Mexanizm ta'siri
B-limfotsit stimulyatori (BLyS yoki BAFF, TNFSF13 sifatida ham tanilgan) — o‘sma nekrozi omili (TNF) oilasiga mansub ligand bo‘lib, B-limfotsitlarning apoptozini to‘xtatadi va ularni immunoglobulin ishlab chiqaruvchi plazmatik hujayralarga aylanishini rag‘batlantiradi. Sistemali qizil yugurik (SQY) bilan kasallangan bemorlarda BLyS ning ortiqcha ekspressiyasi kuzatiladi. BLyS plazma darajasi va SQY faoliyati o‘rtasida (SELENA-SLEDAI indeksiga ko‘ra) kuchli bog‘liqlik mavjud.
Belimumab — bu to‘liq odamga xos IgG1λ sinfidagi monoklonal antitana bo‘lib, u insonning eriydigan BLyS bilan o‘ziga xos bog‘lanadi va uning biologik faolligini bostiradi. Belimumab to‘g‘ridan-to‘g‘ri B-limfotsitlar bilan bog‘lanmaydi, ammo BLyS bilan bog‘lanib, B-limfotsitlarning, shu jumladan, autoreaktiv klonlarning yashovchanligini pasaytiradi va B-limfotsitlarning immunoglobulin ishlab chiqaruvchi plazmatik hujayralarga aylanishini kamaytiradi.
Farmakodinamika
Belimumab bilan davolashda sarumdagi IgG darajalari va ikki zanjirli DNKga (anti-dsDNA) qarshi antitanalarning pasayishi 8-haftadan boshlab kuzatilgan va bu ta’sir 52-haftagacha davom etgan. Tadqiqot boshida gipergammaglobulinemiya bo‘lgan bemorlar orasida, 52-haftada IgG darajasining normallashuvi belimumab qabul qilgan bemorlarning 49% ida va platsebo olganlarning 20% ida kuzatilgan.
Belimumab bilan davolangan bemorlar orasida boshlang‘ich darajada anti-dsDNA mavjud bo‘lgan bemorlar soni ham pasaygan. Bu kamayish 8-haftadan boshlab sezilarli bo‘lgan va 52-haftada belimumab olgan bemorlarning 16% ida, platsebo olganlarning esa 7% ida anti-dsDNA antitanalari aniqlanmagan.
Belimumab qabul qilgan bemorlarda boshlang‘ich darajada past bo‘lgan komplement darajasi 4-haftadan oshib borishni boshlagan va davolashning qolgan vaqtida bu ko‘tarilish saqlanib qolgan. 52-haftada C3 va C4 darajalari belimumab qabul qilgan bemorlarning mos ravishda 38% va 44% ida normallashgan, platsebo qabul qilgan bemorlarda esa mos ravishda 17% va 19% da normallashgan.
Belimumab ning maqsadi BLyS bo‘lib, u B-limfotsitlarning omon qolishi, differensiyalanishi va ko‘payishi uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lgan sitokin hisoblanadi. Belimumab davosi natijasida aylanmadagi B-limfotsitlar, plazmatik hujayralar va qizil yugurik kasalligiga xos B-limfotsitlar subpopulyatsiyalari soni sezilarli darajada kamaygan. Bu pasayish 8-haftadan boshlab kuzatilgan va 52-haftaga kelib, naiv (tajribasiz), plazmatik hujayralar va qisqa muddatli plazmatik hujayralar sonining kamayishi, shuningdek, qizil yugurik B-limfotsitlarining subpopulyatsiyalari sezilarli darajada pasaygan. Dastlab B-xotira hujayralari soni oshgan, ammo 52-haftaga kelib boshlang‘ich darajaga sekin pasaygan.
Uzoq muddatli tadqiqotlar:
Nekontrol qilinadigan uzoq muddatli tadqiqotda belimumab bilan 7 yil davomida davolangan bemorlarda turli subpopulyatsiyadagi B-limfotsitlar soni va IgG darajasi kuzatilgan. 7 yillik davolashdan so‘ng B-limfotsitlarning soni aniq va barqaror ravishda kamaygan: naiv B-limfotsitlarda 87%, xotira B-limfotsitlarda 67%, aktivlanadigan B-limfotsitlarda 99%, va plazmatik hujayralarda 92% pasayish kuzatilgan. Shuningdek, 7 yil davomida IgG konsentratsiyasining o‘rtacha pasayishi 28% ni tashkil etgan va bemorlarning 1,6% ida IgG darajasi 400 mg/dL dan pastga tushgan. Tadqiqot davomida belgilangan nojo‘ya reaksiyalarning tez-tez uchrashi barqaror qolgan yoki kamaygan.
Immunogenlik:
Belimumabning vena ichiga yuborilishi bilan bog‘liq III bosqichdagi ikkita tadqiqotda belimumabning 10 mg/kg dozasini qabul qilgan 563 bemordan 4 nafarida (0,7%) va 1 mg/kg dozasini qabul qilgan 559 bemordan 27 nafarida (4,8%) belimumabga qarshi antitanalar paydo bo‘lgan. 10 mg/kg dozasini olgan guruhda bu ko‘rsatkich past bo‘lishi mumkin, chunki preparatning yuqori konsentratsiyasi mavjud bo‘lganida tahlil sezgirligi pasaygan.
Neytrallovchi antitanalar 1 mg/kg belimumab olgan 3 bemorda aniqlangan. Ammo vena ichiga yuborilgan belimumab bilan davolangan bemorlarda antitanalarning mavjudligi nisbatan kam uchragan, shuning uchun immunogenlikning belimumabning farmakokinetikasiga ta’siri haqida aniq xulosalar chiqarish uchun ma’lumotlar yetarli emas.