Абакавир

-

Абакавир

Teri va uning qo‘shimchalari tomonidan: toshma (odatda makulo-papulyar yoki urtikar); juda kam hollar - ko‘p shaklli eksudativ eritema, jumladan, Stivens-Jonson sindromi va toksik epidermal nekroliz. Ovqat hazm qilish tizimi tomonidan: ishtahani yo‘qotish, ko‘ngil aynishi, qusish, diareya, qorin og‘rig‘i, og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatining yaralanishi, jigar fermentlarining faolligining oshishi, jigar yetishmovchiligi. Nafas olish tizimi tomonidan: nafas qisilishi, yo‘tal, tomog‘dagi og‘riq, kattalarning respirator distress sindromi, nafas yetishmovchiligi. Asab tizimi tomonidan: bosh og‘rig‘i, paresteziyalar, uyquchanlik. Qon yaratish va limfa tizimi tomonidan: limfopeniya. Siydik chiqarish tizimi tomonidan: qon zardobidagi kreatinin konsentratsiyasining oshishi, buyrak yetishmovchiligi. Suyak-mushak tizimi tomonidan: tez-tez - giperlaktatemiya; kam hollar - laktasidoz, yog‘ to‘qimalarining yig‘ilishi/qayta taqsimlanishi, miyalgiyalar, rabdomioliz, artalgiyalar, KFK faolligining oshishi. Boshqalar: isitma, charchash hissi, holsizlik, shishlar, limfadenopatiya, arterial gipotenziya, kon’yunktivit, anafilaktik reaksiyalar

O'rtacha va og'ir darajadagi jigar faoliyati buzilishi; 3 oydan kichik yoshdagi bolalar va vazni 14 kg dan kam bo'lgan bolalar; abakavirga yuqori sezuvchanlik.

3 oylikdan 16 yoshgacha bo‘lgan bolalarga - kuniga 2 marta 8 mg/kg. Qarshi ko‘rsatma: 3 oylikkacha va tana vazni 14 kg dan kam bo‘lgan bolalar.

Yuqori sezuvchanlik belgilari abakavir bilan davolash boshlanganidan keyin istalgan vaqtda paydo bo‘lishi mumkin, ammo ko‘pincha ular birinchi 6 hafta ichida yuzaga keladi. Agar gipersensitivlik reaksiyasi rivojlanishi davomida bemorlar abakavir qabul qilishni davom ettirsalar, klinik ko‘rinishlar kuchayib, hayot uchun xavfli tus olishi mumkin. Ko‘p hollarda simptomlar abakavir qabul qilishni to‘xtatgandan keyin yo‘qoladi. Nukleozid analoglari, shu jumladan abakavir, lamivudin va zidovudinni individual ravishda yoki kombinatsiyalangan holda qabul qilgan antiretrovirus terapiyasi natijasida laktatsidoz, gepatomegaliya va jigar yog‘li distrofiyasi, shu jumladan o‘lim bilan yakunlanishi haqida xabarlar mavjud. Bu asoratlarning ko‘pchiligi ayollarda paydo bo‘ladi. Laktatsidozga ishora qiluvchi simptomlar orasida umumiy zaiflik, ishtahaning yo‘qolishi, noma'lum etiologiyali tez vazn yo‘qotish, me'da-ichak trakti va nafas olish tizimi (nafas qisilishi va taxipnoe) bilan bog‘liq buzilishlar mavjud. Har qanday bemorda abakavir qo‘llashda ehtiyotkorlik talab etiladi, ayniqsa, agar jigar kasalligi xavfi mavjud bo‘lsa. Agar laktatsidoz yoki gepatotoksiklikning klinik yoki laborator belgilari (aminotransferazlar faolligining sezilarli oshishisiz ham gepatomegaliya va jigar yog‘li distrofiyasi shaklida namoyon bo‘lishi mumkin) paydo bo‘lsa, abakavir bilan davolashni to‘xtatish kerak. Kombinatsiyalangan antiretrovirus terapiya lipodistrofiya sindromi rivojlanishi bilan birga kechishi mumkin. Davolash davrida bemorlarni klinik tekshiruvdan o‘tkazishda teri osti yog‘ to‘qimalarining qayta taqsimlanishiga e’tibor berish kerak. Laboratoriya tekshiruviga zardobda lipidlar va qonda glyukoza konsentratsiyasini aniqlash kirishi lozim. Lipid almashinuvi buzilganda mos davolash belgilanadi. Og‘ir immunitet tanqisligi bo‘lgan OIV infeksiyali bemorlarda antiretrovirus terapiyasi (ART) boshlanishida simptomlarsiz yoki kam simptomli opportunistik infeksiyalar mavjud bo‘lganda, bunday terapiya opportunistik infeksiyalar simptomatikasini kuchaytirishi yoki boshqa og‘ir oqibatlarga olib kelishi mumkin. Odatda, bu reaktsiyalar ART boshlangandan keyin birinchi haftalar yoki oylarda yuzaga keladi. Bunday holatlarning odatiy misollari sitomegalovirusli retinit, mikobakteriyalar tomonidan chaqirilgan umumiy yoki o‘choqli infeksiya va Pneumocystis jirovecii (ilgari P. carinii) tomonidan chaqirilgan pnevmoniya hisoblanadi. Har qanday yallig‘lanish simptomlari paydo bo‘lganda darhol tekshiruv o‘tkazish va zarur bo‘lsa, davolash talab etiladi. Abakavir qabul qilish OIV-infeksiya bilan bog‘liq opportunistik infeksiyalar yoki boshqa asoratlarning rivojlanishini istisno qilmaydi, shuning uchun bemorlar bu kasalliklarni davolash tajribasiga ega bo‘lgan shifokor nazorati ostida qolishi kerak. Yurak ishemik kasalligi rivojlanish xavfi bo‘lgan bemorlarga abakavir saqlovchi preparatlar kiritilgan antiretrovirus terapiyani ehtiyotkorlik bilan buyurish lozim. Barcha modifikatsiyalanadigan xavf omillarini (masalan, arterial gipertenziya, dislipidemiya, qandli diabet va chekish) minimallashtirish uchun barcha choralarni ko‘rish kerak.

