Азитромицин

-

Азитромицин

Qon yaratish tizimidan: kam hollarda - leykopeniya, neytropeniya, eozinofiliya; juda kam - trombotsitopeniya, gemolitik anemiya. Allergik reaksiyalar: kam hollarda - teri toshmasi, angionevrotik shish va anafilaksiya (kam hollarda o'lim bilan yakunlanadi) ko'p shaklli eritema, dori vositasining eozinofiliya va sistemali namoyonlar bilan toshmasi (DRESS-sindromi). Ba'zi hollarda, azitromitsin qo'llanganda rivojlangan bunday reaksiyalar qaytariluvchi jarayonni qabul qilgan va uzoq muddatli davolash va kuzatuvni talab qilgan. Teri va teri osti to'qimalaridan: kam hollarda - teri toshmasi, qichishish, kovak, dermatit, terining qurishi, ortiqcha terlash; juda kam hollarda - fotosensibilizatsiya reaksiyasi; chastotasi noma'lum - Stevens-Johnson sindromi, toksik epidermal nekroliz, ko'p shaklli eritema. Nerv tizimidan: tez-tez - bosh og'rig'i; kam hollarda - bosh aylanishi, ta'm hissiyotlarining buzilishi, paresteziya, uyquchanlik, uyqusizlik, asabiylik; juda kam - ajitatsiya; chastotasi noma'lum - gipesteziya, tashvish, tajovuz, hushdan ketish, tirishishlar, psixomotor giperaqtivlik, hid bilishning yo'qolishi, hid bilishning buzilishi, ta'm bilishning yo'qolishi, miasteniya, bema'ni gaplar, gallyutsinatsiyalar. Ko'rish organidan: kam hollarda - ko'rishning buzilishi. Eshitish organi va labirint buzilishlari: kam hollarda - eshitishning buzilishi, vertigo; chastotasi noma'lum - eshitishning yo'qolishi, karlikka qadar va/yoki quloqlarda shovqin. Yurak-qon tomir tizimidan: kam hollarda - yurak urishi, yuzga qon quyilishi; chastotasi noma'lum - ADning pasayishi, EKGda QT intervalining uzayishi, "piruet" tipidagi aritmiya, qorincha taxikardiyasi. Nafas olish tizimidan: kam hollarda - nafas qisilishi, burundan qon ketishi. Ovqat hazm qilish tizimidan: juda tez-tez - diareya; tez-tez - ko'ngil aynishi, qusish, qorin og'rig'i; kam hollarda - meteorizm, dispepsiya, qabziyat, gastrit, disfagiya, qorin dam bo'lishi, og'iz bo'shlig'i shilliq qavatining qurishi, kekirish, og'iz bo'shlig'i shilliq qavatining yaralari, so'lak bezlarining sekretsiyasining oshishi; juda kam - tilning rangi o'zgarishi, pankreatit. Jigar va o't yo'llaridan: kam hollarda - gepatit; juda kam - jigar funksiyasining buzilishi, xolestatik sariqlik; chastotasi noma'lum - jigar yetishmovchiligi (kam hollarda o'lim bilan yakunlanadi, asosan jigar funksiyasining og'ir buzilish fonida), jigar nekrozi, fulminant gepatit. Suyak-mushak tizimidan: kam hollarda - osteoartrit, mialgiya, orqa og'rig'i, bo'yin og'rig'i; chastotasi noma'lum - artralgiyalar. Buyrak va siydik chiqarish tizimidan: kam hollarda - dizuriya, buyrak sohasida og'riq; chastotasi noma'lum - interstitsial nefrit, o'tkir buyrak yetishmovchiligi. Jinsiy tizimdan: kam hollarda - metrorragiyalar, tuxumdonlar funksiyasining buzilishi. Infeksion kasalliklar: kam hollarda - kandidoz (shu jumladan og'iz bo'shlig'i va genital shilliq qavat kandidozi); chastotasi noma'lum - psevdomebranli kolit. Laborator ko'rsatkichlardan: tez-tez - limfotsitlar sonining kamayishi, eozinofillar sonining ko'payishi, bazofillar sonining ko'payishi, monotsitlar sonining ko'payishi, neytrofillar sonining ko'payishi, qonda bikarbonatlar konsentratsiyasining kamayishi; kam hollarda - AST, ALT faolligining oshishi, qonda bilirubin konsentratsiyasining oshishi, qonda mochevina konsentratsiyasining oshishi, qonda kreatinin konsentratsiyasining oshishi, qonda kaliy miqdorining o'zgarishi, plazmada SHF faolligining oshishi, qonda xlor miqdorining oshishi, qonda glyukoza konsentratsiyasining oshishi, trombotsitlar sonining oshishi, gematokritning oshishi, qonda bikarbonatlar konsentratsiyasining oshishi, qonda natriy miqdorining o'zgarishi. Boshqa: kam hollarda - asteniya, nodomlaniш, anoreksiya, charchoq hissi, yuz shishi, ko'krak qafasida og'riq, isitma, periferik shishlar.

