Аторвастатин

-

Аторвастатин

Jigar faol kasalliklari yoki kelib chiqishi noma'lum bo‘lgan jigar fermentlari faolligining oshishi (normal chegaradan 3 martadan ortiq); jigar yetishmovchiligi (Chayld-Pyu A va B darajasi); homiladorlik; laktatsiya davri; 18 yoshgacha (samaradorligi va xavfsizligi aniqlanmagan); preparat komponentlariga yuqori sezuvchanlik. Ehtiyotkorlik bilan: alkogolga moyillik, anamnezdagi jigar kasalliklari, og‘ir elektrolit buzilishlari, endokrin va metabolik buzilishlar, arterial gipotenziya, og‘ir o‘tkir infeksiyalar (sepsis), nazorat qilinmaydigan epilepsiya, keng ko‘lamli jarrohlik aralashuvlari, jarohatlar, skelet mushaklari kasalliklari.

18 yoshgacha bo‘lgan bolalar va o‘smirlarda qo‘llash mumkin emas (samaradorlik va xavfsizlik aniqlanmagan).

Terapiyani boshlashdan oldin bemorga standart gipoxolesterin dietasi buyurilishi kerak, va u davolanish davomida unga rioya qilishi kerak. GMG-KoA-reduktaza ingibitorlaridan foydalanish qondagi lipidlar darajasini pasaytirish uchun jigar funksiyasini aks ettiruvchi biokimyoviy ko'rsatkichlarning o'zgarishiga olib kelishi mumkin. Jigar funksiyasini nazorat qilish terapiya boshlanishidan oldin, AtoMax qabul qilinishining 6 va 12-haftasida va har doza oshirilganda, shuningdek, muntazam ravishda, masalan, har 6 oyda amalga oshirilishi kerak. AtoMax bilan davolash paytida qonda jigar fermentlarining faolligi oshishi mumkin. Transaminazlar faolligining oshishi kuzatilgan bemorlar fermentlar darajasi normal holatga qaytguncha nazorat ostida bo‘lishi kerak. Agar ALT yoki AST ko‘rsatkichlari MNN dan 3 martadan ortiq bo‘lsa, AtoMaxning dozasini kamaytirish yoki davolashni to‘xtatish tavsiya etiladi. AtoMax spirtli ichimliklarni suiiste'mol qiladigan va/yoki jigar kasalligi bo‘lgan bemorlarga ehtiyotkorlik bilan qo‘llanishi kerak; faol jigar kasalligi yoki noma'lum kelib chiqadigan transaminazlarning yuqori faolligi preparatni buyurishga qarshi ko‘rsatmadir. Atorvastatin bilan davolash miyopatiyaga olib kelishi mumkin. Miyopatiya tashxisi (keng tarqalgan mialgiya, mushaklarning og‘rig‘i va zaifligi va KFK faolligining MNN dan 10 baravar ortishi) keng miqyosda mialgiya, mushaklar og‘rig‘i yoki zaifligi va/yoki KFK ning kuchli faolligi bo‘lgan bemorlarda ko‘rib chiqilishi kerak. Bemorlar ularda tushunarsiz mushak og‘rig‘i yoki zaifligi paydo bo‘lganda, ayniqsa ular holsizlik yoki isitma bilan birga bo‘lsa, darhol shifokorga xabar berishlari kerak. KFK faolligining sezilarli darajada oshishi yoki tasdiqlangan yoki taxmin qilingan miyopatiya mavjud bo'lganda AtoMax bilan davolashni to‘xtatish kerak. Ushbu sinfdagi boshqa dori vositalari bilan davolashda miyopatiya xavfi siklosporin, fibratlar, eritromitsin, niatsin yoki azol guruhidagi zamburug‘larga qarshi preparatlar bilan birgalikda qo‘llanganda oshgan. Bu preparatlarning ko‘pi CYP3A4 tomonidan vositachilik qilingan metabolizmni va/yoki dori vositalarining transportini ingibitsiya qiladi. Atorvastatin CYP3A4 ta’sirida biotransformatsiyaga uchraydi. Atorvastatinni fibratlar, eritromitsin, immunosupressiv vositalar, azol guruhidagi zamburug‘larga qarshi preparatlar yoki niatsin bilan bir vaqtda qo‘llashda davolashdan kutilayotgan foyda va xavfni diqqat bilan o‘lchash va bemorlarda mushak og‘rig‘i yoki zaifligini aniqlash uchun, ayniqsa davolashning dastlabki oylarida va har qanday preparatning dozasini oshirish davrlarida muntazam kuzatib borish tavsiya etiladi. Bunday hollarda KFK faolligini vaqti-vaqti bilan o‘lchash tavsiya etilishi mumkin, lekin bu nazorat og‘ir miyopatiyaning oldini olishga imkon bermaydi. Atorvastatin qo'llanilishi paytida bu sinfdagi boshqa vositalar kabi, rabdomiolizning o‘tkir buyrak yetishmovchiligi bilan (miyoglobinuriya bilan bog‘liq) hollari tasvirlangan. AtoMax bilan davolash mumkin bo‘lgan miyopatiya yoki rabdomioliz fonida buyrak yetishmovchiligi rivojlanishi xavfi bo‘lgan (masalan, o‘tkir og‘ir infeksiya, arterial gipotenziya, og‘ir operatsiya, travma, og‘ir metabolik, endokrin va elektrolit buzilishlari va nazorat qilib bo‘lmaydigan tutqanoqlar) belgilari paydo bo‘lganda vaqtincha to‘xtatilishi yoki butunlay bekor qilinishi kerak. Terapiyani boshlashdan oldin, gipoxolesterinemiyani nazorat qilishga erishish uchun bemorlarda to‘g‘ri dietoterapiya, jismoniy faollikni oshirish, semizlikka chalingan bemorlarning vaznini kamaytirish va boshqa holatlarni davolashga harakat qilish kerak. Bemorlar mushaklardagi tushunarsiz og'riqlar yoki zaifliklar, ayniqsa ular holsizlik yoki isitma bilan birga bo'lsa, paydo bo'lganda darhol shifokorga murojaat qilishlari kerakligi haqida ogohlantirilishi kerak. Transport vositalarini boshqarish va mexanizmlar bilan ishlash qobiliyatiga ta'siri AtoMaxning transport vositalari boshqarish yoki mexanizmlar bilan ishlash qobiliyatiga salbiy ta'siri haqida xabar berilmagan.

