemorga teri ostiga in‘ektsiyani mustaqil ravishda amalga oshirishga ruxsat beriladi, bu holda bemor in‘ektsiya texnikasini to‘g‘ri bajarish bo‘yicha tayyorgarlikdan o‘tishi va doimiy shifokor kuzatuvi ostida bo‘lishi kerak. Tomir ichiga (v/v) yuborish (birinchi doza faqat ST segmenti ko‘tarilishi bilan miokard infarkti bo‘lgan bemorlarga beriladi) preparatni to‘g‘ridan-to‘g‘ri kateterga yoki 0,9% natriy xlorid eritmasi (25 yoki 50 ml) bilan mini-konteynerlarga suyultirib yuboriladi. Preparat yo‘qolmasligi uchun in‘ektsiyadan oldin havo pufakchalarini olib tashlamaslik kerak. In‘ektsiyadan so‘ng kateterni preparatning to‘liq dozasini yetkazib berish uchun etarli miqdordagi fiziologik eritma bilan yuvish kerak. Mini-konteynerlar orqali yuborish 1-2 daqiqa davomida amalga oshirilishi kerak. Kattalar: Venoz tromboembolik asoratlarning oldini olish • Ortopedik va qorin bo‘shlig‘i jarrohlik operatsiyalari: Arixtra preparatining tavsiya etilgan dozasi operatsiyadan so‘ng 1 marta kuniga 2,5 mg p/k ni tashkil qiladi. Dastlabki dozani operatsiya tugaganidan kamida 6 soat o‘tgach, gemostaz to‘liq bo‘lganda kiritish kerak. o Davolash kursi venoz tromboembolik asoratlar xavfi yuqori bo‘lgan davrda davom etadi, odatda bemor ambulator sharoitga o‘tkazilguncha, kamida 5-9 kun davomida. o Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, kest suyagi sinishi tufayli jarrohlik amaliyotini o‘tkazgan bemorlar uchun venoz tromboembolik asoratlar xavfi yuqori bo‘lgan davr 9 kundan oshadi. Bunday bemorlar uchun Arixtra profilaktik qo‘llashni 24 kungacha uzaytirish haqida qaror qabul qilish kerak. • Jarrohlik aralashuv o‘tkazmagan, tromboembolik asoratlar xavfi bo‘lgan bemorlar: Arixtra preparatining tavsiya etilgan dozasi 2,5 mg p/k kuniga 1 marta. Davolash muddati 6 dan 14 kungacha. Chuqur venalar trombozi va o‘pka arteriyasi tromboemboliyasini davolash: • Tana vazni 50 kg dan kam bo‘lgan bemorlar uchun tavsiya etilgan doza – kuniga 1 marta 5 mg p/k; • Tana vazni 50-100 kg bo‘lgan bemorlar uchun – 7,5 mg p/k; • Tana vazni 100 kg dan ortiq bo‘lgan bemorlar uchun – 10 mg p/k. Davolash kamida 5 kun davomida amalga oshirilishi kerak va to‘liq peroral antikoagulyant terapiyasiga (MHO ko‘rsatkichi 2-3 ga yetganda) o‘tilishi bilan to‘xtatiladi. K vitamini antagonistlarini qo‘llashni davolashga imkon qadar tezroq qo‘shish kerak, odatda 72 soatdan kechiktirmay. Odatda, Arixtra preparati bilan davolash kursi 5-9 kunni tashkil qiladi. Beqaror stenokardiya / ST segmenti ko‘tarilmagan miokard infarkti davosi: Tavsiya etilgan doza kuniga 1 marta 2,5 mg p/k ni tashkil qiladi. Davolashni tashxis qo‘yilganidan keyin imkon qadar tezroq boshlash kerak va davolash 8 kun davomida yoki agar bemor 8 kundan oldin chiqarilsa, chiqish vaqtigacha davom etadi. Agar bemorda fondaparinuks natriyi bilan davolash fonida CHKV (koronar intervensiya) o‘tkazilishi rejalashtirilgan bo‘lsa, CHKV vaqtida bemor standart amaliyotga muvofiq, o‘sha tibbiyot muassasasida qabul qilingan tartibga ko‘ra, nofraksionlangan geparin (NFG) bilan davolanadi. Bunda bemorda bo‘lgan qon ketishi asoratlari