Аторвастатин

-

Аторвастатин

Preparat komponentlariga yuqori sezuvchanlik; faol jigar kasalliklari yoki kelib chiqishi noma'lum bo‘lgan jigar fermentlari faolligining oshishi (normal chegaradan 3 martadan ortiq); jigar yetishmovchiligi (Chayld-Pyu A va B darajasi); homiladorlik; laktatsiya davri; mos keluvchi kontratseptsiya usullaridan foydalanmayotgan reproduktiv yoshdagi ayollar; 18 yoshgacha (samaradorligi va xavfsizligi aniqlanmagan). Ehtiyotkorlik bilan: alkogol iste'mol qilish, anamnezdagi jigar kasalliklari, elektrolit muvozanatining og‘ir buzilishlari, endokrin va metabolik buzilishlar, arterial gipotenziya, og‘ir o‘tkir infeksiyalar (sepsis), nazorat qilinmaydigan epilepsiya, keng ko‘lamli jarrohlik aralashuvlari, jarohatlar, skelet mushaklari kasalliklari.

Qarshi ko‘rsatma: bolalar yoshi (samaradorlik va xavfsizlik aniqlanmagan).

Atоrvastatin bilan davolanishni boshlashdan oldin, bemorga standart gipoxolesterinemiya dietasini belgilash kerak, va u butun davolanish davrida ushbu dietani saqlashi lozim. Qon lipidlarini kamaytirish uchun GMG-KoA reduktaza ingibitorlarini qo'llash jigar funksiyasini aks ettiruvchi biokimyoviy ko'rsatkichlarning o'zgarishiga olib kelishi mumkin. Jigar funksiyasini terapiya boshlanishidan oldin, Aторvastatin qabul qilinishi boshlangandan so'ng 6 haftada, 12 haftada va har doza oshirilgandan keyin, shuningdek, davriy ravishda, masalan, har 6 oyda nazorat qilish kerak. Aторvastatin bilan davolanish davomida qon zardobida jigar fermentlarining faolligi oshishi mumkin. Fermentlar faolligi oshgan bemorlar, fermentlar faolligi normal holatga qaytguncha nazorat ostida bo'lishlari kerak. Agar ALТ yoki AСТ ko'rsatkichlari yuqori ruxsat etilgan chegaradan 3 martadan ko'proq oshsa, Aторvastatinning dozasini kamaytirish yoki davolashni to'xtatish tavsiya etiladi. Atоrvastatin alkogol va/yoki jigar kasalliklari bilan suiiste'mol qiluvchi bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo'llash kerak. Faol jigar kasalligi yoki aniqlanmagan sababli jigar transaminazlari faolligining doimiy oshishi Aторvastatinni qo'llashga qarshi ko'rsatma bo'lib xizmat qiladi. Aторvastatin bilan davolanish miopatiyani keltirib chiqarishi mumkin. Miopatiya tashxisi (mushaklarda og'riq va kuchsizlik, KFK faolligining normadan 10 martadan ortiq oshishi bilan birga) keng tarqalgan mialgiyalarga, mushaklar og'rig'iga yoki kuchsizlikka va/yoki KFK faolligining sezilarli oshishiga ega bemorlarda qo'yilishi kerak. Bemorlarni tushuntirish kerakki, ular tushunarsiz mushak og'rig'i yoki kuchsizlik paydo bo'lsa, agar ular xastalikka yoki isitmaga hamrohlik qilsa, darhol shifokorga murojaat qilishlari kerak. KFK faolligining sezilarli oshishi yoki tasdiqlangan yoki gumon qilingan miopatiya mavjud bo'lsa, Aторvastatin bilan davolashni to'xtatish kerak. Ushbu sinfdagi boshqa dorilar bilan davolanish davrida miopatiya xavfi, tsiklosporin, fibratlar, eritromitsin, klaritromitsin, immunodepressantlar, azol antifungallari va lipidlarni kamaytiruvchi dozalarda nikotin kislotasi bilan bir vaqtda qo'llanilganda oshadi. Ushbu preparatlarning ko'pchiligi izoferment CYP3A4 vositachiligida metabolizmni inhibe qiladi va/yoki dorilarning transportini susaytiradi. Aторvastatin izoferment CYP3A4 ta'siri ostida biotransformatsiyaga uchraydi. Aторvastatinni fibratlar, eritromitsin, immunosupressiv vositalar, azol antifungallari yoki lipidlarni kamaytiruvchi dozalarda nikotin kislotasi bilan bir vaqtda qo'llagan holda, kutilgan foyda va xavfni diqqat bilan baholash va davolanishning birinchi oylarida va har qanday preparatning dozasi oshirilganda bemorlarni mushak og'rig'i yoki kuchsizlikka nisbatan muntazam kuzatish tavsiya etiladi. Bunday holatlarda KFK faolligini davriy tekshirish tavsiya etilishi mumkin, garchi bunday nazorat og'ir miopatiyaning rivojlanishining oldini olishga imkon bermaydi. Atоrvastatin va ushbu sinfdagi boshqa dorilar qo'llanilganda, rabdomiolizning o‘tkir buyrak yetishmovchiligi bilan kechishi (mioglobinuriya tufayli yuzaga keladigan) holatlari tasvirlangan. Agar rabdomioliz fonida buyrak yetishmovchiligi rivojlanish xavfi mavjud bo'lsa (masalan, og'ir o‘tkir infeksiya, arterial gipotenziya, keng jarrohlik aralashuvlar, travmalar, og'ir metabolik, endokrin va elektrolit buzilishlar va nazorat qilinmaydigan tutqanoq kasalligi) yoki ehtimoliy miopatiya belgilarini paydo bo'lganda, Aторvastatin bilan davolashni vaqtincha to'xtatish yoki butunlay to'xtatish kerak. Aторvastatin bilan davolanishni boshlashdan oldin, giperxolesterinemiyani tegishli dietoterapiya, jismoniy faollikni oshirish, semizlik bilan kasallangan bemorlarda tana vaznini kamaytirish va boshqa holatlarni davolash orqali nazorat qilishga harakat qilish kerak. Atоrvastatin qo'llash fonida atonik fassiit rivojlanishi haqida xabarlar mavjud, ammo preparatni qabul qilish bilan bog'liqligi mumkin, lekin hozirgi kunga qadar isbotlanmagan, etiologiyasi noma'lum. Avtotransport vositalari va mexanizmlarini boshqarish qobiliyatiga ta'siri. Aторvastatinning avtotransport vositalari va mexanizmlarini boshqarish qobiliyatiga salbiy ta'siri haqida xabarlar mavjud emas.