Ushbu sinfga mansub boshqa dori vositalari bilan davolanish vaqtida miopatiya xavfi siklosporin, fibratlar, eritromitsin, klaritromitsin, immunosupressantlar, azol guruhiga mansub zamburug'larga qarshi vositalar va lipidni kamaytiruvchi dozada nikotin kislotasi bilan bir vaqtda qo'llanganda oshadi. Atorvastatin va magniy va alyuminiy gidrooksidi saqlovchi suspenziya bir vaqtda qabul qilinganda plazmadagi atorvastatin konsentratsiyasi taxminan 35% ga kamaygan, ammo LDL-XC darajasining pasayishiga ta'sir qilmagan. Atorvastatin fenazon (antipirin) farmakokinetikasiga ta'sir qilmaganligi sababli, CYP3A4 izofermentlari yordamida metabolizatsiyalanadigan boshqa vositalar bilan o'zaro ta'sir kutilmaydi. Kolestipol bilan bir vaqtda qo'llanganda plazmadagi atorvastatin konsentratsiyasi taxminan 25% ga kamaygan. Ammo, atorvastatin va kolestipol kombinatsiyasining gipolipidemik ta'siri har bir preparatning alohida ta'siridan ustun bo'lgan. Digoksin va atorvastatin 10 mg dozasida takroriy qo'llanganda, plazmadagi digoksinning tenglikdagi konsentratsiyasi o'zgarmagan. Biroq, digoksin va atorvastatinni 80 mg/kun dozasida birga qo'llanganda, digoksin konsentratsiyasi taxminan 20% ga oshgan. Digoksin va atorvastatinni birga qabul qilayotgan bemorlarni kuzatish kerak. Atorvastatin va eritromitsin (500 mg 4 marta/kun) yoki klaritromitsin (500 mg 2 marta/kun), bu vositalar CYP3A4 izofermentini inhibe qiladi, bir vaqtda qo'llanganda plazmadagi atorvastatin konsentratsiyasi oshgan. Atorvastatin (10 mg 1 marta/kun) va azitromitsin (500 mg 1 marta/kun) bir vaqtda qo'llanganda atorvastatinning plazmadagi konsentratsiyasi o'zgarmagan. Atorvastatin CYP3A4 izofermenti tomonidan asosan metabolizmga uchraydigan terfenadin plazma konsentratsiyasiga klinik jihatdan sezilarli ta'sir ko'rsatmagan, shuning uchun atorvastatin boshqa CYP3A4 izofermenti substratlarining farmakokinetik parametrlariga sezilarli ta'sir ko'rsatishi ehtimoli kam. Atorvastatin va og'iz kontratseptivi (noretiesteron va etinilestradiol saqlovchi) bir vaqtda qo'llanganda noretiendron va etinilestradiolning AUC ko'rsatkichi mos ravishda taxminan 30% va 20% ga oshgan. Ushbu ta'sirni hisobga olish kerak, agar atorvastatin olgan ayol uchun og'iz kontratseptivi tanlansa. Endogen steroid gormonlar konsentratsiyasini kamaytiruvchi dori vositalari (shu jumladan, tsimetidin, ketokonazol, spironolakton) bilan birga qo'llanganda, endogen steroid gormonlarining kamayish xavfi ortadi (ehtiyotkorlik bilan foydalanish tavsiya etiladi). Atorvastatinning varfarin va tsimetidin bilan o'zaro ta'sirini o'rganishda klinik jihatdan sezilarli o'zaro ta'sir aniqlanmagan. Atorvastatinning 80 mg dozasida va amlodipinning 10 mg dozasida bir vaqtda qo'llanganda atorvastatinning farmakokinetikasi tenglik holatida o'zgarmagan. Atorvastatin va antigipertenziv vositalar o'rtasida klinik jihatdan sezilarli nojo'ya o'zaro ta'sir qayd etilmagan. Atorvastatinni proteaza inhibitorlari (CYP3A4 izofermenti inhibitlari sifatida tanilgan) bilan bir vaqtda qo'llanganda, plazmadagi atorvastatin konsentratsiyasi oshgan. Farmatsevtik mos kelmaslik haqida ma'lumot mavjud emas.