xavfini, shuningdek, fondaparinuks natriyining oxirgi dozasi yuborilgan vaqtdan buyon o‘tgan vaqtning bu xavfga ta’sirini hisobga olish lozim. Arixtra preparatini kateter chiqarib tashlangandan keyin qachon qayta kiritishni bemorning klinik holatiga qarab belgilash lozim. Klinik tadqiqotlarda fondaparinuks bilan davolash kateter chiqarib tashlangandan kamida 2 soat o‘tgach qayta boshlangan. Aortokoronar shuntlash operatsiyasi (AKSh) o‘tkaziladigan bemorlarda imkon qadar fondaparinuks natriyini operatsiyadan 24 soat oldin to‘xtatish kerak; fondaparinuks kiritishni AKShdan 48 soat o‘tgach qayta boshlash lozim. ST segmenti ko‘tarilishi bilan miokard infarkti davosi: Tavsiya etilgan doza kuniga 1 marta 2,5 mg ni tashkil qiladi. Birinchi doza tomir ichiga (v/v), keyingi barcha dozalar esa teri ostiga (p/k) yuboriladi. Davolashni tashxis qo‘yilganidan keyin imkon qadar tezroq boshlash kerak va 8 kun davomida yoki agar bemor 8 kundan oldin chiqarilsa, chiqish vaqtigacha davom etadi. Agar bemorda fondaparinuks natriyi bilan birlamchi bo‘lmagan CHKV rejalashtirilgan bo‘lsa, CHKV vaqtida bemor standart amaliyotga muvofiq, o‘sha tibbiyot muassasasida qabul qilingan tartibga ko‘ra, NFG bilan davolanadi. Bunda qon ketishi xavfi va fondaparinuks natriyi oxirgi dozasining kiritilgan vaqtidan o‘tgan vaqtning bu xavfga ta’sirini hisobga olish lozim. Arixtra preparatini kateter chiqarib tashlangandan keyin qachon qayta kiritishni bemorning klinik holatiga qarab belgilash lozim. Klinik tadqiqotlarda fondaparinuks bilan davolash kateter chiqarib tashlangandan kamida 3 soat o‘tgach qayta boshlangan. AKSh o‘tkaziladigan bemorlarda imkon qadar fondaparinuks natriyi operatsiyadan 24 soat oldin to‘xtatiladi; fondaparinuksni AKShdan 48 soat o‘tgach qayta boshlash lozim. Yuzaki venalar trombozini davolash: Arixtra preparatining tavsiya etilgan dozasi kuniga 1 marta 2,5 mg p/k ni tashkil qiladi. Davolash tashxis qo‘yilganidan keyin imkon qadar tezroq boshlanishi kerak (chuqur venalar trombozisiz) va 45 kun davomida olib borilishi kerak. Maxsus bemor guruhlari: Bolalar: Fondaparinuksning farmakokinetik parametrlari 24 nafar boladan qon namunalari asosida farmakokinetik tahlil orqali tavsiflangan. Bolalarga 0,1 mg/kg tana vazniga 1 marta kuniga teri ostiga (p/k) yuborish tavsiya etiladi, bu katta yoshli bemorlarda chuqur venalar trombozi va o‘pka tromboemboliyasini davolashda qo‘llanadigan dozalarga teng. Qarigan bemorlar (75 yoshdan katta): Arixtra preparatini qarigan bemorlarga ehtiyotkorlik bilan qo‘llash lozim, chunki yosh o‘tishi bilan buyrak faoliyati pasayishi mumkin. Jarrohlik amaliyotidan o‘tgan keksa bemorlarda Arixtra preparatining birinchi dozasi aniq vaqtida yuborilishi kerak. Tana vazni 50 kg dan kam bo‘lgan bemorlar: Bunday bemorlarda qon ketishi xavfi yuqori bo‘ladi. Jarrohlik amaliyotidan o‘tgan bunday bemorlarda Arixtra preparatining birinchi dozasi aniq vaqtida kiritilishi kerak. Buyrak faoliyati buzilgan bemorlar: • Venoz tromboemboliyani oldini olish: o Kreatinin klirensi (KK) 30 ml/min dan yuqori bo‘lgan bemorlarda dozani o‘zgartirish talab etilmaydi. o KK 20 dan 30 ml/min