Zetamaks Retard – bu faol moddaning sekin chiqarilishini ta'minlovchi mikrosferalarni o‘z ichiga olgan maxsus dori shaklidir. Sog‘lom ko‘ngillilar orasida ichga 2,0 g dozada bir martalik Zetamaks Retard qabul qilinganda azitromitsin zardobidagi Cmax va AUC0-24 qiymatlari 3 kun davomida (500 mg/kun) yoki 5 kun davomida (birinchi kuni 500 mg, keyin esa 250 mg/kun) umumiy 1,5 g dozada azitromitsin tabletkalari qabul qilingandagi qiymatlarga qaraganda yuqoriroq bo‘lgan. Farmakokinetikadagi farqni hisobga olgan holda, Zetamaks Retard preparati azitromitsin tabletkasi (3 va 5 kunlik rejim) bilan o‘zaro almashtiriladigan emas.
Jadval 1. Sog‘lom kattalar ko‘ngillilar orasida bir martalik 2,0 g dozada Zetamaks Retard qabul qilingandan keyin va umumiy 1,5 g dozada 3 kun (500 mg/kun) yoki 5 kun (birinchi kuni 500 mg, keyin 250 mg/kun) davomida azitromitsin tabletkalari qabul qilingandan keyin azitromitsinning o‘rtacha farmakokinetik ko‘rsatkichlari.
Farmakokinetik parametrlar Azitromitsin Zetamaks Retard (n=41) 3 kun (n=12) 5 kun (n=12)
Cmax (mkg/ml) 0,821 (0,281) 0,441 (0,223) 0,434 (0,202)
Tmax (soat) 5,0 (2,0-8,0) 2,5 (1,0-4,0) 2,5 (1,0-6,0)
AUC0-24 (mkg·soat/ml) 8,62 (2,34) 2,58 (0,84) 2,60 (0,71)
AUC0-8 (mkg·soat/ml) 420,0 (6,66) 17,4 (6,2) 14,9 (3,1)
Т1/2 (soat) 58,8 (6,91) 71,8 (14,7) 68,9 (13,8)
Izoh: Zetamaks Retard va azitromitsin tabletkalari (3 va 5 kunlik kurslarda) bo‘yicha farmakokinetik ko‘rsatkichlar turli tadqiqotlarda olingan.
Yutilish. O‘tkazilgan krossover tadqiqotida 16 sog‘lom kattalar ko‘ngillilar bir martalik 2,0 g Zetamaks Retard preparatini (ichga qabul qilish uchun kechiktirilgan chiqarilish suspenziya tayyorlash uchun kukun) va ichga qabul qilish uchun suspenziya tayyorlash uchun azitromitsin kukunini (1,0 g li ikkita paket) qabul qilganlar. Zetamaks Retard qabul qilinganda azitromitsinning o‘rtacha Cmax va AUC0-t ko‘rsatkichlari mos ravishda azitromitsin suspenziyasi bilan qabul qilingandagi qiymatlarga nisbatan 57% va 17% past bo‘lgan. Zetamaks Retard biokirishligi suspenziyaga nisbatan 83% ni tashkil etgan. Zetamaks Retard qabul qilingandan keyin azitromitsinning Cmax ko‘rsatkichiga o‘rtacha 2,5 soat keyinroq erishilgan. Shu sababli, bir martalik 2,0 g dozada Zetamaks Retard va azitromitsin suspenziyasi bioteng va o‘zaro almashtiriladigan emas.
Yog‘li ovqat (150 kkal oqsil, 250 kkal uglevod va 500-600 kkal yog‘) bilan birga 2,0 g dozada Zetamaks Retard qabul qilinganda 15 sog‘lom ko‘ngilli orasida azitromitsinning o‘rtacha Cmax ko‘rsatkichi 115% ga, o‘rtacha AUC0-4 23% ga oshgan. Standart ovqat (56 kkal oqsil, 316 kkal uglevod va 207 kkal yog‘) bilan birga Zetamaks Retard 2,0 g dozada qabul qilinganda esa 88 kattalarda o‘rtacha Cmax 119% ga, o‘rtacha AUC0-72 ch 12% ga oshgan.
O‘tkazilgan krossover tadqiqotida 39 sog‘lom kattalar ko‘ngilli faqatgina 2,0 g dozada Zetamaks Retard va 20 ml alyuminiy va magniy gidroksidlarini standart dozada o‘z ichiga olgan antasid bilan Zetamaks Retard ni qabul qilishgan. Antasid qo‘llash azitromitsinning yutilish tezligi va darajasiga ta’sir qilmagan.
Taqsimlanish. Azitromitsinning zardob oqsillari bilan bog‘lanish darajasi konsentratsiyaga bog‘liq bo‘lib, 0,02 mkg/ml konsentratsiyada 51% dan 2,0 mkg/ml konsentratsiyada 7% gacha kamayadi.