Gipolipidemik vosita, statinlar guruhi. Selektiv raqobatlashuvchi HMG-KoA-reduktaza ingibitori – 3-gidroksi-3-metilglutaril koenzim A ni mevalon kislotasiga aylantiruvchi ferment bo‘lib, bu sterollarning, jumladan xolesterin, dastlabki moddasidir. Triglitseridlar (TG) va xolesterin jigarda juda past zichlikdagi lipoproteinlar (LPPONP) tarkibiga kirib, qon plazmasiga o‘tadi va periferik to‘qimalarga yetkaziladi. Past zichlikdagi lipoproteinlar (LPL) LPPONP bilan retseptorlar orqali o‘zaro ta'sir qilish natijasida hosil bo‘ladi. Atorvastatin jigar ichida HMG-KoA-reduktazani inhibe qilib, xolesterin va lipoproteidlar konsentratsiyasini kamaytiradi va jigardagi LPL retseptorlarining sonini oshirib, LPL ushlanishi va katabolizmini kuchaytiradi. Atorvastatin LPL hosil bo‘lishini kamaytiradi va LPL retseptorlarining faolligini sezilarli va barqaror oshiradi. Gomozigotli oilaviy giperxolesterinemiya bilan kasallangan bemorlarda LPL darajasini pasaytiradi, bu odatda boshqa gipolipidemik vositalar bilan davolashga javob bermaydi. Umumiy xolesterin darajasini 30-46% ga, LPLni 41-61% ga, apolipoprotein B ni 34-50% ga va triglitseridlarni 14-33% ga kamaytiradi; yuqori zichlikdagi lipoproteinlar (HDL) xolesterini va apolipoprotein A darajasini oshiradi. Dozaga bog‘liq ravishda boshqa gipolipidemik vositalarga chidamli gomozigotli irsiy giperxolesterinemiya bilan kasallangan bemorlarda LPL konsentratsiyasini kamaytiradi.