gacha bo‘lgan bemorlarda yoki fondaparinuks natriyi qo‘llashning foydasi xavfdan ustun bo‘lgan holatlarda tavsiya etilgan dozasi kuniga 1 marta 1,5 mg yoki har 2 kunda (taxminan 48 soat oraliqda) 2,5 mg ni tashkil qiladi. o Jarrohlik amaliyotidan o‘tgan bunday bemorlarda Arixtra preparatining birinchi dozasi aniq vaqtida kiritilishi kerak. • Chuqur venalar trombozi va o‘pka tromboemboliyasini davolash: o KK 30 ml/min dan yuqori bo‘lgan bemorlarda dozani o‘zgartirish talab etilmaydi. o KK 30 ml/min dan past bo‘lgan bemorlarga fondaparinuks natriyi buyurilmasligi kerak. • Beqaror stenokardiya va ST segmenti ko‘tarilishi yoki ko‘tarilmasligi bilan miokard infarkti davosi: o KK 20 ml/min dan kam bo‘lgan bemorlarda Arixtra qo‘llash tavsiya etilmaydi. o KK 20 ml/min dan yuqori bo‘lgan bemorlarda dozani o‘zgartirish talab etilmaydi. • Yuzaki venalar trombozini davolash: o KK 30 ml/min dan yuqori bo‘lgan bemorlarda dozani o‘zgartirish talab etilmaydi. Buyrak faoliyati buzilgan bemorlar: • KK 30 dan 50 ml/min gacha bo‘lgan bemorlarda Arixtra preparatini ehtiyotkorlik bilan qo‘llash mumkin. • KK 30 ml/min dan past bo‘lgan bemorlarga fondaparinuks natriyi buyurilmasligi kerak. Jigar faoliyati buzilgan bemorlar: • Yengil va o‘rtacha darajadagi jigar yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda Arixtra dozasini o‘zgartirish talab etilmaydi. • Og‘ir jigar yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarga Arixtra ehtiyotkorlik bilan buyurilishi kerak. Preparatdan foydalanish bo‘yicha ko‘rsatma Teri ostiga (p/k) in‘ektsiya texnikasi: 1. "O‘tirgan" yoki "yotgan" holatni qabul qilish kerak. Qorin pastki qismida, kindikdan kamida 5 sm pastroqda joyni tanlash lozim. In‘ektsiyani navbatma-navbat qorin devorining o‘ng va chap tomonlariga qilish afzal (bu in‘ektsiya joyidagi noqulaylikni kamaytirishga yordam beradi). Son sohasiga ham yuborish mumkin. 2. Himoya qopqog‘ini oldin burab, so‘ng uni shprits tanasidan to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tortib olib tashlang. Eslatma: qopqoqni olib tashlagandan keyin ignaga tegmaslik va ochiq ignani har qanday yuzalar bilan aloqada bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Shpritsda havo pufakchalari bo‘lishi mumkin, lekin in‘ektsiyadan oldin ularni olib tashlash shart emas. 3. Shpritsni mahkam ushlang. Ignani to‘liq kiritish uchun perpendikulyar, ya‘ni tik holatda kiritish kerak, buni katta va ko‘rsatkich barmog‘ingiz bilan ushlab turilgan teri burmasiga kiriting. Eritma kiritilgunga qadar teri burmasini ushlab turing, so‘ngra ignani ehtiyotkorlik bilan olib tashlang. In‘ektsiyadan keyin in‘ektsiya joyini ishqalash mumkin emas. 4. In‘ektsiyadan so‘ng ishlatilgan shpritsga himoya tizimi o‘rnatiladi: ishlatilgan shpritsni bir qo‘l bilan himoya korpusi uchun ushlagan holda, boshqa qo‘l bilan himoya korpusini pastga tortib, himoya qopqog‘ini igna ustiga siljitib, o‘z joyiga o‘rnatib qo‘yiladi. Fiksatsiya qilinishini ko‘rsatuvchi "chilchilloq" eshitiladi. Shundan so‘ng shprits tibbiy chiqindilarni yo‘q qilish bo‘yicha amaldagi protseduralarga muvofiq utilizatsiya qilinishi kerak.

