Гидрокортизон

-

Гидрокортизон

Hayotiy ko‘rsatmalar bo‘yicha qisqa muddatli qo‘llash: gidrokortizonga yuqori sezuvchanlik. Ko‘zning bakterial, virusli, zamburug‘li kasalliklari, sil kasalligidan ko‘z shikastlanishi, traxoma, ko‘z epiteliyasi yaxlitligining buzilishi, glaukoma, 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar.

18 yoshgacha bo‘lgan bolalar va o‘smirlarda qo‘llash mumkin emas.

Uzoq muddatli davolash zarur bo'lganda, oftalmolog bilan maslahatlashish kerak.

Uzoq muddatli qo‘llashda gidrokortizonning tizimli o‘zaro ta’siri rivojlanishi mumkin. Gidrokortizon bir vaqtda qo‘llanganda yurak glikozidlarining toksikligini oshiradi (gipokalemiya tufayli aritmiyalar rivojlanish xavfi oshadi); atsetilsalitsil kislotasi bilan - uning chiqarilishini tezlashtiradi va qon plazmasidagi konsentratsiyasini kamaytiradi (gidrokortizon bekor qilinganda salitsilatlarning qon zardobidagi konsentratsiyasi oshadi va nojo‘ya ta’sirlar rivojlanish xavfi oshadi); parasetamol bilan - gepatotoksik ta’sir rivojlanish xavfini oshiradi (jigar fermentlarining induksiyasi va parasetamolning toksik metabolitining hosil bo‘lishi); siklosporin bilan - gidrokortizonning metabolizmi bostirilishi tufayli uning nojo‘ya ta’sirlari kuchayadi; ketokonazol bilan - gidrokortizonning klirensi pasayishi tufayli nojo‘ya ta’sirlari kuchayadi. Gidrokortizon gipoglikemik vositalarning samaradorligini kamaytiradi; kumarin hosilalari bo‘lgan bilvosita antikoagulyantlarning ta’sirini kuchaytiradi. Gidrokortizon D vitaminining ichakdagi kalsiy ionlari so‘rilishiga ta’sirini kamaytiradi. Ergokalsiferol va paratgormon GKS tomonidan qo‘zg‘atilgan osteopatiyaning rivojlanishiga to‘sqinlik qiladi. Gidrokortizon izoniazid, meksiletinning (ayniqsa, "tez asetilyatorlar"da) metabolizmini kuchaytiradi, bu esa ularning qon plazmasidagi konsentratsiyasini kamaytiradi; uzoq muddatli terapiyada foliy kislotasi miqdorini oshiradi; prazikvantelning qon zardobidagi konsentratsiyasini kamaytiradi. Gidrokortizon yuqori dozalarda somatropin ta’sirini pasaytiradi. GKS tomonidan qo‘zg‘atilgan gipokalemiya miorelaksantlar fonida mushak blokadasining ifodalanishini va davomiyligini oshirishi mumkin. GKS bilan bir vaqtda qo‘llanganda tiazinli diuretiklar, karboangidraza ingibitorlari, boshqa GKSlar, amfoteritsin V gipokalemiya rivojlanish xavfini oshiradi, natriy ionlarini o‘z ichiga olgan preparatlar esa shish va qon bosimining oshishiga olib keladi. Immunosupressantlar infeksiya, limfoma yoki Epsteyn-Barr virusi bilan bog‘liq boshqa limfoproliferativ buzilishlar rivojlanish xavfini oshiradi. Estrogenlar (shu jumladan og‘zaki estrogen saqlovchi kontratseptivlar) GKS ning klirensini kamaytiradi, yarim chiqarilish davrini uzaytiradi va terapevtik hamda toksik ta’sirlarini kuchaytiradi. Androgenlar, estrogenlar, anaboliklar va og‘zaki kontratseptivlar bilan bir vaqtda qo‘llash hirsutizm va husnbuzarning paydo bo‘lishiga yordam beradi. Boshqa GKS, antipsixotik vositalar (neyroleptiklar), karbutamid va azatioprin fonida katarakta rivojlanish xavfi oshadi. M-xolinoblokatorlar, shuningdek, m-xolinobloklovchi ta’sirga ega dori vositalari (shu jumladan, antigistamin vositalar, uch tsiklik antidepressantlar) va nitratlar bilan bir vaqtda buyurilganda ko‘z ichki bosimining oshishiga yordam beradi. GKSni tirik virusli vaksinalar bilan va boshqa immunizatsiya turlari fonida bir vaqtda qo‘llash viruslarning faollashuvi va infeksiyalarning rivojlanish xavfini oshiradi.

Glyukokortikosteroid (GKS) tashqi qo‘llash uchun. Leykotsitlar va to‘qima makrofaglarining funksiyalarini bostiradi. Leykotsitlarning yallig‘lanish o‘chog‘iga ko‘chishini cheklaydi. Makrofaglarning fagotsitoz qobiliyatini va interleykin-1 hosil bo‘lishini buzadi. Lizosomal membranalarni barqarorlashtirib, yallig‘lanish o‘chog‘ida proteolitik fermentlarning kontsentratsiyasini kamaytiradi. Kapillyarlarning gistamin ajralishi bilan bog‘liq bo‘lgan o‘tkazuvchanligini kamaytiradi. Fibroblastlarning faolligini va kollagen hosil bo‘lishini bostiradi. Fosfolipaza A2 ning faolligini bostirib, prostaglandinlar va leykotrienlar sintezini kamaytiradi. Siklooksigenaza (asosan COX-2) ajralishini bostiradi, bu ham prostaglandinlar ishlab chiqarilishini kamaytiradi. T-limfotsitlar, B-limfotsitlar, monotsitlar, eozinofillar va bazofillar miqdorini kamaytiradi, chunki ular qon aylanish tizimidan limfoid to‘qimaga ko‘chadi; antitanalar hosil bo‘lishini bostiradi. Metilprednizolon atsetonat gipofizdan AKTG va β-lipotropin ajralishini bostiradi, ammo β-endorfinning aylanishi darajasini kamaytirmaydi. TSH va FSH sekretsiyasini ham bostiradi. To‘g‘ridan-to‘g‘ri tomirlarga surtilganda vazokonstriktor ta’sir ko‘rsatadi. Tashqi va mahalliy qo‘llanishda metilprednizolonning terapevtik faolligi yallig‘lanishga qarshi, allergiyaga qarshi va antiekssudativ (vazokonstriktor ta’sir tufayli) ta’sir bilan bog‘liq.

Plazma oqsillari bilan bog‘lanishi – 40-90%. Asosan jigarda metabolizmga uchraydi. T1/2 – 80-120 minut. Asosan buyrak orqali metabolitlar shaklida chiqariladi.

Kornea epiteliyasi buzilmagan oldingi ko‘z qismi yallig‘lanishi va ko‘z gavhari travmasi va jarrohlik aralashuvlaridan keyin qo‘llaniladi.

Homiladorlikda preparat faqat onaga bo‘lgan potentsial foyda homila uchun xavfdan yuqori bo‘lganda qo‘llanadi; minimal dozalar va qisqa muddatli davolash tavsiya etiladi. Qo‘llanish muddati 7-10 kundan oshmasligi kerak.

Jigar yetishmovchiligining og‘ir darajasida ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.

Og‘ir xronik buyrak yetishmovchiligida ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.

Keksa yoshdagi bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo'llanilishi kerak.