So‘rilish va taqsimlanish. So‘rilish darajasi yuqori. Qon plazmasida Cmax 1-2 soat ichida erishiladi. Oziq-ovqat preparatning so‘rilish tezligi va davomiyligini mos ravishda 25% va 9% ga pasaytiradi, ammo aZLP (ayniqsa, LDL) kamayishi atvorvastatin ovqatsiz qabul qilingandagiga o‘xshaydi. Atvorvastatin kechqurun qabul qilinganda plazmadagi konsentratsiyasi ertalabkidan past bo‘ladi (taxminan 30%). Preparatning so‘rilishi va doza o‘rtasida chiziqli bog‘liqlik mavjud. Biokiraolishligi – 12%, tizimli biokiraolishlik GMK-KoA-reduktaza inhibisyon faolligiga 30% ni tashkil qiladi. Tizimli biokiraolishlik pastligi ichak shilliq qavatida va jigar orqali birinchi o‘tishda pre-sistematik metabolizm bilan bog‘liq. O‘rtacha Vd – 381 l, plazma oqsillari bilan bog‘lanish – 98%. Metabolizm. Asosan jigarda CYP3A4, CYP3A5 va CYP3A7 izofermentlari yordamida farmakologik faol metabolitlar (orto- va parahidroksillenma hosilalar, beta-oksidlanish mahsulotlari) hosil qilish orqali metabolizmga uchraydi. In vitro sharoitida orto- va parahidroksillenma metabolitlar GMK-KoA-reduktazani atorvastatin kabi inhibe qiladi. GMK-KoA-reduktaza inhibisyoni ta'sirining taxminan 70% qon aylanishidagi faol metabolitlar bilan belgilanadi. Chiqarilish. Jigar va/yoki jigardan tashqari metabolizm bilan safro orqali chiqariladi (ifodali ichak-jigar retsirkulyatsiyasiga uchramaydi). T1/2 – 14 soat. GMK-KoA-reduktaza inhibisyoni ta’siri taxminan 20-30 soat davom etadi, bu faol metabolitlarning mavjudligi tufayli. Qabul qilingan dozaning 2% dan kamrog‘i siydikda aniqlanadi. Gemodializ davomida chiqarilmaydi. Maxsus klinik holatlarda farmakokinetika. Ayollarda Cmax 20% ga yuqori, AUC esa 10% ga past. Alkogolli jigar sirrozi bo‘lgan bemorlarda Cmax 16 marta, AUC esa 11 marta yuqori.

Atorvastatin buyurilishidan oldin bemorga standart gipolipidemik parhez tavsiya qilinishi kerak, va bu parhez butun davolash davrida davom ettirilishi zarur. Preparat ichga, kunning istalgan vaqtida, ovqat bilan yoki ovqatdan qat’i nazar qabul qilinadi. Doza bemorning boshlang‘ich xolesterin/past zichlikdagi lipoprotein (Xc/LPZP) darajasi, davolash maqsadi va individual ta’sirga qarab belgilanadi. Boshlang‘ich doza odatda kuniga 1 marta 10 mg ni tashkil etadi. Doza kuniga 10 mg dan 80 mg gacha o‘zgarishi mumkin. Davolashning boshlanishida va/yoki Atorvastatinning dozasi oshirilganda har 2-4 haftada plazmadagi lipidlar darajasini nazorat qilish va mos ravishda doza tuzatish kerak. Birlamchi gipoxolesterinemiya va aralash giperlipidemiya, shuningdek Frederikson tasnifiga ko‘ra III va IV turdagi giperlipidemiya: ko‘pgina hollarda kuniga 1 marta 10 mg doza buyurilishi yetarli. Muhim terapevtik ta’sir odatda 2 hafta ichida kuzatiladi, maksimal terapevtik ta’sir esa odatda 4 haftada namoyon bo‘ladi. Uzoq muddatli davolashda bu ta’sir saqlanib qoladi. Gomozigot oilaviy gipoxolesterinemiya: kuniga 1 marta 80 mg (20 mg tabletkadan 4 dona) qabul qilinadi. Buyrak yetishmovchiligi va buyrak kasalliklari bo‘lgan bemorlarda preparatning plazmadagi atorvastatin darajasi yoki Xc/LPZP darajasining pasayishiga ta’sir qilmaydi, shuning uchun dozani o‘zgartirish talab etilmaydi. Jigar yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda dozani kamaytirish zarur. Yoshi katta bemorlarda gipolipidemik terapiyaning xavfsizligi, samaradorligi yoki maqsadlariga erishishda umumiy populyatsiyaga nisbatan farqlar kuzatilmagan.

