Ацикловир

-

Ацикловир

Emizish davri; 3 yoshgacha bo‘lgan bolalar (ushbu dori shakli uchun). Ehtiyotkorlik bilan: homiladorlik; keksa yoshdagi shaxslar va katta dozalarda atsiklovir qabul qilayotgan bemorlar, ayniqsa suvsizlanish fonida; buyrak funksiyasi buzilishlari; nevrologik buzilishlar yoki sitotoksik dorilar qabul qilishga nevrologik reaktsiyalar (shu jumladan anamnezda).

18 yoshgacha bo‘lgan bolalar uchun qarshi ko‘rsatma.

Aksiklovir asoratlarning oldini olish uchun faqat shifokor ko‘rsatmasi bilan qo‘llaniladi, 3 yoshdan katta bolalar va kattalarda. Immuniteti pasaygan bemorlarda aksiklovir bilan uzoq muddatli yoki takroriy davolash viruslarning ushbu doriga sezgir bo‘lmagan shtammlarining paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin. Aksiklovirga sezgir bo‘lmagan virus shtammlarining aksariyatida virusli timidinkinaza yetishmasligi aniqlangan; o‘zgartirilgan timidinkinaza yoki o‘zgartirilgan DNK-polimerazaga ega shtammlar ham aniqlangan. In vitro sharoitida Herpes simplex virusining izolyatsiya qilingan shtammlariga aksiklovir ta'sir qilganda kamroq sezgir shtammlar paydo bo‘lishi mumkin. Buyrak funksiyasi buzilgan bemorlar va keksa yoshdagi bemorlarda aksiklovirning yarim parchalanish davri oshishi sababli ehtiyotkorlik bilan buyuriladi. Preparatni qo‘llashda yetarli miqdorda suyuqlik qabul qilinishini ta'minlash kerak. Preparatni qabul qilishda buyrak funksiyasini (qondagi mochevina va kreatinin plazmasi konsentratsiyasini) nazorat qilish kerak. Aksiklovir jinsiy yo‘l bilan yuqadigan gerpesning oldini olmaydi, shuning uchun davolanish vaqtida, hatto klinik belgilar bo‘lmasa ham, jinsiy aloqadan saqlanish kerak. Bemorlarni gerpes virusining infeksiya tarqalishi va asimptomatik tashuvchilik holatlari haqida ogohlantirish zarur. Transport vositalari va mexanizmlarni boshqarish qobiliyatiga ta'siri: Ma'lumotlar yo‘q, ammo aksiklovir bilan davolanishda bosh aylanishi rivojlanishi mumkin, shuning uchun avtotransport vositalarini boshqarishda va yuqori diqqat va tezkor psixomotor reaksiyalarni talab qiladigan potensial xavfli faoliyatlarda ehtiyotkorlik zarur.

Probenetsidni bir vaqtda qabul qilish asiklovirning yarim chiqarilish davrini uzaytiradi va buyrak klirensini pasaytiradi. Immonostimulyatorlar bilan bir vaqtda qo‘llash asiklovirning ta’sirini kuchaytiradi. Nefrotoksik preparatlar bilan bir vaqtda qabul qilinganda, buyrak funksiyasi buzilish xavfi oshadi.

Antiviral preparat – purinli nukleozidning astitlovchi sintetik analogi bo‘lib, u gerpes viruslariga yuqori selektiv ta’sir ko‘rsatadi. Virusli timidinkinaza ta’sirida virus bilan zararlangan hujayralarda atsiklovir fosforlanadi va ketma-ket mono-, di- va trifosfat shakllariga aylanadi. Atsiklovir trifosfat virusli DNK zanjiriga joylashadi va virus DNK-polimerazasini raqobat asosida ingibitsiyasi orqali sintezini bloklaydi. In vitro sharoitida atsiklovir Herpes simplex (1 va 2 turlari) virusi, Varicella zoster (suvchechak va yarali toshma) virusi bilan samarali, lekin Epstein-Barr virusini ingibirlaydi. Sitomegalovirusga nisbatan esa o‘rtacha faoliyat ko‘rsatadi. In vivo sharoitida atsiklovir Herpes simplex (1 va 2 turlari) virusi chaqirgan virusli infeksiyalarda davolash va profilaktikada samarali. Yangi toshmalar paydo bo‘lishining oldini oladi, teri dissimenatsiyasi va visseral asoratlar ehtimolini kamaytiradi, qabariqlar hosil bo‘lishini tezlashtiradi va yarali herpesning o‘tkir fazasida og‘riqni kamaytiradi.

