Zidolam-N ning barcha faol komponentlarining me'da-ichak traktidan so‘rilishi yuqori, lamivudin biofoydalanish darajasi 80-85%, zidovudin 60-70%, nevirapin esa > 90% ni tashkil etadi. Zidolam-N ning sog‘lom ko‘ngillilar tomonidan bir martalik ichga qabulidan so‘ng kuzatilgan farmakokinetik ko‘rsatkichlar jadvalda keltirilgan.
Parametr Lamivudin Zidovudin Nevirapin
AUC0-t (mkg×soat/ml) 5065 (±1539) 2387 (±608) 156 783 (±45 908)
Cmax (mkg/ml) 1182 (±453) 1773 (±635) 1995 (±492)
Tmax (soat) 1.65 (±1.24) 0.55 (±0.28) 5.02 (±4.76)
Oziq-ovqatning me'dada bo‘lishi lamivudin va zidovudinning so‘rilishini sekinlashtiradi va uning darajasini pasaytiradi, ammo biofoydalanishga sezilarli ta’sir ko‘rsatmaydi – AUC va T1/2 deyarli o‘zgarmaydi. Oziq-ovqat, antasidlar yoki ishqoriy bufer moddalarni (masalan, didanozin) qabul qilish nevirapinning so‘rilish hajmi va darajasiga ta’sir qilmaydi. Lamivudin yarim chiqarilish davri 5-7 soatni, zidovudinning hujayralardan chiqarilishi 3,3 soatni, katta yoshli odamlarning qon zardobidan chiqarilishi taxminan 1 soatni (0,8-1,2 soat), buyrak yetishmovchiligida (kreatinin klirensi (KK) 30 ml/min dan kam) 1,4-2,9 soatni, jigar sirrozi holatida jigar yetishmovchiligining og‘irlik darajasiga qarab o‘zgaradi; o‘rtacha – 2,4 soat; onasi zidovudin qabul qilgan yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda esa – 13 soatni tashkil etadi. Lamivudin TF ning hujayralardan chiqarilishi T1/2 22 soat, zidovudin TF 7 soatga yaqin. Nevirapinning bir martalik ichga qabulidan so‘ng T1/2 45 soatni, kuniga 200-400 mg dozada muntazam qabul qilganda esa 25-30 soatni tashkil etadi.
Lamivudin zidovudinning ta’sir muddatini 13% ga, Cmax ni 28% ga oshiradi, ammo AUC o‘zgarmaydi; zidovudin lamivudinning farmakokinetikasiga ta’sir qilmaydi. Plazma oqsillari bilan bog‘lanish: lamivudin 35%, zidovudin 34-38%, nevirapin taxminan 60%, bu esa Zidolam-N ning plazma oqsillariga bog‘lanish orqali boshqa dori vositalari bilan o‘zaro ta’sir ehtimoli kam ekanini ko‘rsatadi. Lamivudinning taqsimlanish hajmi 1,3 l/kg, zidovudin 1,6 l/kg, nevirapin esa 2,1 l/kg ni tashkil etadi. Zidolam-N ning barcha uchta faol komponenti qon-miya to‘sig‘idan o‘tadi. Lamivudin ichga qabul qilingandan keyin orqa miya suyuqligida (OMS) 2-4 soat ichida aniqlanadi; zidovudinning OMS dagi kontsentratsiyasi plazmadagi kontsentratsiyaning 15-64% ni, nevirapinning esa 45% ni tashkil etadi. Zidovudin ko‘pchilik to‘qimalar va tana suyuqliklariga o‘tadi; u urug‘ suyuqligida to‘planadi, bu yerda uning kontsentratsiyasi zardobdagi kontsentratsiyadan 1,3-20,4 marta yuqori bo‘ladi, ammo VICHning urug‘ suyuqligi bilan ajralishiga ta’sir ko‘rsatmaydi va shu sababli VICHni jinsiy yo‘l bilan yuqishini oldini olish imkoniyatini bermaydi.