Atomax homiladorlik va laktatsiya (emizish) davrida qo‘llashga qarshi ko‘rsatilgan. Atervastatinning ona sutiga o‘tishi noma'lum. Emizilayotgan chaqaloqlarda nojo‘ya ta'sir ehtimolini hisobga olib, laktatsiya davrida qo‘llash zarur bo‘lganda emizishni to‘xtatish kerak. Reproduktiv yoshdagi ayollar davolash vaqtida ishonchli kontratseptsiya usullarini qo‘llashlari kerak. Atervastatinni reproduktiv yoshdagi ayollarga faqat homiladorlik ehtimoli juda past bo‘lganda va bemor davolashning homila uchun mumkin bo‘lgan xavfi haqida ogohlantirilgan hollardagina buyurish mumkin.

Anamnezda jigar kasalliklari bo‘lgan bemorlarga ehtiyotkorlik bilan buyuriladi. Faol jigar kasalliklari yoki noma’lum kelib chiqishli jigar fermentlari faolligining VGN dan 3 martadan ortiq oshishi va jigar yetishmovchiligi (Chayld-Pyu tasnifi bo‘yicha A va B daraja) bo‘lgan bemorlarda preparatni qo‘llash mumkin emas.

Buyrak yetishmovchiligi va buyrak kasalliklari bo‘lgan bemorlarda atorvastatinning qon plazmasidagi darajasi yoki LPNP xolesterin darajasini pasaytirish ta’siriga ta’sir qilmaydi, shuning uchun doza o‘zgartirilishi talab etilmaydi.

Preparat retsept bo‘yicha beriladi.

Davolash: maxsus antidot mavjud emas; simptomatik terapiya ko‘rsatiladi. Gemodializ samarasiz.

Preparatni bolalar ololmaydigan, quruq, yorug‘likdan himoyalangan joyda 15-25°C haroratda saqlash kerak.

Xolesterol, LDL xolesterol, apolipoprotein B va triglitseridlar miqdorini kamaytirish va HDL xolesterol miqdorini oshirish uchun dieta bilan birgalikda; birlamchi giperkolesterinemiya, geterozigota oilaviy va noshirlik giperkolesterinemiya va kombinasiyalangan (aralash) giperlipidemiya (Fredrikson tasnifi bo'yicha IIa va IIb tiplari); triglitseridlar miqdori yuqori bo'lgan bemorlarni (Fredrikson bo'yicha IV tip) va disbetalipoproteinemiya (Fredrikson bo'yicha III tip) bilan bo'lgan bemorlarni davolashda dieta bilan kombinatsiyada; gemozigot oilaviy giperkolesterinemiya bo'lgan bemorlarda umumiy xolesterol va LDL xolesterolni kamaytirish uchun, dieta va boshqa nofarmakologik usullar samarasi yetarli bo'lmaganda.

Keksa yoshdagi bemorlarda preparatni qo‘llashda xavfsizlik, samaradorlik yoki gipolipidemik terapiya maqsadlariga erishish bo‘yicha umumiy populyatsiyadan farq topilmagan.

Yaroqlik muddati - 4 yil.