Витамин C

-

Витамин C

18 yoshgacha bo‘lgan bolalar va o‘smirlar (ushbu dori shakli uchun); yuqori dozalarda uzoq muddatli qabul qilish (500 mg dan ortiq): qandli diabet, giperoksaluriya, nefrolitiaz, gemoxromatoz, talassemiya; preparat tarkibiga yuqori sezuvchanlik. Ehtiyotkorlik bilan: qandli diabet, glyukoza-6-fosfatdegidrogenaza yetishmovchiligi, gemoxromatoz, sideroblastik anemiya, talassemiya, giperoksaluriya, oksaloz, siydik-tosh kasalligi.

Ushbu dori shakli uchun 18 yoshgacha bo'lgan bolalar va o'smirlarda qo'llanilishi qarshi ko'rsatilgan.

Askorbin kislotasiga boy mahsulotlar: tsitrus mevalar, ko‘katlar, sabzavotlar (qalampir, brokkoli, karam, pomidor, kartoshka). Mahsulotlarni saqlash (shu jumladan, uzoq muddatli muzlatish, quritish, tuzlash, tuzlamoq), ovqat tayyorlash (ayniqsa, mis idishlarda), sabzavotlar va mevalarni salatlarda maydalash, pyure tayyorlash jarayonida askorbin kislotasining bir qismi parchalanadi (harorat bilan ishlov berishda - 30-50% gacha). Askorbin kislotasining kortikosteroid gormonlar sinteziga rag‘batlantiruvchi ta'siri tufayli buyrak usti bezlari funksiyasini va arterial bosimni nazorat qilish zarur. Yuqori dozalarda uzoq muddat qo‘llanganda oshqozon osti bezining insular apparati funksiyasi bostirilishi mumkin, shuning uchun davolash davomida uni muntazam ravishda nazorat qilish zarur. Tananing temir miqdori oshgan bemorlarda askorbin kislotasini minimal dozalarda qo‘llash kerak. Hozirgi vaqtda askorbin kislotasining yurak-qon tomir tizimi kasalliklari va ba'zi turdagi xavfli o‘smalarning oldini olishdagi samaradorligi tasdiqlanmagan deb hisoblanadi. Askorbin kislotasini pioreya, milklarning yuqumli kasalliklari, gemorragik hodisalar, gematuriya, ko‘zning to‘r pardasiga qon quyilishi, immunitet tizimi faoliyatining buzilishi, C vitamini tanqisligi bilan bog‘liq bo‘lmagan depressiya kabi holatlarda qo‘llash tavsiya etilmaydi. Tez o‘suvchi va faol metastaz beruvchi o‘smalari bo‘lgan bemorlarga askorbin kislotasini buyurish kasallik jarayonini kuchaytirishi mumkin. Askorbin kislota qaytaruvchi vosita sifatida turli laboratoriya testlari (qon tarkibidagi glyukoza, bilirubin, jigar transaminazalari va LDG faolligi) natijalarini buzishi mumkin.

Askorbin kislotasi: qon zardobidagi benzilpenitsillin va tetrasiklinlarning kontsentratsiyasini oshiradi; kuniga 1 g dozada etinilestradiolning (shu jumladan og'iz orqali qabul qilinadigan kontratseptiv tarkibida bo'lgan) biologik mavjudligini oshiradi. Ichakda temir preparatlarining so'rilishini yaxshilaydi (uch valentli temirni ikki valentli temirga aylantiradi); deferoksamin bilan bir vaqtda qo'llanganda temirning chiqarilishini oshirishi mumkin. Geparin va nisbatan antikoagulyantlar samaradorligini pasaytiradi. Asetilsalitsil kislotasi, og'iz orqali qabul qilinadigan kontratseptivlar, yangi siqilgan sharbatlar va ishqoriy ichimliklar so'rilish va o'zlashtirilishini pasaytiradi. Asetilsalitsil kislotasi bilan bir vaqtda qo'llanganda askorbin kislotasining siydik bilan chiqarilishini oshiradi va asetilsalitsil kislotasining chiqarilishini pasaytiradi. Asetilsalitsil kislotasi askorbin kislotasining so'rilishini taxminan 30% ga kamaytiradi. Salisilatlar va qisqa ta'sir qiluvchi sulfanilamidlar bilan davolanishda kristalluriya rivojlanish xavfini oshiradi, buyraklar orqali kislotalarning chiqarilishini sekinlashtiradi, ishqoriy reaktsiyaga ega vositalarning chiqarilishini oshiradi (jumladan alkaloidlar), og'iz orqali qabul qilinadigan kontratseptivlarning qon zardobidagi kontsentratsiyasini kamaytiradi. Umumiy etanol klirensini oshiradi, bu o'z navbatida, organizmdagi askorbin kislotasining kontsentratsiyasini pasaytiradi. Kinolin turidagi dori vositalari, kalsiy xloridi, salisilatlar, GKS uzoq muddatli qo'llanilganda askorbin kislotasining zaxiralarini tugatadi. Bir vaqtda qo'llanganda izoprenalinining xronotrop ta'sirini kamaytiradi. Uzoq muddatli yoki yuqori dozalarda qo'llanilganda disulfiram-etanol o'zaro ta'sirini buzishi mumkin. Yuqori dozalarda mexiletinning buyraklar orqali chiqarilishini oshiradi. Barbituratlar va primidon askorbin kislotasining siydik bilan chiqarilishini oshiradi. Terapevtik ta'sirini kamaytiradi antipsixotik vositalar (fenotiazin hosilalari) - neyroleptiklar, kanaltselarni qayta so'rilishini amfetamin va tritsiklik antidepressantlar.

