Метоклопрамид

-

Метронидазол Медисорб

Oshqozon-ichak tizimi tomonidan: epigastriyadagi og'riq, ko'ngil aynishi, qusish, diareya; og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatining yallig‘lanishi (glossit, stomatit), ta’m sezishning buzilishi ("metall" ta’mi og‘izda), ishtahaning pasayishi, anoreksiya, og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatining qurishi, qabziyat; pankreatit (qaytariladigan hollarda); til rangining o‘zgarishi/"qoplangan" til (zamburug‘ mikroflorasining ortiqcha o‘sishi tufayli). Immun tizimi tomonidan: angionevrotik shish, anafilaktik shok. Nerv tizimi tomonidan: periferik sensor neyropatiya; bosh og‘rig‘i, tutqanoq, bosh aylanishi. Ensefalopatiya (masalan, ongning chalkashligi) va subakut serebellar sindrom (harakatlar koordinatsiyasi va sinerjizmi buzilishi, ataksiya, dizartiya, yurishning buzilishi, nistagm va tremor) rivojlanishi haqida xabarlar mavjud bo‘lib, ular metronidazolni bekor qilgandan keyin qaytalanadi; aseptik meningit. Psixika tomonidan: psixotik buzilishlar, shu jumladan ongning chalkashligi, gallyutsinatsiyalar; depressiya, uyqusizlik, asabiylashish, yuqori hayajon. Ko‘rish organi tomonidan: ko‘rishning o‘tkinchi buzilishlari, masalan, diplopiya, miopiya, ko‘rishning noaniqligi, ko‘rish o‘tkirligining pasayishi, rangni sezishning buzilishi; optik nevrit. Eshitish organi va labirint buzilishlari tomonidan: eshitishning buzilishi/yo‘qolishi (shu jumladan neyrosensor karlik); quloqda shovqin. Qon yaratish tizimi tomonidan: agranulositoz, leyopeniya, neyropeniya, trombotsitopeniya. Jigar va o't yo‘llari tomonidan: jigar fermentlarining faolligini oshishi (AST va ALT, SHF), xolestatik yoki aralash gepatit, gepatotsellyulyar jigar zararlanishi, ba'zida sariqlik bilan birga kechadigan holatlar. Metronidazol bilan boshqa antibiotiklar bilan birga davolangan bemorlarda jigar yetishmovchiligi holatlari kuzatilgan, bu holatlarda jigar transplantatsiyasi talab qilingan. Teri va teri osti to‘qimalari tomonidan: toshma, qichishish, terining qizarishi, teri giperemiyasi, ürtiker; pustulyar teri toshmasi; o'tkir umumiy ekzantematoz pustulyoz; fiksatsiyalangan dori toshmasi; Stivens-Jonson sindromi, toksik epidermal nekroliz. Siydik chiqarish tizimi tomonidan: siydikning jigarrang-qizg‘ish rangga bo‘yalishi mumkin, bu metronidazolning suvda eruvchan metabolitining mavjudligi bilan bog‘liq; dizuriya, poliuriya, sistit, siydikni ushlab turolmaslik, kandidoz. Laborator ko‘rsatkichlar va instrumental tadqiqotlar: EKGda T to‘g‘rilanishi. Umumiy reaksiyalar: isitma, burunning bitishi, artralgiya, zaiflik.

metronidazol, nitroimidazol hosilalari, imidazolga yuqori sezuvchanlik; markaziy asab tizimining organik shikastlanishlari (shu jumladan epilepsiya); leykopeniya (shu jumladan anamnezda); jigar yetishmovchiligi (yuqori dozalarda qo‘llashda); homiladorlik, emizish davri; 6 yoshgacha bo‘lgan bolalar yoshi. Ehtiyotkorlik bilan: jigar ensefalopatiyasi, periferik va markaziy asab tizimining o‘tkir va surunkali kasalliklari (nevrologik simptomatikani kuchaytirish xavfi), buyrak yetishmovchiligi.

6 yoshgacha bo‘lgan bolalarda qo‘llash mumkin emas.