Ichga qabul qilingandan keyin biokiraolishligi 15-30% ni tashkil etadi, bunda virusli kasalliklarni samarali davolash uchun yetarli doza bog‘liq konsentratsiyalar hosil bo‘ladi. Ovqat atsiklovirning so‘rilishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatmaydi. Atsiklovir ko‘plab organ, to‘qima va suyuqliklarga yaxshi kiradi. Plazma oqsillari bilan bog‘lanishi 9-33% ni tashkil etadi va uning plazmadagi konsentratsiyasiga bog‘liq emas. Orqa miya suyuqligidagi konsentratsiyasi uning plazmadagi konsentratsiyasining taxminan 50% ini tashkil etadi. Atsiklovir gematoensefalik va yo‘ldosh to‘siqlaridan o‘tib, ko‘krak sutida to‘planadi. Kuniga 1 g ichga qabul qilinganda, ko‘krak sutidagi atsiklovirning konsentratsiyasi uning plazmadagi konsentratsiyasining 60-410% ini tashkil etadi (bola organizmiga ona suti orqali kuniga 0.3 mg/kg miqdorda atsiklovir kiradi). Ichga qabul qilingandan so‘ng kuniga 5 marta 200 mg qabul qilishda qon plazmasidagi Cmax 0.7 mkg/ml, Cmin esa 0.4 mkg/ml ni tashkil etadi; plazmada Cmax ga erishish vaqti - 1.5-2 soat. Jigar orqali farmakologik jihatdan nofaol 9-karboksimetoksimetilguanin birikmasi shaklida metabolizmga uchraydi. Buyrak orqali klubok filtratsiyasi va kanalchalar sekretsiyasi yo‘li bilan chiqariladi: taxminan 84% buyrak orqali o‘zgarmagan holda, 14% metabolit shaklida chiqariladi. Atsiklovirning buyrak klirensi umumiy plazma klirensining 75-80% ini tashkil etadi. Buyrak funksiyasi normal bo‘lgan kattalarda T1/2 2-3 soatni tashkil etadi. Og‘ir buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda T1/2 20 soat, gemodializda esa 5.7 soat bo‘lib, bu vaqtda atsiklovirning plazmadagi konsentratsiyasi boshlang‘ich qiymatining 60% gacha pasayadi. Atsiklovirning 2% dan kamrog‘i ichak orqali chiqariladi.