Ushbu sinfga mansub boshqa dori vositalari bilan davolanish vaqtida miopatiya xavfi siklosporin, fibratlar, eritromitsin, klaritromitsin, immunosupressantlar, azol guruhiga mansub zamburug'larga qarshi vositalar va lipidni kamaytiruvchi dozada nikotin kislotasi bilan bir vaqtda qo'llanganda oshadi. Atorvastatin va magniy va alyuminiy gidrooksidi saqlovchi suspenziya bir vaqtda qabul qilinganda plazmadagi atorvastatin konsentratsiyasi taxminan 35% ga kamaygan, ammo LDL-XC darajasining pasayishiga ta'sir qilmagan. Atorvastatin fenazon (antipirin) farmakokinetikasiga ta'sir qilmaganligi sababli, CYP3A4 izofermentlari yordamida metabolizatsiyalanadigan boshqa vositalar bilan o'zaro ta'sir kutilmaydi. Kolestipol bilan bir vaqtda qo'llanganda plazmadagi atorvastatin konsentratsiyasi taxminan 25% ga kamaygan. Ammo, atorvastatin va kolestipol kombinatsiyasining gipolipidemik ta'siri har bir preparatning alohida ta'siridan ustun bo'lgan. Digoksin va atorvastatin 10 mg dozasida takroriy qo'llanganda, plazmadagi digoksinning tenglikdagi konsentratsiyasi o'zgarmagan. Biroq, digoksin va atorvastatinni 80 mg/kun dozasida birga qo'llanganda, digoksin konsentratsiyasi taxminan 20% ga oshgan. Digoksin va atorvastatinni birga qabul qilayotgan bemorlarni kuzatish kerak. Atorvastatin va eritromitsin (500 mg 4 marta/kun) yoki klaritromitsin (500 mg 2 marta/kun), bu vositalar CYP3A4 izofermentini inhibe qiladi, bir vaqtda qo'llanganda plazmadagi atorvastatin konsentratsiyasi oshgan. Atorvastatin (10 mg 1 marta/kun) va azitromitsin (500 mg 1 marta/kun) bir vaqtda qo'llanganda atorvastatinning plazmadagi konsentratsiyasi o'zgarmagan. Atorvastatin CYP3A4 izofermenti tomonidan asosan metabolizmga uchraydigan terfenadin plazma konsentratsiyasiga klinik jihatdan sezilarli ta'sir ko'rsatmagan, shuning uchun atorvastatin boshqa CYP3A4 izofermenti substratlarining farmakokinetik parametrlariga sezilarli ta'sir ko'rsatishi ehtimoli kam. Atorvastatin va og'iz kontratseptivi (noretiesteron va etinilestradiol saqlovchi) bir vaqtda qo'llanganda noretiendron va etinilestradiolning AUC ko'rsatkichi mos ravishda taxminan 30% va 20% ga oshgan. Ushbu ta'sirni hisobga olish kerak, agar atorvastatin olgan ayol uchun og'iz kontratseptivi tanlansa. Endogen steroid gormonlar konsentratsiyasini kamaytiruvchi dori vositalari (shu jumladan, tsimetidin, ketokonazol, spironolakton) bilan birga qo'llanganda, endogen steroid gormonlarining kamayish xavfi ortadi (ehtiyotkorlik bilan foydalanish tavsiya etiladi). Atorvastatinning varfarin va tsimetidin bilan o'zaro ta'sirini o'rganishda klinik jihatdan sezilarli o'zaro ta'sir aniqlanmagan. Atorvastatinning 80 mg dozasida va amlodipinning 10 mg dozasida bir vaqtda qo'llanganda atorvastatinning farmakokinetikasi tenglik holatida o'zgarmagan. Atorvastatin va antigipertenziv vositalar o'rtasida klinik jihatdan sezilarli nojo'ya o'zaro ta'sir qayd etilmagan. Atorvastatinni proteaza inhibitorlari (CYP3A4 izofermenti inhibitlari sifatida tanilgan) bilan bir vaqtda qo'llanganda, plazmadagi atorvastatin konsentratsiyasi oshgan. Farmatsevtik mos kelmaslik haqida ma'lumot mavjud emas.