Azitromitsin, eritromitsin, makrolid yoki ketolid guruhiga kiruvchi boshqa antibiotiklarga yuqori sezuvchanlik; jigar faoliyatining og‘ir darajada buzilishi; ergotamin va dihidroergotamin bilan bir vaqtda qo‘llash; 6 oygacha bo‘lgan bolalar yoshi (suspensiya tayyorlash uchun kukun dori shakli uchun); 3 yoshgacha bo‘lgan bolalar yoshi (125 mg tabletkalar uchun); tana vazni 45 kg dan kam bo‘lgan 12 yoshgacha bo‘lgan bolalar (500 mg tabletkalar uchun). Ehtiyotkorlik bilan: miasteniya; jigar faoliyatining yengil va o‘rtacha darajada buzilishi; terminal buyrak yetishmovchiligi SKF 10 ml/min dan kam; proaritmogen omillar mavjud bemorlar (ayniqsa, qariyalar yoshi) - tug‘ma yoki orttirilgan QT intervali uzayishi, IA sinf (xinidin, prokainamid) va III sinf (dofetilid, amiodaron va sotalol) antiaritmik dorilar, tsisaprid, terfenadin, antipsixotik preparatlar (pimozid), antidepressantlar (sitalopram), ftorxinolonlar (moksifloksatsin va levofloksatsin), suv-elektrolit muvozanati buzilishi, ayniqsa gipokalemiya yoki gipomagniemiya, klinik ahamiyatga ega bradikardiya, aritmiya yoki jiddiy yurak yetishmovchiligi; digoksin, varfarin, siklosporin bilan bir vaqtda qo‘llash.

Suspenziya tayyorlash uchun kukun shaklida dori vositasida - 6 oylikkacha bo‘lgan bolalarda, 125 mg tabletkalar uchun - 3 yoshgacha bo‘lgan bolalarda, 500 mg tabletkalar uchun - tana vazni 45 kg dan kam 12 yoshgacha bo‘lgan bolalarda qo‘llash mumkin emas.