Atsiklovir ovqat paytida yoki darhol ovqatdan keyin qabul qilinadi va ko‘p miqdorda suv bilan ichiladi. Dozalash tartibi kasallikning og‘irligiga qarab individual tarzda belgilanadi. Herpes simplex 1 va 2 turlari tomonidan chaqirilgan teri va shilliq pardalar infeksiyalarini davolash: • Kattalar: 200 mg kuniga 5 marta, har 4 soatda, tunda esa 8 soatlik interval bilan qabul qilinadi. Davolash muddati – 5 kun, lekin kasallik og‘ir bo‘lsa, shifokor kursni 10 kungacha uzaytirishi mumkin. • Og‘ir immunitet tanqisligi (masalan, VICH infektsiyasining kengaygan klinik manzarasida, OITS bosqichida, suyak ko‘migi transplantatsiyasi yoki ichakda so‘rilish buzilishlarida): 400 mg kuniga 5 marta buyuriladi. Davolashni iloji boricha erta boshlash kerak. Retsidivlar paytida atsiklovirni prodromal davrda yoki birinchi toshmalar paydo bo‘lishida buyurish kerak. Herpes simplex 1 va 2 turlari tomonidan chaqirilgan infeksiyalarning retsidivlarini oldini olish: • Normal immunitetga ega bemorlarda tavsiya etilgan doza: 200 mg kuniga 4 marta (har 6 soatda) yoki 400 mg kuniga 2 marta (har 12 soatda). • Ba’zi hollarda 200 mg kuniga 3 marta (har 8 soatda) yoki kuniga 2 marta (har 12 soatda) past dozalar ham samarali bo‘lishi mumkin. Immunitet tanqisligi bo‘lgan bemorlarda Herpes simplex 1 va 2 turlari infeksiyalarining oldini olish: • Tavsiya etilgan doza: 200 mg kuniga 4 marta (har 6 soatda). • Og‘ir immunitet tanqisligi bo‘lsa (masalan, suyak ko‘migi transplantatsiyasidan keyin yoki ichakda so‘rilish buzilgan hollarda), doza 400 mg kuniga 5 marta ga oshiriladi. Profilaktik davolash kursi xavfli davrning davomiyligi bilan belgilanadi. Varicella zoster (suvchechak) virusi chaqirgan infeksiyalarni davolash: • Kattalar: 800 mg kuniga 5 marta, har 4 soatda kunduzi va 8 soatlik interval bilan tunda qabul qilinadi. Davolash muddati: 7-10 kun. • Bolalar: o 3 oylikdan 6 yoshgacha: 400 mg kuniga 4 marta, 5 kun davomida. o 6 yoshdan katta: 800 mg kuniga 4 marta, 5 kun davomida. o Tana vazniga qarab: 20 mg/kg kuniga 4 marta, maksimal bir martalik doza 800 mg. Davolashni iloji boricha erta, suvchechakning birinchi belgilarida boshlash kerak. Herpes zoster (toshmali temiratki) virusi chaqirgan infeksiyalarni davolash: • Kattalar: 800 mg kuniga 4 marta (har 6 soatda) 5 kun davomida qabul qilinadi. Bolalar uchun dozalar: • 3 yoshdan 6 yoshgacha bo‘lgan bolalar: 400 mg kuniga 4 marta. • 6 yoshdan katta bolalar: 800 mg kuniga 4 marta. • Aniq doza tana vazniga qarab belgilanadi: har 20 mg/kg, lekin kunlik doza 800 mg dan oshmasligi kerak. Davolash muddati odatda 5 kun. Immunitet tanqisligi bo‘lgan va bo‘lmagan bolalarda Herpes simplex 1 va 2 turlari tomonidan chaqirilgan infeksiyalarni davolash va profilaktika qilish bo‘yicha ma‘lumotlar: • 3 yoshdan katta bolalar uchun davolash kattalardagi kabi: 800 mg kuniga 4 marta (har 6 soatda). Profilaktika va davolash bo‘yicha ma‘lumotlar: Herpes simplex virusi tomonidan chaqirilgan infeksiyalarning retsidivlarini oldini olish va toshmali temiratki (Herpes zoster) ni davolash bo‘yicha normal immunitetga ega bolalar uchun ma‘lumotlar mavjud emas. Qarigan bemorlarda dozalash: • Qarigan bemorlarda atsiklovirning klirensi kretinin klirensi pasayishi bilan kamayadi, shuning uchun preparat qabul qilayotgan bemorlar ko‘p miqdorda suyuqlik iste‘mol qilishi kerak. • Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda preparatning dozasi kamaytirilishi kerak. Tavsiya etilgan dozalarda qabul qilinganda oddiy Herpes simplex virusi bilan kasallangan bemorlarda preparatning kutilmagan darajada yuqori konsentratsiyasi kuzatilmaydi. Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlar uchun dozalash: • Og‘ir buyrak yetishmovchiligi (KK < 10 ml/min): atsiklovirning dozasi 200 mg kuniga 2 marta (har 12 soatda). • Varicella zoster yoki Herpes zoster virusi tomonidan chaqirilgan infeksiyalarni davolashda yoki immunitet tanqisligi bo‘lgan bemorlarda quyidagi dozalash tavsiya etiladi: o Terminal buyrak yetishmovchiligi (KK < 10 ml/min): 800 mg kuniga 2 marta (har 12 soatda). o Og‘ir buyrak yetishmovchiligi (KK 10-25 ml/min): 800 mg kuniga 3 marta (har 8 soatda).