Askorbin kislotasi — bu vitamin bo‘lib, organizmda metabolik ta'sir ko‘rsatadi, inson organizmida hosil bo‘lmaydi va faqat oziq-ovqat orqali olinadi. Noqis yoki nomutanosib ovqatlanish natijasida inson askorbin kislotasi tanqisligini sezadi. Askorbin kislotasi oksidlanish-qaytarilish jarayonlarini, uglevod almashinuvini, qon ivish jarayonini va to‘qimalarning regeneratsiyasini tartibga solishda ishtirok etadi; organizmning infektsiyalarga qarshi chidamliligini oshiradi, qon tomirlarining o‘tkazuvchanligini kamaytiradi, B1, B2, A, E vitaminlariga, foliy kislotasiga va pantoten kislotasiga bo‘lgan ehtiyojni kamaytiradi. Ushbu vitamin fenilalanin, tirozin, foliy kislotasi, norepinefrin, gistamin, temirning metabolizmida, uglevodlarning utilizatsiyasida, lipidlar, oqsillar, karnitin, immun reaksiyalari, serotoning gidroksillanishi va gem temirining so‘rilishini kuchaytirishda ishtirok etadi. Askorbin kislotasi antiagregant va kuchli antioksidant xususiyatlarga ega. Askorbin kislotasi ko‘plab biokimyoviy reaktsiyalarda vodorodning transportini tartibga soladi, glyukozaning trikarboksilli kislota tsiklida utilizatsiyasini yaxshilaydi, tetrahidrofoliy kislotasi hosil bo‘lishida va to‘qimalarning regeneratsiyasida, steroid gormonlari, kollagen va prokollagen sintezida ishtirok etadi. Bu vitamin hujayra orasidagi moddalar kolloid holatini va kapillyarlarning normal o‘tkazuvchanligini ta’minlaydi (giialuronidaza fermentini bostiradi). Askorbin kislotasi proteolitik fermentlarni faollashtiradi, aromatik aminokislotalar, pigmentlar va xolesterin almashinuvini tartibga soladi, jigarda glikogen to‘planishiga yordam beradi. Jigarda nafas olish fermentlarini faollashtiradi, jigarni detoksikatsiya qilish va oqsil sintez qilish funksiyalarini kuchaytiradi, pro-trombin sintezini oshiradi. Askorbin kislotasi safro ajralishini yaxshilaydi, oshqozon osti bezining tashqi sekretsiya funksiyasini tiklaydi va qalqonsimon bezning sekretsiyasini kuchaytiradi. Immunologik reaksiyalarni tartibga soladi (antitana sintezini, komplement tizimining C3 komponentini, interferonni faollashtiradi), fagotsitozni kuchaytiradi va organizmning infektsiyalarga qarshiligini oshiradi. Askorbin kislotasi gistaminning ajralishini sekinlashtiradi va uning parchalanishini tezlashtiradi, prostaglandinlar va boshqa yallig‘lanish va allergik reaktsiyalarning mediatorlarini hosil bo‘lishini bostiradi. Kam dozalarda (kuniga 150-250 mg peroral qabul qilinganda) temir bilan surunkali zaharlanishda deferoksaminning kompleks hosil qilish funksiyasini yaxshilaydi, bu temirning chiqarilishini oshiradi.