Jigar funksiyasining yengil va o‘rtacha buzilishi bo‘lgan bemorlarda, fulyuminant gepatit va og‘ir jigar yetishmovchiligi rivojlanish xavfi tufayli, azitromitsinni ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak. Jigar funksiyasi buzilishi simptomlari, masalan, tez rivojlanadigan asteniya, sariqlik, siydikning to‘q bo‘lishi, qon ketishga moyillik, jigar ensefalopatiyasi mavjud bo‘lganda, azitromitsin bilan davolashni to‘xtatish va jigar funksiyasini tekshirish kerak. Boshqa antibakterial preparatlar kabi, azitromitsin bilan davolashda ham bemorlarda chidamsiz mikroorganizmlar va superinfektsiyalar, shu jumladan zamburug‘li infektsiyalar rivojlanishini muntazam kuzatish kerak. Azitromitsinni ko‘rsatmalar bo‘yicha belgilangandan ko‘proq vaqt davomida qo‘llash tavsiya etilmaydi, chunki azitromitsinning farmakokinetik xususiyatlari qisqa va oddiy dozalash tartibini tavsiya qilish imkonini beradi. Azitromitsinni uzoq muddat qo‘llashda Clostridium difficile tomonidan chaqirilgan yengil diareya yoki og‘ir kolit ko‘rinishida bo‘lishi mumkin bo‘lgan psevdomebranli kolit rivojlanishi mumkin. Azitromitsin bilan davolanish paytida va davolash tugaganidan keyin 2 oy o‘tgach antibiotik bilan bog‘liq diareya rivojlanganda Clostridium difficile tomonidan chaqirilgan psevdomebranli kolitni istisno qilish kerak. Ichak peristaltikasini sekinlashtiruvchi preparatlar kontrendikatsiyalangan. Makrolidlar, jumladan azitromitsin bilan davolashda yurak repolyarizatsiyasi va QT intervali uzayishi kuzatilgan, bu yurak aritmiyalari, jumladan "piruet" turidagi aritmiyalar rivojlanish xavfini oshiradi. Azitromitsin qo‘llash miastenik sindromni keltirib chiqarishi yoki miasteniya kuchayishiga sabab bo‘lishi mumkin. Jiddiy allergik reaksiyalar, jumladan, angionevrotik shish va anafilaksiya (kamdan-kam hollarda o‘lim bilan yakunlangan), dermatologik reaksiyalar, jumladan, o‘tkir umumlashgan ekzantematoz pustulez, Stivens-Jonson sindromi, toksik epidermal nekroliz, ko‘p shaklli eritema, dori toshmasi bilan eozinofiliya va tizimli ko‘rinishlar (DRESS sindromi) haqida kamdan-kam holatlar qayd etilgan. Ba'zi reaksiyalar takroriy xarakterga ega bo‘lib, uzoq muddatli kuzatish va davolashni talab qilgan. Transport vositalari va mexanizmlarni boshqarish qobiliyatiga ta’siri Nerv tizimi va ko‘rish organi tomonidan nojo‘ya ta’sirlar rivojlanganida bemorlar yuqori diqqat va tezkor psixomotor reaksiyalarni talab qiladigan harakatlarni bajarishda ehtiyotkorlikni saqlashlari kerak.