Gipolipidemik vosita, statinlar guruhi. Selektiv raqobatlashuvchi HMG-KoA-reduktaza ingibitori – 3-gidroksi-3-metilglutaril koenzim A ni mevalon kislotasiga aylantiruvchi ferment bo‘lib, bu sterollarning, jumladan xolesterin, dastlabki moddasidir. Triglitseridlar (TG) va xolesterin jigarda juda past zichlikdagi lipoproteinlar (LPPONP) tarkibiga kirib, qon plazmasiga o‘tadi va periferik to‘qimalarga yetkaziladi. Past zichlikdagi lipoproteinlar (LPL) LPPONP bilan retseptorlar orqali o‘zaro ta'sir qilish natijasida hosil bo‘ladi. Atorvastatin jigar ichida HMG-KoA-reduktazani inhibe qilib, xolesterin va lipoproteidlar konsentratsiyasini kamaytiradi va jigardagi LPL retseptorlarining sonini oshirib, LPL ushlanishi va katabolizmini kuchaytiradi. Atorvastatin LPL hosil bo‘lishini kamaytiradi va LPL retseptorlarining faolligini sezilarli va barqaror oshiradi. Gomozigotli oilaviy giperxolesterinemiya bilan kasallangan bemorlarda LPL darajasini pasaytiradi, bu odatda boshqa gipolipidemik vositalar bilan davolashga javob bermaydi. Umumiy xolesterin darajasini 30-46% ga, LPLni 41-61% ga, apolipoprotein B ni 34-50% ga va triglitseridlarni 14-33% ga kamaytiradi; yuqori zichlikdagi lipoproteinlar (HDL) xolesterini va apolipoprotein A darajasini oshiradi. Dozaga bog‘liq ravishda boshqa gipolipidemik vositalarga chidamli gomozigotli irsiy giperxolesterinemiya bilan kasallangan bemorlarda LPL konsentratsiyasini kamaytiradi.