Zidolam-N ning barcha uchta faol komponenti yo‘ldosh to‘sig‘i va ko‘krak sutiga faol o‘tadi. Lamivudin va zidovudinning chaqaloqlarning zardobidagi kontsentratsiyasi ona qon zardobidagi va kindik qonidagi kontsentratsiyaga tengdir. Lamivudin, zidovudin va nevirapin jigarda metabolizatsiyalanadi. Lamivudin ozgina miqdorda (5-10%) trans-sulfo‘oksidning nofaol metabolitini hosil qilish bilan metabolizatsiyalanadi. Zidovudin glyukuron kislotasi bilan kon’yugatsiyalanib, nofaol glyukuronidlarni hosil qiladi. Asosiy metabolit 5'-glyukuronid bo‘lib, ichga yuborilgan zidovudinning 50-80% gacha qismi shu metabolitga aylanadi.
Zidovudin vena ichiga yuborilganda uning metaboliti – 3'-amino-3'-deoksitimidin aniqlangan. Nevirapin sitoxrom izofermentlari CYP3A va CYP2B6 ishtirokida keng miqyosda metabolizatsiyalanadi. Ichga qabul qilingan nevirapinning 80% dan ortig‘i gidroksilanish va glyukuronidlar hosil qilish bilan kon'yugatsiyalanadi. P450 tizimi izofermentlarining induktori bo‘lgan nevirapin o‘zining metabolizmini kuchaytiradi; maksimal yarim chiqarilish davri (T1/2)ning pasayishi qabulning dastlabki 2-4 haftasida kuzatiladi.
Lamivudin, zidovudin va nevirapin asosan buyraklar orqali chiqariladi. Lamivudinning sistematik klirensi 0,32 l/soat/kg ni tashkil etadi, buyrak klirensi esa 70% ni tashkil etadi va ekskretatsiya kation transport tizimi orqali amalga oshiriladi. Zidovudinning sistematik klirensi 1,6 l/soat/kg ni, buyrak klirensi esa 0,34 l/soat/kg ni tashkil etadi, ekskretatsiya glomerulyar filtrlash va faol kanalchalar sekretsiyasi orqali yuz beradi. Zidovudinning 14-18% o‘zgarmagan holda buyrak orqali, 60-74% esa glyukuronidlar shaklida (asosiy – 5'-glyukuronid) chiqariladi.
Nevirapin asosan metabolitlar shaklida organizmdan chiqariladi; ichga qabul qilingan dozadan o‘zgarmagan holda siydikda 3% dan kam qismi aniqlanadi. Taxminan 10% nevirapin ichak orqali chiqariladi.
Yoshi kattalar. Ushbu guruh bemorlarda farmakokinetikaning o‘ziga xos xususiyatlari haqida ma'lumot yo‘q.
Jigar funksiyasi buzilgan bemorlar. Og‘ir jigar yetishmovchiligi va/yoki jigar sirrozi mavjud bo‘lgan holatlarda dozalash tartibini tuzatish talab qilinadi, chunki glyukuronidlanish kamayganligi sababli zidovudin kumulyatsiyasi mumkin.
Buyrak funksiyasi buzilgan bemorlar. Kreatinin klirensi (KK) 50 ml/min dan past bo‘lgan holatlarda (lamivudin uchun) dozalash tartibini tuzatish talab etiladi. Og‘ir buyrak yetishmovchiligida zidovudin kontsentratsiyasi plazmada oshadi, terminal bosqichdagi surunkali buyrak yetishmovchiligida esa nevirapin kontsentratsiyasi ortadi.
Homilador ayollar. Zidolam-N ning faol komponentlari farmakokinetikasining o‘ziga xos xususiyatlari kuzatilmagan.
Jins, yosh, irq. Nevirapinning plazmadagi konsentratsiyasi jinsga bog‘liq farqlarni ko‘rsatmagan. VICH-1 bilan kasallangan katta yoshli bemorlarda nevirapinning farmakokinetikasi yoshga (18-68 yosh oralig‘ida) yoki irqiga (negr, lotin amerikalik yoki yevropoid irq) bog‘liq holda o‘zgarmaydi. Lamivudin va zidovudin bo‘yicha ma'lumot yo‘q.