Azitromitsin va R-glikoprotein substratlari (masalan, digoksin) birga qo'llanganda, plazmadagi R-glikoprotein substratining konsentratsiyasi oshadi. Azitromitsin va digoksin yoki digitoksin bir vaqtda qo'llanganda yurak glikozidlarining plazmadagi konsentratsiyasi sezilarli darajada oshishi va glikozid intoksikatsiyasi xavfi mavjud. Azitromitsin varfarin bilan bir vaqtda qo'llanganda uning ta'siri kuchayishi mumkin. Azitromitsin tsitoxrom P450 tizimi izofermentlari bilan zaif o'zaro ta'sir qiladi. Ergotizm xavfi mavjudligi sababli, azitromitsinni ergot alkaloidlari hosilalari bilan bir vaqtda qo'llash tavsiya etilmaydi. Atorvastatin (kuniga 10 mg) va azitromitsin (kuniga 500 mg) birga qo'llanganda atorvastatinning plazmadagi konsentratsiyalari o'zgarmaydi (GMC-KoA-reduktaza ingibitsiyasi tahliliga ko'ra). Biroq, postregistratsiya davrida azitromitsin va statinlarni birga qo'llagan bemorlarda rabdomioliz holatlari qayd etilgan. Azitromitsin va tsimetidin bir martalik dozasi o'rtasidagi farmakokinetik o'zaro ta'sir tadqiqotlarida, agar tsimetidin azitromitsindan 2 soat oldin qo'llanilsa, azitromitsin farmakokinetikasida o'zgarishlar kuzatilmagan. Azitromitsin va bilvosita antikoagulyantlar (kumarin hosilalari) bir vaqtda qo'llanganda antikoagulyant ta'sirining kuchayishi kuzatilgan. Azitromitsinni og'iz orqali bilvosita antikoagulyantlar (kumarin hosilalari) qabul qilayotgan bemorlarga buyurilganda protrombin vaqtini muntazam kuzatish zarur. Siklosporin bilan bir vaqtda qo'llanganda ehtiyotkorlik talab etiladi. Bir vaqtda qo'llash zarur bo'lganda, plazmadagi siklosporin kontsentratsiyasini kuzatish va kerak bo'lsa, dozasini tuzatish lozim. Makrolidlar va terfenadin bir vaqtda qo'llanganda aritmiya va QT intervalining uzayishi mumkin. Dizopiramid bilan bir vaqtda qo'llanganda qorinchalar fibrillyatsiyasi rivojlangan holat qayd etilgan. Lovastatin bilan bir vaqtda qo'llanganda rabdomioliz rivojlanishi holatlari kuzatilgan. Rifabutin bilan bir vaqtda qo'llanganda neytropeniya va leykopeniya rivojlanish xavfi ortadi.

Makrolidlar guruhiga mansub antibiotik, azalidlar vakili. Keng antimikrob ta'sir doirasiga ega. Azitromitsin ta'sir mexanizmi mikroblar hujayrasida oqsil sintezini bostirish bilan bog'liq. 50S ribosoma subbirligi bilan bog'lanib, peptidtranslokazani tarjima bosqichida bostiradi, oqsil sintezini inhibe qiladi, bakteriyalar o'sishi va ko'payishini sekinlashtiradi. Yuqori konsentratsiyalarda bakteritsid ta'sir ko'rsatadi. Gram-musbat, gram-manfiy, anaerob, hujayra ichidagi va boshqa mikroorganizmlarga qarshi faol. Azitromitsinga sezgir: gram-musbat kokklar: Streptococcus pneumoniae (penitsillinga sezgir shtammlar), Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus (metsillinga sezgir shtammlar); aerobi gram-manfiy bakteriyalar: Haemophilus influenzae, Haemophilus parainfluenzae, Legionella pneumophila, Moraxella catarrhalis, Pasteurella multocida, Neisseria gonorrhoeae; ba'zi anaerob mikroorganizmlar: Clostridium perfringens, Fusobacterium spp., Prevotella spp., Porphyromonas spp.; shuningdek, Chlamydia trachomatis, Chlamydia pneumoniae, Chlamydia psittaci, Mycoplasma pneumoniae, Mycoplasma hominis, Borrelia burgdorferi. Azitromitsinga nisbatan rezistentlikka ega mikroorganizmlar: Streptococcus pneumoniae (penitsillinga rezistent shtammlar va penitsillinga o'rta sezgirlikka ega shtammlar). Tabiiy rezistent mikroorganizmlar: Enterococcus faecalis, Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis (metsillinga rezistent shtammlar), Bacteroides fragilis anaeroblari. Streptococcus pneumoniae, Streptococcus pyogenes (beta-gemolitik streptokokk A guruhi), Enterococcus faecalis va Staphylococcus aureus (metsillinga rezistent shtammlar) orasida eritromitsin, azitromitsin, boshqa makrolidlar va linkozamidlar o'rtasidagi ko'ndalang rezistentlik holatlari tasvirlangan.