Shimilish Absorbsiya yuqori darajada amalga oshadi. Qon plazmasidagi Cmax 1-2 soatda erishiladi, ayollarda Cmax 20% ga yuqoriroq, AUC esa 10% pastroq. Jigar yetishmovchiligi bo‘lgan, spirtli jigar sirrozi (Child-Pugh B) bilan kasallangan bemorlarda Cmax va AUC mos ravishda 16 va 11 marta oshadi. Oziq-ovqat preparatning so‘rilish tezligi va davomiyligini biroz kamaytiradi (mos ravishda 25% va 9% ga), ammo LPNP xolesterin darajasini kamaytirish darajasi atorvastatinni och qoringa qabul qilish bilan bir xil bo‘ladi. Kechqurun qabul qilinganda atorvastatinning qon plazmasidagi konsentratsiyasi ertalab qabul qilinganga qaraganda pastroq (taxminan 30% ga). Preparatning so‘rilish darajasi va doza o‘rtasida chiziqli bog‘liqlik mavjud. Biokiraolishligi - 12%, HMG-KoA-reduktazaga nisbatan inhibe qiluvchi tizimli biokiraolishligi - 30%. Tizimli biokiraolishlik pastligi, asosan, ichak shilliq qavatidagi oldindan metabolizm va jigardan birlamchi o‘tish jarayonlari bilan izohlanadi. Taqsimlanish O‘rtacha Vd - 381 l, qon plazmasi oqsillari bilan bog‘lanish - 98%. Metabolizm Atorvastatin asosan jigarda CYP3A4 izofermenti yordamida metabolizmga uchraydi, natijada faol farmakologik metabolitlar (orto- va para-gidroksillangan hosilalar, beta-oksidlanish mahsulotlari) hosil bo‘ladi. In vitro sharoitida orto- va para-gidroksillangan metabolitlar HMG-KoA-reduktazani inhibe qiluvchi ta’sir ko‘rsatadi, bu atorvastatinning o‘ziga teng. Preparatning HMG-KoA-reduktazaga nisbatan inhibe qiluvchi ta’sirining taxminan 70% aylanib yuruvchi metabolitlarning faolligi bilan belgilanadi. Chiqarilishi Atorvastatin va uning metabolitlari jigardagi va/yoki jigardan tashqari metabolizmdan keyin asosan o't orqali chiqariladi (kuchli ichak-jigar retsirkulyatsiyaga uchramaydi). T1/2 - 14 soat. Faol metabolitlar mavjudligi tufayli HMG-KoA-reduktazaga nisbatan inhibe qiluvchi faollik taxminan 20-30 soat davom etadi. Qabul qilingan dozaning 2% dan kam qismi siydikda aniqlanadi. Gemodializ orqali chiqarilmaydi.

Atorvastatin buyurilishidan oldin bemorga standart gipolipidemik parhez tavsiya qilinishi kerak, va bu parhez bemor tomonidan butun davolash davomida davom ettirilishi zarur. Boshlang‘ich doza odatda kuniga 1 marta 10 mg ni tashkil etadi. Doza kuniga 10 mg dan 80 mg gacha o‘zgarishi mumkin. Preparatni istalgan vaqtda, ovqat bilan yoki ovqatdan qat’i nazar, qabul qilish mumkin. Doza davolashning maqsadlari, bemorning boshlang‘ich xolesterin/past zichlikdagi lipoprotein (Xc/LPZP) darajasi va individual ta’sirga qarab moslanadi. Davolashning boshlanishida va/yoki Atorvastatinning dozasi oshirilganda har 2-4 haftada plazmadagi lipidlar darajasini nazorat qilish va mos ravishda doza tuzatish kerak. Birlamchi gipoxolesterinemiya, aralash giperlipidemiya va Frederikson tasnifiga ko‘ra III va IV turlar Ko‘pgina hollarda kuniga 1 marta 10 mg Atorvastatin qabul qilish yetarli bo‘ladi. Muhim terapevtik ta’sir odatda 2 hafta ichida seziladi va maksimal terapevtik ta’sir 4 hafta ichida kuzatiladi. Uzoq muddatli davolashda bu ta’sir saqlanib qoladi. Gomozigot oilaviy gipoxolesterinemiya Kuniga 1 marta 80 mg (4 ta 20 mg tabletkalar) qabul qilinadi. Buyrak yetishmovchiligi va buyrak kasalliklari bo‘lgan bemorlarda preparatning plazmadagi atorvastatin darajasi yoki Xc/LPZP darajasining pasayishiga ta’sir qilmaydi, shuning uchun dozani o‘zgartirish talab etilmaydi. Jigar yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda dozani kamaytirish kerak. Yoshi katta bemorlarda gipolipidemik terapiyaning xavfsizligi, samaradorligi yoki maqsadlariga erishishda umumiy populyatsiyaga nisbatan farqlar kuzatilmagan.