Arixstra preparatini homilador ayollarda qo‘llash bo‘yicha yetarli ma'lumotlar mavjud emas, shu sababli Arixstra faqat ona uchun kutilayotgan foyda homilaga potensial xavfdan ustun bo‘lganda buyurilishi mumkin. Arixstra qabul qilish davrida emizish tavsiya etilmaydi.

Yengil va o‘rtacha darajadagi jigar yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda Arikstra preparatini dozasini to‘g‘irlash talab qilinmaydi. Og‘ir jigar yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarga Arikstrani ehtiyotkorlik bilan buyurish kerak.

Venoz tromboemboliyani profilaktika qilish uchun: KK >30 ml/min bo‘lgan bemorlarda doza tuzatish talab etilmaydi. KK 20-30 ml/min yoki fonaparinuks natriyni qo‘llashning foydasi xavfdan yuqori bo‘lgan bemorlarda tavsiya etilgan doza kuniga bir marta 1,5 mg yoki 48 soatda bir marta 2,5 mg. Jarrohlikdan o‘tgan bemorlarda Arixstra preparatining birinchi dozasini aniq vaqtida kiritish talab etiladi. Tromboz va o‘pka emboliyasini davolash uchun: KK 30 ml/min va undan yuqori bo‘lgan bemorlarda dozani tuzatish talab etilmaydi. KK 30 ml/min dan kam bo‘lgan bemorlarda fonaparinuks natriyni qo‘llash tavsiya etilmaydi. Noqonlanmagan stenokardiya va miokard infarktini davolash uchun: KK 20 ml/min dan kam bo‘lgan bemorlarda qo‘llash tavsiya etilmaydi. KK 20 ml/min va undan yuqori bo‘lgan bemorlarda doza tuzatish talab etilmaydi. Yuzaki venalarning trombozini davolash uchun: KK >30 ml/min bo‘lgan bemorlarda doza tuzatish talab etilmaydi. KK 30-50 ml/min bo‘lgan bemorlarda Arixstra ehtiyotkorlik bilan qo‘llanadi. KK 30 ml/min dan kam bo‘lgan bemorlarda fonaparinuks natriyni qo‘llash tavsiya etilmaydi.

Preparat retsept bo‘yicha beriladi.

Simptomlar: Arikstra preparatining tavsiya etilgan dozadan oshirib yuborilishi qon ketishi xavfini oshirishi mumkin. Davolash: qon ketishi bilan murakkablashgan dozadan oshirib yuborish Arikstra preparatini bekor qilish va birlamchi sababni aniqlashni talab etadi. Zarur davolash usulini tanlash to‘g‘risida qaror qabul qilinishi kerak, bu jarrohlik gemostazi, qon yo‘qotilishini qoplash, yangi muzlatilgan plazma quyish, plazmaferezni o‘z ichiga olishi mumkin.

Preparatni bolalar ololmaydigan joyda, 30°C dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlash kerak; sovutish yoki muzlatish mumkin emas.

Kattalarda venoz tromboembolik asoratlarning oldini olish: oyoqning pastki qismlarida yirik ortopedik operatsiyalar (son suyak sinishi, operatsiyadan keyingi uzoq muddatli profilaktika, tizza bo'g'imini almashtirish operatsiyasi, son bo'g'imini almashtirish operatsiyasi); qorin bo'shlig'i operatsiyalari va tromboembolik asoratlar xavfi bo'lgan bemorlarda; harakatchanlik cheklanganligi sababli tromboembolik asoratlar xavfi bo'lgan bemorlarda; chuqur venalar trombozini davolash; o'pka arteriyasining tromboemboliyasini davolash; ST segmenti ko'tarilmagan miokard infarkti yoki barqaror angina bilan ifodalanadigan o'tkir koronar sindromni davolash (yurak-qon tomir o'limi, miokard infarkti yoki refrakter ishemiyani oldini olish uchun); ST segmenti ko'tarilgan miokard infarktini davolash (trombolitik terapiya olgan yoki dastlab reprofusion terapiya olmagan bemorlarda o'lim yoki qayta infarktni oldini olish uchun); chuqur venalar trombozi bilan birga bo'lmagan oyoqlarning yuzaki venalari o'tkir simptomatik trombozini davolash.

Arikstra preparatini keksa bemorlarga ehtiyotkorlik bilan qo'llash kerak, chunki yosh o'tishi bilan buyrak funksiyasining pasayishi mumkin. Jarrohlik amaliyotiga duch kelgan keksa bemorlarda Arikstraning birinchi dozasini kiritish vaqtiga qat'iy rioya qilish zarur.

Yaroqlik muddati - 4 yil.