Metronidazolni spirtli ichimliklar (etanol) bilan bir vaqtda qo‘llash disulfiram ta’siriga o‘xshash ta’sir ko‘rsatishi mumkin (terining giperemiyasi, qizib ketishi, qusish, taxikardiya), shuning uchun bemorlarga metronidazol bilan davolanish davrida va undan keyin kamida bir kun spirtli ichimliklar yoki etanol o‘z ichiga olgan dorilarni qabul qilishdan saqlanish kerakligini ogohlantirish kerak. Metronidazolning uzoq muddatli qo‘llanilishining ko‘rsatmalarini diqqat bilan o‘ylab ko‘rish kerak va qat'iy ko‘rsatmalar bo‘lmaganda, uning uzoq muddatli qo‘llanilishidan saqlanish kerak. Agar qat'iy ko‘rsatmalar bo‘yicha metronidazol odatdagidan ko‘proq muddatga qo‘llanilsa, davolash qon ko‘rsatkichlari (ayniqsa, leykotsitlar) va periferik yoki markaziy nevropatiya kabi nojo‘ya ta’sirlar (paresteziya, ataksiya, bosh aylanishi, tutqanoq) kuzatilishi kerak, bularning har qanday paydo bo‘lishi metronidazol bilan davolashni to‘xtatish uchun asos bo‘ladi. Ayollarda trixomonal vaginit va erkaklarda trixomonal uretritni davolashda jinsiy aloqadan tiyilish kerak. Jinsiy hamkorlarning bir vaqtda davolanishi zarur. Hayz paytida davolashni to‘xtatmaslik kerak. Trixomoniazga qarshi terapiyadan so‘ng, keyingi 3 hayz tsikli davomida nazorat testlarini o‘tkazish kerak. Metronidazolni jigar ensefalopatiyasi bo‘lgan bemorlarda, shuningdek, markaziy yoki periferik asab tizimining o‘tkir yoki surunkali kasalliklari bo‘lgan bemorlarda nevrologik yomonlashuv xavfi tufayli ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak. Metronidazolni tizimli qo‘llash bilan davolangan Kokkayn sindromi bo‘lgan bemorlarda og‘ir gepatotoksiklik/og‘ir jigar yetishmovchiligi rivojlanishi haqida xabar berilgan (bu holatlar davolanish boshlanganidan keyin juda tez rivojlangan va o‘limga olib kelgan holatlar ham mavjud). Ushbu toifadagi bemorlarga metronidazolni faqat foyda/xavf nisbati ehtiyotkorlik bilan baholangandan so‘ng va boshqa muqobil davolash usullari bo‘lmasa, buyurish kerak. Davolashni boshlashdan oldin, davolanish paytida va davolash tugagandan keyin jigar funksiyasini tekshirish zarur, jigar ko‘rsatkichlari normal yoki boshlang‘ich darajaga qaytguncha kuzatishni davom ettirish kerak. Agar davolanish paytida jigar funksiyasi ko‘rsatkichlari sezilarli darajada oshsa, preparatni qo‘llashni to‘xtatish kerak. Kokkayn sindromi bo‘lgan bemorlarga har qanday jigar zararlanishi simptomlari paydo bo‘lishi bilanoq shifokorga murojaat qilish va metronidazolni qo‘llashni to‘xtatish tavsiya etiladi. Metronidazolni qo‘llash natijasida Stivens-Jonson sindromi, toksik epidermal nekroliz yoki o‘tkir generalizatsiyalangan ekzantematoz pustulyoz kabi og‘ir buloz teri reaksiyalari rivojlangan holatlar haqida xabar berilgan. Ushbu kasalliklarning simptomlari yoki belgilarini rivojlanishi bilan preparatni qo‘llashni darhol to‘xtatish kerak. Shuni inobatga olish kerakki, metronidazol treponemalarni immobilizatsiya qilishi mumkin, bu esa soxta musbat Nelson testiga olib kelishi mumkin. Metronidazolning uzoq muddatli qo‘llanishi mutagenlik va kanserogenlikka olib kelishi mumkinligi tufayli ehtiyotkorlik bilan o‘ylab ko‘rilishi kerak. Transport vositalari va mexanizmlarni boshqarish qobiliyatiga ta'siri: Metronidazolni qo‘llash davrida yuqori diqqat va tezkor psixomotor reaksiyalarni talab qiladigan potensial xavfli faoliyatlarni bajarishdan saqlanish maqsadga muvofiqdir.