Azitromitsin og‘iz orqali qabul qilingandan so‘ng keng miqyosda to‘qimalarga tarqaladi, muvozanat holatidagi taqsimlanish hajmi (Vd) 31,1 l/kg ni tashkil qiladi. Azitromitsinning to‘qimalardagi konsentratsiyasi plazma va zardobdagi konsentratsiyalardan yuqori bo‘ladi. Preparatning to‘qimalarda faol tarqalishi uning klinik samaradorligi uchun muhim bo‘lishi mumkin. Azitromitsinning antimikrob faolligi pH ga bog‘liq va pH pasayganda kamayadi, shuning uchun to‘qimalardagi yuqori konsentratsiya klinik samaradorlik bilan miqdoriy jihatdan har doim ham mos kelmasligi mumkin. Ayrim to‘qimalardagi (suyuqlikdagi) azitromitsin konsentratsiyalari va ularning plazma/zardobdagi konsentratsiyalarga nisbati 2-jadvalda keltirilgan.
Jadval 2. Kattalarda 500 mg qabul qilingandan keyin azitromitsin konsentratsiyalari*
Qabul qilingandan keyin vaqt (soat) To‘qimalardagi yoki suyuqlikdagi konsentratsiya (mkg/g yoki g/ml) Plazma yoki zardobdagi mos konsentratsiyalar (mkg/ml) To‘qima/plazma (zardob) nisbati
Teri 72-96 0.4 0.012 35
O‘pka 17-96 4.0 0.012 >100
Yo‘talanish shilliq qavati 22-4 1.0 0.64 10-12
Bodomcha bezlar 39-180 4.5 0.03 >100
Bachadon bo‘yni 419 2.8 0.04 70
• Azitromitsin kapsulalari (250 mg) qabul qilingandan keyin konsentratsiyalar aniqlangan.
To‘qimalarda faol tarqalish suyaklar, eyakulyat, prostata bezi, tuxumdonlar, bachadon, bachadon yo‘ldoshlari, me’da, jigar va o‘t pufagida qo‘shimcha tadqiqotlar orqali tasdiqlangan. Biroq, ushbu to‘qimalardagi preparatning klinik ahamiyati aniqlanmagan, chunki azitromitsinning ushbu lokalizatsiyalarda infektsiyalarni davolashdagi samaradorligi yetarlicha nazorat qilingan tadqiqotlarda o‘rganilmagan.
Azitromitsin tabletkalari (birinchi kun 500 mg, keyingi 4 kun 250 mg/kun) ni 5 kunlik qabul qilish kursidan so‘ng miya orqa suyagi suyuqligidagi konsentratsiyalar (meningeal yallig‘lanish yo‘qligida) juda past bo‘lgan (0,01 mkg/ml dan kam).
Metabolizm. Azitromitsinning in vitro va in vivo metabolizmi o‘rganilmagan.
Chiqarilishi. Zetamaks Retard preparati 2,0 g bir martalik qabul qilinganda azitromitsinning zardobdagi konsentratsiyasi bir necha fazada pasayadi va T1/2 59 soatni tashkil etadi. Uzun T1/2 katta taqsimlanish hajmi (Vd) natijasi sifatida qaraladi. Azitromitsin asosan o‘zgarmagan holda o‘t suyuqligi bilan chiqariladi. Bir haftalik davolash kursidan so‘ng qabul qilingan dozaning taxminan 6% siydik orqali o‘zgarmagan holda chiqariladi.
Maxsus klinik holatlarda farmakokinetika. Azitromitsinning farmakokinetikasi buyrak yetishmovchiligi turli darajalarda bo‘lgan 42 nafar kattalarda (21-85 yosh) o‘rganilgan. Ichga bir martalik 1,0 g azitromitsin (250 mg li 4 kapsula) qabul qilingandan so‘ng, glomerulyar filtrlash tezligi (GFT) 10-80 ml/min bo‘lgan bemorlarda o‘rtacha Cmax va AUC0-120 normada buyrak funksiyasi (GFT >80 ml/min) bo‘lgan bemorlarga qaraganda mos ravishda 5,1% va 4,2% yuqori bo‘lgan. Terminal buyrak yetishmovchiligi (GFT <10 ml/min) bo‘lgan bemorlarda Cmax va AUC0-120 mos ravishda 61% va 35% yuqori bo‘lgan. Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda Zetamaks Retard farmakokinetikasi bo‘yicha ma’lumotlarga asoslanib, GFT >10 ml/min bo‘lgan bemorlarda dozani tuzatish talab etilmaydi.
Jigar yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda azitromitsinning farmakokinetik parametrlarining o‘rganilishi amalga oshirilmagan.
Jinsiy farqlarning Zetamaks Retard farmakokinetikasiga ta’siri o‘rganilmagan. Biroq, avvalgi tadqiqotlarda erkak va ayollarda azitromitsin farmakokinetikasida sezilarli farq aniqlanmagan, shuning uchun turli jinsdagi bemorlarda azitromitsin dozasini tuzatish tavsiya etilmaydi.
Qariyalarda Zetamaks Retard farmakokinetikasi o‘rganilmagan. Zetamaks Retard pediatriyada qo‘llash uchun ro‘yxatdan o‘tkazilmagan.