Гидрокортизон

-

Гидрокортизон

Hayotiy ko‘rsatmalar bo‘yicha qisqa muddatli qo‘llash: gidrokortizonga yuqori sezuvchanlik. Tashqi qo‘llash uchun: bakterial, virusli, zamburug‘li teri kasalliklari, teri sil kasalligi, sifilisning teri belgilari, teri o‘smalari, emlashdan keyingi davr, teri yaxlitligining buzilishi (yaralar, ochiq jarohatlar), 2 yoshgacha bo‘lgan bolalar (anus qichishishi uchun – 12 yoshgacha), rozatsea, oddiy husnbuzarlar, perioral dermatit.

Tashqi qo'llash uchun qarshi ko'rsatmalar: 2 yoshgacha bo'lgan bolalar uchun, anus sohasida qichishish holatida – 12 yoshgacha.

Parazitar va yuqumli kasalliklar (virusli, zamburug‘li yoki bakterial tabiati, hozirda yoki yaqinda o‘tkazilgan, shu jumladan, yaqinda kasallangan bilan muloqotda bo‘lgan) - oddiy gerpes, bel bog‘lovchi gerpes (viremiya bosqichi), suvchechak, qizamiq, amebiaz, strongiloidoz (aniqlangan yoki gumon qilingan), tizimli mikoz; faol va latent tuberkulyoz holatlarida ehtiyotkorlik bilan qo'llash kerak. Og'ir yuqumli kasalliklarda qo'llash faqat maxsus terapiya fonida mumkin. Vaksinatsiyadan 8 hafta oldin va 2 hafta keyin, BCG vaksinasidan keyin limfadenitda, immunitet tanqisligi holatlarida (shu jumladan, OITS yoki OIV-infektsiya) ehtiyotkorlik bilan qo'llash kerak.

GKS (glukokortikosteroid). Leykotsitlar va to'qima makrofaglarining funksiyalarini bostiradi. Leykotsitlarning yallig'lanish joyiga migratsiyasini cheklaydi. Makrofaglarning fagotsitoz qilish qobiliyatini va interleykin-1 hosil qilishini buzadi. Lizosomal membranalarni barqarorlashtiradi, shu bilan yallig'lanish hududida proteolitik fermentlar konsentratsiyasini kamaytiradi. Kapillyarlarning o'tkazuvchanligini gistamin ajralishi bilan bog'liq ravishda kamaytiradi. Fibroblastlarning faolligini va kollagen hosil bo'lishini bostiradi. Fosfolipaza A2 faolligini ingibirlaydi, bu prostaglandinlar va leykotrienlar sintezini bostiradi. Siklooksigenaza (asosan COX-2) ajralishini ingibirlaydi, bu prostaglandinlar ishlab chiqarilishini kamaytirishga yordam beradi. T- va B-limfotsitlar, monotsitlar, eozinofil va bazofil hujayralarning sonini kamaytiradi, chunki ular qon tomirlaridan limfoid to'qimaga o'tadi; antitelalar hosil bo'lishini bostiradi. Gidrokortizon gipofizdan AKTG va β-lipotropin ajralishini bostiradi, ammo β-endorfinning aylanmadagi darajasiga ta'sir qilmaydi. TTG va FSG sekretsiyasini bostiradi. To'g'ridan-to'g'ri tomirlarga qo'llanganda vazokonstriktor ta'sir ko'rsatadi. Gidrokortizon uglevodlar, oqsillar va yog'lar metabolizmiga sezilarli darajada dozaga bog'liq ta'sir ko'rsatadi. Gidrokortizon glyukoneogenezni rag'batlantiradi, aminokislotalarni jigar va buyraklar tomonidan singdirilishini kuchaytiradi va glyukoneogenez fermentlarining faolligini oshiradi. Jigar hujayralarida gidrokortizon glikogen yig'ilishini kuchaytiradi, glikogensintetaza faolligini oshiradi va oqsil almashinuvining mahsulotlaridan glyukoza sintezini rag'batlantiradi. Qondagi glyukoza miqdorining oshishi insulin ajralishini faollashtiradi. Gidrokortizon yog' hujayralari tomonidan glyukozaning singdirilishini kamaytiradi, bu lipolizni faollashtiradi. Biroq, insulin sekretsiyasining ko'payishi tufayli lipogenez rag'batlantiriladi, bu yog' to'planishiga olib keladi. Lifoid va biriktiruvchi to'qimalarda, mushaklarda, yog' to'qimasida, terida va suyak to'qimasida katabolik ta'sir ko'rsatadi. Mineralokortikoidlarga qaraganda kamroq darajada suv-elektrolit almashinuvi jarayonlariga ta'sir ko'rsatadi: kaliy va kalsiy ionlarini chiqarishni kuchaytiradi, natriy va suv ionlarining organizmda ushlanib qolishiga sabab bo'ladi. Osteoporoz va Itsenko-Kushing sindromi GKS bilan uzoq muddatli terapiyani cheklovchi asosiy omillardir. Katabolik ta'sir natijasida bolalarda o'sishning bostirilishi mumkin. Yuqori dozalarda gidrokortizon miya to'qimalarining qo'zg'aluvchanligini oshirishi va tutqanoq tayyorligining past darajasiga olib kelishi mumkin. Me'dada xlorid kislotasi va pepsin ishlab chiqarishni rag'batlantiradi, bu esa peptik yara rivojlanishiga sabab bo'lishi mumkin. Tashqi va mahalliy qo'llashda gidrokortizonning terapevtik faolligi yallig'lanishga qarshi, allergiyaga qarshi va antiekssudativ ta'siriga bog'liq bo'lib, bu vazokonstriktor ta'sir bilan bog'liq. Yallig'lanishga qarshi faolligi bo'yicha prednizolondan 4 marta zaifroq, mineralokortikoid faolligi bo'yicha boshqa GKS-lardan ustundir.

Plazma oqsillari bilan bog‘lanishi – 40-90%. Asosan jigarda metabolizmga uchraydi. T1/2 – 80-120 minut. Asosan buyrak orqali metabolitlar shaklida chiqariladi.

Tashqi qo‘llanilishi uchun: allergik dermatit, seboreya, turli shakllardagi ekzema, neyrodermit, psoriaz, qichishish, qizil yassi siyrak toshma.

Homiladorlikda preparat faqat onaga bo‘lgan potentsial foyda homila uchun xavfdan yuqori bo‘lgan hollarda qo‘llanadi; minimal dozalar va qisqa muddatli davolash tavsiya etiladi. Homiladorlikda gidrokortizon qabul qilgan onalarning bolalarini buyrak usti bezi yetishmovchiligi belgilari bor-yo‘qligi uchun sinchiklab kuzatish kerak. Emizish davrida qo‘llash zarur bo‘lsa, emizishni to‘xtatish masalasini hal qilish kerak. Eksperimental tadqiqotlarda glyukokortikosteroidlar (GKS) homila rivojlanishida buzilishlarga olib kelishi mumkinligi ko‘rsatilgan. Hozirda bu ma'lumotlar insonda tasdiqlanmagan.

Jigar yetishmovchiligining og‘ir darajasida ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.

Og‘ir xronik buyrak yetishmovchiligida ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.