Metronidazol va disulfiramni bir vaqtda qabul qilgan bemorlarda psixotik reaksiyalar rivojlanishi haqida xabar berilgan (ushbu dorilarni qabul qilish oralig‘i kamida 2 hafta bo‘lishi kerak). Metronidazol etanol bilan bir vaqtda qo‘llanganda disulfiramga o‘xshash reaksiyalar (terining giperemiyasi, teriga qon quyilishi, qusish, taxikardiya) rivojlanishi mumkin. Bilvosita antikoagulyantlar (varfarin) bilan bir vaqtda qo‘llanganda antikoagulyant ta’sir kuchayadi va qon ketish xavfi ortadi, bu jigarda bilvosita antikoagulyantlar metabolizmining pasayishi bilan bog‘liq bo‘lib, protrombin vaqtining uzayishiga olib kelishi mumkin. Metronidazol va bilvosita antikoagulyantlarni bir vaqtda qo‘llashda protrombin vaqtini tez-tez nazorat qilish va zarur bo‘lsa, antikoagulyantlar dozasini tuzatish tavsiya etiladi. Lityiy preparatlari bilan bir vaqtda qo‘llanganda lityiy kontsentratsiyasi oshishi mumkin. Bir vaqtda qo‘llashda plazmadagi lityiy, kreatinin va elektrolitlar darajasini nazorat qilish zarur. Metronidazolni siklosporin bilan birga qo‘llashda siklosporin kontsentratsiyasi oshishi mumkin. Agar metronidazol va siklosporinni birgalikda qo‘llash zarur bo‘lsa, plazmada siklosporin va kreatinin darajasini nazorat qilish zarur. Tsimetidin metronidazolning metabolizmini ingibir qiladi, bu esa uning qon plazmasidagi kontsentratsiyasini oshirishi va nojo‘ya reaksiyalar xavfini kuchaytirishi mumkin. Jigar mikrosomal oksidlanish fermentlarini induktsiya qiluvchi dori vositalari (fenobarbital, fenitoin) bilan bir vaqtda qo‘llanganda metronidazolning chiqarilishi tezlashishi va plazmadagi kontsentratsiyasi pasayishi mumkin. Metronidazol ftoruratsilning klirensini kamaytiradi, bu esa uning toksikligini oshiradi. Metronidazol plazmadagi busulfan kontsentratsiyasini oshiradi, bu esa busulfanning og‘ir toksik ta’sirini keltirib chiqarishi mumkin. Metronidazolni nedepolyarizatsion miorelaksantlar (vekuroniya bromid) bilan qo‘llash tavsiya etilmaydi. Sulfanilamidlar metronidazolning antimikrob ta’sirini kuchaytiradi. Mebendazol va metronidazolni bir vaqtda qo‘llashdan saqlanish kerak. Metronidazolni qo‘llash vaqtida laborator tekshiruvlar natijalarida ACT, ALT, LDG faolligi va triglitseridlar kontsentratsiyasini aniqlashda qiyinchiliklar yuzaga kelishi mumkin.

Mikroblarga qarshi faollikka ega bo‘lgan protozoylarga qarshi vosita, 5-nitroimidazol hosilasi. Ta’sir mexanizmi anaerob mikroorganizmlar va oddiy organizmlarning hujayra ichidagi transport oqsillari tomonidan metronidazolning 5-nitro guruhini biokimyoviy qaytarishdan iborat. Qaytarilgan 5-nitro guruh metronidazol mikroorganizmlar hujayrasidagi DNK bilan o‘zaro ta’sir qilib, nuklein kislotalar sintezini ingibitsiya qiladi, bu esa mikroorganizmlarning o‘limiga olib keladi. Metronidazol quyidagi mikroorganizmlarga nisbatan faol: Trichomonas vaginalis, Entamoeba histolytica, shuningdek grammanfiy anaeroblar Bacteroides spp. (jumladan, Bacteroides fragilis, Bacteroides ovatus, Bacteroides distasonis, Bacteroides thetaiotaomicron, Bacteroides vulgatus), Fusobacterium spp., va ayrim grampozitiv anaeroblar (sezgir shtammlar Eubacterium spp., Clostridium spp., Peptococcus niger, Peptostreptococcus spp.). Ushbu shtammlar uchun minimal ingibitiv konsentratsiya (MIK) 0,125-6,25 mkg/ml ni tashkil qiladi. Amoksitsillin bilan kombinatsiyalangan holda Helicobacter pylori ga nisbatan faollik ko‘rsatadi (amoksitsillin metronidazolga qarshilikning rivojlanishini oldini oladi). Metronidazol aeroblarga va fakultativ anaeroblarga nisbatan sezgir emas, ammo aralash flora (aeroblar va anaeroblar) mavjud bo‘lganida metronidazol aeroblarga qarshi samarali antibiotiklar bilan sinergik ta’sir ko‘rsatadi.