Farmakokinetik tadqiqotlar ma'lumotlariga ko'ra, metadon bilan birgalikda qo'llanilganda, abakavirning 600 mg dozasi kuniga 2 marta qabul qilinishi abakavirning serumdagi Cmaxini 35% ga kamaytiradi, Cmaxga erishish vaqtini 1 soatga oshiradi, ammo AUCni o'zgartirmaydi. Ushbu o'zgarishlarning klinik ahamiyati kichik. Shu tadqiqotda aniqlanganidek, abakavir metadonning sistemli klirensini 22% ga oshiradi. Ko'pchilik holatlarda bu o'zgarishlar ham klinik jihatdan ahamiyatsiz deb hisoblanadi, biroq ba'zi holatlarda metadon dozasini o'zgartirish talab etilishi mumkin. Retinoidlar, masalan izotretinoin, alkogoldegidrogenaz ishtirokida chiqariladi, shuning uchun ular abakavir bilan o'zaro ta'sir qilishi mumkin, ammo hozirgi vaqtda maxsus tadqiqotlar o'tkazilmagan.

Antivirus vosita, sintetik karbotsiklik nukleozidlar analogi. Hujayrada abakavir hujayra fermentlari yordamida faol metabolit karbovir trifosfatga aylanadi. Karbovir trifosfat deoksiguanozin-5'-trifosfat (dGTF) analogi hisoblanadi. Karbovir trifosfat OITS-1 teskari transkriptazasining faolligini ingibirlaydi, bu esa tabiiy substrat dGTF bilan raqobat va virus DNKga uni kiritish jarayonining buzilishi bilan bog‘liq. Nukleozid analogidagi 3'-OH guruhining yo‘qolishi DNK zanjirining uzayishi uchun zarur bo‘lgan 5'- va 3'-fosforli efir aloqalarini shakllanishini oldini oladi. Natijada virus DNK o‘sishi to‘xtaydi.

Og'iz orqali qabul qilingandan so'ng yuqori darajada so‘riladi, biokiraolishligi - 83%. Cmax - 3 mkg/ml, Tmax - 1-1,5 soat. AUC (qabul qilinganidan keyin 12 soat ichida) - 6 mkg/ml/soat. Oziq-ovqat abakavirning so‘rilishini sekinlashtiradi va Cmax ni pasaytiradi, ammo AUC ga ta’sir qilmaydi. GEB orqali o‘tadi, orqa miya suyuqligidagi abakavir konsentratsiyasi plazmadagi konsentratsiyaning 30-44% ni tashkil etadi. Plazma oqsillari bilan bog‘lanishi past. Jigar orqali asetaldegidrogenaza ishtirokida metabolizmga uchraydi va glyukuronid kon’yugatlarini (5'-karbon kislotasi va 5'-glyukuronid) hosil qiladi. T1/2 - 1,5 soat. Buyrak orqali chiqariladi - metabolitlar shaklida 83% va o‘zgarmagan holda 2%; qolgan qismi ichak orqali chiqariladi. Kumulyatsiya qilmaydi.

OIV infektsiyasini davolash (kombinatsiyalangan terapiya tarkibida).

Qo‘llash usuli va aniq preparatning dozalash tartibi uning chiqarilish shakli va boshqa omillarga bog‘liq. Optimal dozalash tartibini shifokor belgilaydi. Foydalanilayotgan dori shaklini aniq preparatning ko‘rsatmalariga va dozalash rejimiga qat‘iy rioya qilish kerak.

Abakavirni homiladorlik va laktatsiya davrida qo'llash xavfsizligini o'rganish bo'yicha yetarli va yaxshi nazorat qilinadigan klinik tadqiqotlar o'tkazilmagan. Homiladorlik davrida qo'llash zarur bo'lsa, davolashning onaga keltiradigan foydasi va homilaga bo'lgan potentsial xavfni baholash kerak. Abakavir ko'krak suti bilan ajralib chiqadimi, noma'lum. Laktatsiya davrida qo'llash zarur bo'lsa, emizishni to'xtatish masalasini hal qilish lozim.

Kontrendikatsiya: jigar faoliyatining o‘rtacha va og‘ir darajada buzilishi. Har qanday bemorda abakavirni qo‘llashda ehtiyotkorlik talab etiladi, ayniqsa jigar shikastlanishi xavf omillari mavjud bo‘lganda. Laktatsidoz yoki gepatotoksiklik klinik yoki laborator belgilari paydo bo‘lganda (bu jigar kattalashishi va jigar yog‘ distrofiyasi bilan namoyon bo‘lishi mumkin, hatto aminotransferazalar faolligining keskin oshishi kuzatilmasa ham), abakavir bilan davolash to‘xtatilishi kerak.

Buyrak faoliyati buzilgan bemorlarga ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.