Atomax homiladorlik va laktatsiya (emizish) davrida qo‘llashga qarshi ko‘rsatilgan. Atervastatinning ona sutiga o‘tishi noma'lum. Emizilayotgan chaqaloqlarda nojo‘ya ta'sir ehtimolini hisobga olib, laktatsiya davrida qo‘llash zarur bo‘lganda emizishni to‘xtatish kerak. Reproduktiv yoshdagi ayollar davolash vaqtida ishonchli kontratseptsiya usullarini qo‘llashlari kerak. Atervastatinni reproduktiv yoshdagi ayollarga faqat homiladorlik ehtimoli juda past bo‘lganda va bemor davolashning homila uchun mumkin bo‘lgan xavfi haqida ogohlantirilgan hollardagina buyurish mumkin.

Jigar yetishmovchiligi holatida dozani kamaytirish talab qilinadi. Faol jigar kasalliklari yoki noma’lum kelib chiqishli “jigar” fermentlari faolligining VGN dan 3 martadan ortiq oshgan holatlarida preparatni qo‘llash mumkin emas; jigar yetishmovchiligi (Chayld-Pyu tasnifi bo‘yicha A va B daraja) mavjud bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo‘llanadi. GMG-KoA-reduktaza ingibitorlarini qabul qilish qon lipidlarini kamaytirish uchun jigar funksiyasi bilan bog‘liq biokimyoviy ko‘rsatkichlarni o‘zgartirishi mumkin. Davolashni boshlashdan oldin, Atorvastatin qabul qilishning 6- va 12-haftasida va har doza oshirilganda hamda muntazam ravishda, masalan, har 6 oyda jigar funksiyasi nazorat qilinishi kerak. Atervastatin bilan davolash paytida “jigar” fermentlari faolligining oshishi kuzatilishi mumkin. Fermentlar faolligi oshgan bemorlarni normaga qaytgunga qadar kuzatish lozim. Agar ALT yoki AST darajasi VGN dan 3 martadan ortiq bo‘lsa, Atervastatin dozasini kamaytirish yoki davolashni to‘xtatish tavsiya etiladi.

Buyrak yetishmovchiligi va buyrak kasalliklari bo‘lgan bemorlarda preparat atorvastatinning qon plazmasidagi darajasi yoki xolesterin/LPNP ni kamaytirish darajasiga ta’sir qilmaydi, shuning uchun doza o‘zgartirilishi talab etilmaydi. Atorvastatinni qo‘llashda boshqa shu sinfdagi preparatlar kabi, mioglobinuriya tufayli o‘tkir buyrak yetishmovchiligiga olib keluvchi rabdomioliz holatlari kuzatilgan. Rabdomioliz natijasida buyrak yetishmovchiligi rivojlanish xavfi mavjud bo‘lgan (masalan, og‘ir o‘tkir infeksiya, arterial gipotenziya, katta jarrohlik operatsiyalari, travmalar, og‘ir metabolik, endokrin va elektrolit buzilishlari hamda nazorat qilinmagan tutqanoqlar) hollarda atorvastatinni vaqtincha to‘xtatish yoki butunlay bekor qilish tavsiya etiladi.

Preparat retsept bo‘yicha beriladi.

Davolash: maxsus antidot mavjud emas, simptomatik terapiya qo‘llaniladi. Gemodializ samarasiz.

Quruq, yorug‘likdan himoyalangan joyda, 25°C dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlansin. Bolalar ololmaydigan joyda saqlansin.

Xolesterol, LDL xolesterol, apolipoprotein B va triglitseridlar miqdorini kamaytirish va HDL xolesterol miqdorini oshirish uchun dieta bilan birgalikda; birlamchi giperkolesterinemiya, geterozigota oilaviy va noshirlik giperkolesterinemiya va kombinasiyalangan (aralash) giperlipidemiya (Fredrikson tasnifi bo'yicha IIa va IIb tiplari); triglitseridlar miqdori yuqori bo'lgan bemorlarni (Fredrikson bo'yicha IV tip) va disbetalipoproteinemiya (Fredrikson bo'yicha III tip) bilan bo'lgan bemorlarni davolashda dieta bilan kombinatsiyada; gemozigot oilaviy giperkolesterinemiya bo'lgan bemorlarda umumiy xolesterol va LDL xolesterolni kamaytirish uchun, dieta va boshqa nofarmakologik usullar samarasi yetarli bo'lmaganda.

Keksa yoshdagi bemorlarda preparatni qo‘llashda xavfsizlik, samaradorlik yoki gipolipidemik terapiya maqsadlariga erishish bo‘yicha umumiy populyatsiyadan farq topilmagan.

Yaroqlik muddati - 2 yil. Qadoqlamada ko'rsatilgan yaroqlik muddati tugagandan keyin ishlatmaslik.