Ichga qabul qilingandan keyin azitromitsin yaxshi so‘rilib, tez taqsimlanadi. 500 mg bir martalik qabulda biokiraolishligi jigar orqali “birlamchi o‘tish” effekti tufayli 37% ni tashkil etadi. Cmax plazmada 2-3 soatda erishiladi va 0,4 mg/l ni tashkil etadi. Plazmadagi konsentratsiyasiga teskari proporsional ravishda plazma oqsillari bilan bog‘lanishi 7-50% orasida. Ko‘rinadigan taqsimlanish hajmi (Vd) — 31,1 l/kg. Hujayra membranalari orqali o‘tadi va ichki hujayraviy infeksiyalarni bartaraf etishda samarali. Fagotsitlar tomonidan infeksiya joylariga tashilib, bakteriyalar mavjudligida chiqariladi. Gistogematik to‘siqlardan osongina o‘tib, to‘qimalarga kiradi. To‘qimalar va hujayralardagi konsentratsiya plazmaga qaraganda 10-50 marta yuqori, infeksiya o‘choqlarida sog‘lom to‘qimalarga qaraganda 24-34% yuqori. Azitromitsin jigarda metabolizmga uchraydi, uning metabolitlari mikroblarga qarshi faol emas. T1/2 juda uzun — 35-50 soat; to‘qimalardan chiqarilish T1/2 esa yanada uzoqroq. Oxirgi dozadan keyin terapevtik konsentratsiyalar 5-7 kungacha saqlanib turadi. Azitromitsin asosan o‘zgarmagan holda chiqariladi — ichak orqali 50%, buyraklar orqali esa 6%.

Azitromitsinga sezgir mikroorganizmlar tomonidan chaqirilgan infeksion-yallig‘lanish kasalliklari: yuqori nafas yo‘llari va LOR a'zolarining infeksiyalari (sinusit, tonzillit, faringit, o‘rta otit); pastki nafas yo‘llari infeksiyalari (o‘tkir bronxit, surunkali bronxitning zo‘rayishi, pnevmoniya, jumladan, atipik qo‘zg‘atuvchilar tomonidan chaqirilgan pnevmoniya); teri va yumshoq to‘qimalar infeksiyalari (o‘rtacha darajadagi oddiy ugri, qizamiq, impetigo, ikkilamchi infeksiyalangan dermatozlar); Chlamydia trachomatis (uretrit va/yoki servitsit) tomonidan chaqirilgan asoratsiz siydik-jinsiy yo‘llar infeksiyalari; Laym kasalligining boshlang‘ich bosqichi (borrelioz) – ko‘chib yuruvchi eritema (erythema migrans).

Qo‘llash usuli va aniq preparatning dozalash tartibi uning chiqarilish shakli va boshqa omillarga bog‘liq. Optimal dozalash tartibini shifokor belgilaydi. Foydalanilayotgan dori shaklini aniq preparatning ko‘rsatmalariga va dozalash rejimiga qat‘iy rioya qilish kerak.

Homiladorlik davrida faqat onaga bo‘lgan foyda homilaga bo‘lgan xavfdan yuqori bo‘lgan holatdagina qo‘llash mumkin. Laktatsiya davrida azitromitsin qo‘llash zarur bo‘lsa, emizishni to‘xtatish masalasini hal qilish kerak.

Jigar faoliyatining og‘ir darajada buzilishi holatida qo‘llash mumkin emas. Jigar faoliyatining yengil va o‘rtacha darajadagi buzilishi holatlarida ehtiyotkorlik bilan qo‘llanadi.

Terminal bosqichdagi buyrak yetishmovchiligida, GFR 10 ml/min dan kam bo‘lganda ehtiyotkorlik bilan qo‘llanadi.

Keksa yoshdagi bemorlarda proaritmogen holatlar mavjud bo'lishi mumkin, shuning uchun azitromitsin qo'llanganda yuqori aritmiya rivojlanish xavfi, jumladan "piruet" turi bo'yicha ventrikulyar aritmiyasi tufayli ehtiyotkorlik bilan qo'llanilishi kerak.