Og‘iz orqali qabul qilinganda metronidazol tez va deyarli to‘liq (taxminan 80% 1 soat ichida) so‘riladi. Ovqat qabul qilish metronidazol so‘rilishiga ta’sir qilmaydi. Biokiraolish kamida 80% ni tashkil qiladi. 500 mg metronidazol og‘iz orqali qabul qilinganda, qon plazmasidagi konsentratsiyasi 1 soatda 10 mkg/ml, 3 soatda esa 13,5 mkg/ml ga yetadi. Qon oqsillari bilan bog‘lanishi kam va 10-20% dan oshmaydi. Metronidazol o‘pka, buyrak, jigar, teri, safro, orqa miya suyuqligi, so‘lak, urug‘ suyuqligi va vaginal suyuqlik kabi to‘qimalarga tez o‘tadi, ko‘krak sutiga va yo‘ldoshdan o‘tadi. Metronidazolning taxminan 30-60% gidroksillanish, oksidlanish va glyukuronlanish yo‘li bilan metabolizmga uchraydi. Asosiy metabolit (2-oksimetronidazol) ham protozoa va mikroblarga qarshi ta’sir ko‘rsatadi. Metronidazolning 40-70% buyraklar orqali chiqariladi (qabul qilingan dozaning taxminan 35% o‘zgarmagan holda). T1/2 8-10 soatni tashkil qiladi.

Protozoal infektsiyalar: ichakdan tashqari amebiaz (jumladan, amebali jigar abscessi), ichak amebiazi (amebali dizenteriya), trixomoniaz; Bacteroides spp. sababli kelib chiqqan infektsiyalar (jumladan, Bacteroides fragilis, Bacteroides ovatus, Bacteroides thetaiotaomicron, Bacteroides distasonis, Bacteroides vulgatus): suyak va bo‘g‘im infektsiyalari, markaziy asab tizimi infektsiyalari (jumladan, meningit, miya abscessi), bakterial endokardit, pnevmoniya, empiyema va o‘pka abscessi, sepsis; Clostridium spp., Peptococcus niger, Peptostreptococcus spp. sababli infektsiyalar: qorin bo‘shlig‘i infektsiyalari (peritonit, jigar abscessi), kichik chanoq a’zolari infektsiyalari (endometrit, fallop naychalari va tuxumdonlar abscessi, qin gumbazi infektsiyalari); antibiotiklarni qo‘llash bilan bog‘liq bo‘lgan psevdomembranoz kolit; Helicobacter pylori bilan bog‘liq bo‘lgan gastrit yoki o‘n ikki barmoqli ichak yarasi (kompleks terapiya tarkibida); operatsiyadan keyingi asoratlarning oldini olish (ayniqsa, yo‘g‘on ichak, pararektal soha, appendektomiya va ginekologik operatsiyalardan keyin).

Qo‘llash usuli va aniq preparatning dozalash tartibi uning chiqarilish shakli va boshqa omillarga bog‘liq. Optimal dozalash tartibini shifokor belgilaydi. Foydalanilayotgan dori shaklini aniq preparatning ko‘rsatmalariga va dozalash rejimiga qat‘iy rioya qilish kerak.

Homiladorlik va emizish davrida qo‘llash mumkin emas.

Jigar yetishmovchiligi holatida yuqori dozada qo‘llash mumkin emas. Jigar ensefalopatiyasi bo‘lgan bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.

Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo‘llash tavsiya etiladi.