Askorbin kislotasi So‘rilishi Askorbin kislotasi og‘zaki qabul qilingandan keyin asosan ingichka ichakdan so‘riladi. 200 mg gacha bo‘lgan dozada qabul qilinganda 70% (140 mg) gacha so‘riladi; dozani oshirish bilan so‘rilish kamayadi (50-20% gacha). Me'da-ichak traktining kasalliklari (oshqozon va o‘n ikki barmoqli ichak yarasi, qabziyat yoki diareya, gijja, lyamblioz), yangi meva va sabzavot sharbatlari, ishqoriy ichimliklar ichakdan askorbatning so‘rilishini kamaytiradi. Askorbin kislotasining zardobdagi konsentratsiyasi odatda 10-20 mkg/ml atrofida bo‘ladi, organizm zahirasi esa kunlik tavsiya etilgan dozada qabul qilganda taxminan 1,5 g va kuniga 200 mg qabul qilganda 2,5 g ni tashkil etadi. Og‘zaki qabul qilingandan keyin Cmax ga 4 soatda erishiladi. Ta’minlanishi Plazma oqsillari bilan bog‘lanishi 25% ni tashkil etadi. Askorbin kislota leykotsitlar, trombotsitlarga tez kirib, keyinchalik barcha to‘qimalarga tarqaladi; eng yuqori konsentratsiyasi bezli organlar, leykotsitlar, jigar va ko‘z gavharida kuzatiladi. Askorbin kislota gipofizning orqa qismi, buyrak usti bezlari po‘stlog‘i, ko‘z epiteliyasi, urug‘ bezlari, tuxumdon, jigar, taloq, oshqozon osti bezi, o‘pka, buyrak, ichak devori, yurak, mushaklar, qalqonsimon bez kabi organlarda to‘planadi va platsenta to‘sig‘idan o‘tadi. Askorbin kislotaning leykotsit va trombotsitlardagi konsentratsiyasi eritrotsitlar va plazmadagidan yuqori. Defitsit holatlarda leykotsitlardagi konsentratsiya sekinroq kamayadi va plazmaga qaraganda defitsitni baholashda yaxshi indikator hisoblanadi. Metabolizm Asosan jigarda dezoksiaskorbin kislotasi, shuningdek, oksaloatsetik va diketogulon kislotasiga aylanish orqali metabolizmga uchraydi. Chiqarilishi Askorbat va uning metabolitlari buyrak, ichak, ter va ko‘krak suti orqali chiqariladi. Yuqori dozalarda qabul qilganda chiqarilish tezligi keskin oshadi. Chekish va spirtli ichimliklar iste'moli askorbin kislotaning parchalanishini tezlashtiradi va organizmda uning zahirasini kamaytiradi. Gemo-dializda ham chiqariladi.

Homiladorlik davri II va III trimestrlarda askorbin kislotasining kunlik minimal ehtiyoji taxminan 60 mg ni tashkil qiladi. Shuni yodda tutish kerakki, homila homilador ayol tomonidan qabul qilingan yuqori dozali askorbin kislotasiga moslashishi mumkin va yangi tugʻilgan chaqaloqda keyinchalik “bekor qilish sindromi” rivojlanishi ehtimoli mavjud. Emizish davri Emizish davrida kunlik minimal ehtiyoj 80 mg ni tashkil qiladi. Ona ratsionida yetarli miqdorda askorbin kislotasi boʻlsa, chaqaloqda askorbin kislotasi tanqisligining oldini olish uchun yetarli boʻladi. Nazariy jihatdan ona tomonidan askorbin kislotasining yuqori dozalarini qabul qilish chaqaloqqa xavf tugʻdirishi mumkin (emizikli ona uchun kunlik ehtiyojni oshirmaslik tavsiya etiladi).

Preparatni giperozaluriya, oksaloz va buyrak toshlari bo‘lgan bemorlarga ehtiyotkorlik bilan buyurish kerak. Katta dozalarda (500 mg dan ko‘p) uzoq muddat qo‘llash giperozaluriya va nefrolitiaz holatida mumkin emas.

Preparat retseptsiz beriladi.

Simptomlar: uzoq muddatli qo‘llashda yuqori dozalar (1000 mg/kundan ortiq) ko‘ngil aynishi, jig‘ildon qaynashi, diareya, me'da-ichak shilliq qavatining tirnash xususiyati, meteorizm, spazmatik xususiyatga ega qorin og‘rig‘i, tez-tez siyish, buyrak toshlari, uyqusizlik, asabiylashish, gipoglikemiya keltirib chiqarishi mumkin. Davolash: simptomatik terapiya, majburiy diurez o‘tkazish.

Preparatni iste’mol qadoqda, harorat 25°C gacha bo‘lgan joyda saqlash kerak. Bolalar ololmaydigan joyda saqlansin.

1000 mg askorbin kislotasi saqlovchi tabletkalar uchun S vitamini yetishmovchiligini davolash. 250 mg askorbin kislotasi saqlovchi tabletkalar uchun S vitamini gipovitaminozi va avitaminozini davolash va oldini olish, shu jumladan askorbin kislotasiga ehtiyoj oshgan holatlar uchun: yuqori jismoniy va aqliy yuklamalarda; shamollash kasalliklari va O‘RVI ni kompleks davolashda; asteniya holatlarida; kasallikdan so‘ng tiklanish davrida; homiladorlikda (ayniqsa ko‘p homiladorlik, nikotin yoki dori moddalariga qaramlik holatlarida).

Yaroqlik muddati - 2 yil. Qadoqlamada ko'rsatilgan yaroqlik muddati tugagandan keyin ishlatmaslik.