Valgansiklovir L-valil efiri (propreparat) bo‘lib, og‘iz orqali qabul qilingandan so‘ng ichak va jigar esterazalari ta'sirida tezda gansiklovirga aylanadi. Gansiklovir - sintetik 2'-dezoksiguanozin analogi bo‘lib, gerpes guruhiga oid viruslarning in vitro va in vivo replikatsiyasini bostiradi. Gansiklovirga sezgir inson viruslariga sitomegalovirus (SMV), oddiy gerpes virusi 1- va 2-turlari, 6-, 7- va 8-turdagi gerpes virusi, Epshteyn-Barr virusi, suvchechak virusi va gepatit B virusi kiradi. SMV bilan zararlangan hujayralarda, virus proteinkinazasi UL97 ta'sirida, gansiklovir dastlab gansiklovir monofosfatiga fosforlanadi. Keyinchalik hujayra kinazalari ta'sirida gansiklovir trifosfati hosil bo‘ladi, u esa sekin hujayra ichida metabolizmga uchraydi. Gansiklovir hujayra tashqarisidagi suyuqlikdan yo‘qolgandan keyin SMV bilan zararlangan hujayralarda gansiklovir trifosfatining yarim parchalanish davri 18 soatni, oddiy gerpes virusi bilan zararlangan hujayralarda esa 6-24 soatni tashkil qiladi. Gansiklovirning fosforlanishi ko‘proq virus kinazasi ta'siriga bog‘liq bo‘lgani uchun, u asosan zararlangan hujayralarda sodir bo‘ladi. Gansiklovirning virustatik faolligi virusli DNK sintezini quyidagi mexanizmlar orqali to‘xtatish bilan bog‘liq: 1) virusli DNK-polimeraza ta'sirida dezoksiguanozin trifosfatini DNKga kiritilishini raqobatli ingibitsiyalash; 2) gansiklovir trifosfatining virusli DNKga kiritilishi, bu esa virusli DNK uzayishini to‘xtatishga yoki juda cheklangan uzayishiga olib keladi. In vitro o‘tkazilgan tadqiqotlarga ko‘ra, sitomegalovirus replikatsiyasini 50% ga bostiradigan odatiy inhibitiv konsentratsiya (IC50) 0.08 mkmol/l (0.02 mkg/ml) dan 14 mkmol/l (3.5 mkg/ml) gacha bo‘lgan diapazonda.
Valtsit® preparatining klinik antivirus ta'siri, immunitet tanqisligi sindromi (OITS) va yangi aniqlangan SMV retinitiga chalingan bemorlarda preparat bilan davolashdan keyin SMV organizmdan chiqarilishining 46% dan 4 hafta davomida 7% gacha kamayishi bilan tasdiqlangan.
Samardorlik
SMV-retinitni davolash
Klinik tadqiqotlar OITS va SMV-retiniti bo‘lgan bemorlarda o‘tkazilgan. Valtsit® preparati SMV-retinitning induksion terapiyasida vena ichiga yuboriladigan gansiklovir bilan bir xil klinik samaradorlikni ko‘rsatdi. Valtsit® preparatini qo‘llash SMV-retinitini davolashda samarali bo‘lgan vena ichiga yuboriladigan gansiklovirning tavsiya etilgan dozalari kabi tizimli ta'sirni ta'minlaydi. Gansiklovirning AUC ko‘rsatkichi SMV retinitining rivojlanish vaqtigacha bo‘lgan davr bilan bog‘liq ekanligi ko‘rsatilgan.
SMV-infeksiyasining oldini olish
Yurak, jigar, buyrak transplantatsiyasidan keyingi dastlabki 6 oy ichida SMV-infeksiyasi rivojlanish tez-tezligi (SMV-sindrom + to‘qimalarning invaziv infeksiyasi) SMV-infeksiyasi xavfi yuqori bo‘lgan bemorlarda (SMV-pozitiv donor (D+)/SMV-negativ retsipiyent (R-) (D+/R-)) Valtsit® preparatini (900 mg/kun) olgan bemorlar guruhida 12.1% ni, transplantatsiyadan keyin 10-kundan 100-kungacha og‘iz orqali gansiklovir (1000 mg 3 marta/kun) olgan bemorlarda esa 15.2% ni tashkil qilgan.
Ko‘pchilik holatlar profilaktik terapiya bekor qilingandan keyin (transplantatsiyadan keyingi 100-kundan so‘ng) sodir bo‘lgan. Shu bilan birga, SMV-infeksiyasi rivojlanishi valgansiklovir bilan davolangan guruhda gansiklovir bilan davolangan guruhga qaraganda kechroq paydo bo‘lgan. Birinchi 6 oy ichida transplantatning o‘tkir rad etilishi tez-tezligi valgansiklovir olgan bemorlarda 29.7%, gansiklovir olgan bemorlarda esa 36% ni tashkil qilgan.