Acyclovir platsentar to‘siq orqali o‘tadi va ko‘krak sutida to‘planadi. Homiladorlik davrida ona uchun kutilayotgan foyda homila uchun potensial xavfdan ustun bo'lgan hollarda qo'llash mumkin. Acyclovirni emizish davrida qo‘llash zarur bo‘lsa, emizishni to‘xtatish kerak.

Buyrak faoliyati buzilganda ehtiyotkorlik bilan qabul qilish tavsiya etiladi. Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda aksiklovirni ehtiyotkorlik bilan buyurish kerak. Herpes simpleks virusi chaqirgan infeksiyalarni davolash va profilaktika qilish uchun tavsiya etilgan dozalarda qabul qilinsa, preparatning xavfsiz darajalardan oshib ketadigan darajada kumulyatsiyasi kuzatilmaydi. Ammo, og‘ir buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan (KK <10 ml/min) bemorlarda aksiklovir dozasini 200 mg gacha kamaytirib, har 12 soatda 2 marta qabul qilish tavsiya etiladi. Varicella zoster, Herpes zoster viruslari yoki immuniteti sezilarli darajada pasaygan bemorlarda quyidagi dozalar tavsiya etiladi: terminal bosqichdagi buyrak yetishmovchiligi (KK <10 ml/min) — har 12 soatda 800 mg 2 marta; og‘ir buyrak yetishmovchiligi (KK 10-25 ml/min) — har 8 soatda 800 mg 3 marta.

Preparat retsept bo‘yicha beriladi.

Atsiklovirni og'iz orqali qabul qilishda doza oshirilishi holatlari qayd etilmagan. 20 g atsiklovirni ichga qabul qilish haqida xabarlar bor. Sintomlar: ajitatsiya, koma, tutqanoqlar, letargiya. Agar atsiklovir kontsentratsiyasi buyrak kanalchalarida eruvchanlikdan (2,5 mg/ml) yuqori bo'lsa, bu buyrak kanalchalarida cho'kindi hosil bo'lishiga olib kelishi mumkin. Davolash: simptomatik.

Quruq va yorug‘likdan himoyalangan joyda, 25°C dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlang. Bolalar ololmaydigan joyda saqlang.

Herpes simplex 1 va 2 turlari virusi tomonidan chaqirilgan teri va shilliq pardalar infeksiyalarini, birlamchi va ikkilamchi infeksiyalar, jumladan genital gerpesni davolash; odatiy immun holatga ega bemorlarda Herpes simplex 1 va 2 turlari virusi tomonidan chaqirilgan qaytalanuvchi infeksiyalar avj olishining oldini olish; immun yetishmovchilikka ega bemorlarda Herpes simplex 1 va 2 turlari virusi tomonidan chaqirilgan birlamchi va qaytalanuvchi infeksiyalarni oldini olish; kuchli immun yetishmovchilikka ega bemorlarni kompleks terapiya tarkibida: OIV infeksiyasida (OITS bosqichi, erta klinik namoyonlar va kengaytirilgan klinik ko‘rinish) va suyak iligi transplantatsiyasidan o‘tgan bemorlarda; Varicella zoster virusi (suvchechak va opoyasyushchiy gerpes - Herpes zoster) tomonidan chaqirilgan birlamchi va qaytalanuvchi infeksiyalarni davolash.

Keksa yoshda kreatinin klirensi kamayishi bilan organizmda atsiklovir klirensi ham kamayadi. Katta dozalarda preparat qabul qilayotganlar yetarli miqdorda suyuqlik qabul qilishi kerak. Buyrak yetishmovchiligi holatida dozani kamaytirish masalasi ko‘rib chiqilishi lozim.

Yaroqlik muddati - 3 yil. Yaroqlik muddati tugagandan keyin qo'llash mumkin emas.