Valtsit® preparatini 900 mg dozada 200-kungacha qabul qilish SMV-infeksiyasi yuqori xavfga ega bo‘lgan bemorlarda (D+/R-) buyrak transplantatsiyasidan keyingi dastlabki 12 oy ichida SMV-infeksiyasining oldini olishda, preparatni 100-kungacha qabul qilishga nisbatan samaraliroq bo‘lgan. Transplantatning 12 oydan keyingi omon qolish darajasi 100-kungacha Valtsit® qabul qilgan bemorlarda 98.1%, 200-kungacha Valtsit® olgan bemorlarda esa 98.2% ni tashkil qilgan. Biopsiya bilan tasdiqlangan transplantatning o‘tkir rad etilishi birinchi 12 oy ichida 100-kungacha valgansiklovir olgan bemorlarda 17.2%, 200-kungacha valgansiklovir qabul qilgan bemorlarda esa 11.0% ni tashkil qilgan.
Virusga rezistentlik
Valgansiklovirni uzoq muddat qabul qilishda gansiklovirga chidamli virus paydo bo‘lishi mumkin. Bu gansiklovirning monofosforlanishiga javob beradigan virus kinazasi geni (UL97) yoki virusli DNK-polimeraza geni (UL54) mutatsiyalari seleksiyasi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Faqat UL97 geni mutatsiyasiga ega virus faqat gansiklovirga chidamli, UL54 geni mutatsiyasiga ega virus esa boshqa shunga o‘xshash mexanizmga ega antivirus preparatlariga nisbatan o‘zaro rezistentlikka ega bo‘lishi mumkin va aksincha.
SMV-retinitni davolash
SMV genotiplashuvi polimorf yadroli leykotsitlarda valgansiklovir bilan davolashdan keyin 3, 6, 12 va 18 oylarda mos ravishda 2.2%, 6.5%, 12.8% va 15.3% leykotsitlarda UL97 mutatsiyalarini aniqlagan.
Qattiq organlarni transplantatsiya qilgan bemorlarda SMV-infeksiyasining oldini olish
SMV genotiplashuvi polimorf yadroli leykotsitlarda quyidagilarni ko‘rsatgan:
1. Valgansiklovir guruhidagi bemorlarda 100-kun (valgansiklovir profilaktik qabul qilinishining oxiri) davomida olingan namunalarida gansiklovirga qarshilik qiluvchi mutatsiyalar yo‘q, ammo og‘iz orqali gansiklovir olgan bemorlarning namunalarida (1.9%) mavjud;
2. Transplantatsiyadan keyin 6 oy davomida SMV-infeksiyasiga shubha bilan valgansiklovir guruhiga tasodifiy kiritilgan bemorlarda rezistentlikni ta'minlovchi mutatsiyalar mavjud emas, ammo og‘iz orqali gansiklovir olgan bemorlarning 6.9% namunalarida mavjud.
Doklinik xavfsizlik ma'lumotlari
Valgansiklovirning sichqonlarda kanserogenlikni o‘rganish natijalari gansiklovirning xuddi shunday tadqiqotlar natijalariga mos keladi. Gansiklovir kabi, valgansiklovir ham potensial kanserogen hisoblanadi. Valgansiklovir va gansiklovir sichqon limfomasi hujayralarida mutagen ta'sir va sutemizuvchilar hujayralarida klastogen ta'sir ko‘rsatgan.
Preparatning tez va to‘liq gansiklovirga aylanishini hisobga olgan holda, valgansiklovir bilan reproduktiv toksiklik bo‘yicha qo‘shimcha tadqiqotlar o‘tkazilmagan. Ikkala preparat ham reproduktiv toksiklik xavfi borligi haqida bir xil ogohlantirishga ega. Gansiklovir hayvonlarda fertilitetni buzadi va teratogen ta'sir ko‘rsatadi. Hayvonlarda terapevtik konsentratsiyadan past bo‘lgan gansiklovirning tizimli ta'siri aspermiya chaqirganligi sababli, gansiklovir va valgansiklovir insonda spermatogenezni bostirishi mumkin.
Inson platsentasi modeli yordamida olingan ex vivo ma'lumotlar gansiklovir platsenta to‘sig‘idan o‘tishini ko‘rsatadi, ehtimol, oddiy tashish yo‘li bilan. Preparatning 1 dan 10 mg/ml gacha bo‘lgan konsentratsiyalar diapazonida platsenta orqali o‘tish to‘yingan bo‘lmagan va passiv diffuziya orqali amalga oshirilgan.