Ипратерол

-

Ипратерол

Kontrendikatsiyalar: Gipertrofik obstruktiv kardiomiopatiya; taxiaritmiya; homiladorlikning I va III trimestrlari; 6 yoshgacha bo‘lgan bolalar (inhalatsion aerozol); fenoterol va preparatning boshqa komponentlariga yuqori sezuvchanlik; atropinga o‘xshash preparatlarga yuqori sezuvchanlik. Ehtiyotkorlik bilan: Yopiq burchakli glaukoma, arterial gipertenziya, qandli diabet, yaqinda o‘tkazilgan miokard infarkti (so‘nggi 3 oy ichida), yurak va qon tomir kasalliklari (surunkali yurak yetishmovchiligi, IShB, aritmiya, aorta stenozi, miya va periferik arteriyalarning jiddiy shikastlanishi), gipertireoz, feoxromotsitoma, prostata bezining gipertrofiyasi, siydik pufagi bo‘yinchasining obstruktsiyasi, kistoz fibroz, homiladorlikning II trimestri, emizish davri, 6 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar (inhalatsion aerozol).

Aerozol inhalatsiyasi 6 yoshgacha bo‘lgan bolalarda qo‘llash mumkin emas. 6 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan bemorlarda aerozol shaklidagi preparatni ehtiyotkorlik bilan buyurish kerak.

Terapevtik ta’sir Ipratropiya bromid va fenoterol gidrobromidining kombinatsiyasi terapevtik ta'sirini nafas yo‘llarida mahalliy ta'sir orqali ko‘rsatadi. Kombinatsiyalangan preparatning farmakokinetikasi har bir komponentning alohida farmakokinetikasidan farq qilishiga dalil yo‘q. Ipratropiya bromid Ipratropiya bromid uchun inhalyatsiya yo‘li orqali yuborilganda nafas yo‘llari shilliq qavatidan juda past so‘rilish xosdir. Plazmadagi faol modda konsentratsiyasi aniqlashning quyi chegarasida bo‘ladi va faqat yuqori dozalarda o‘lchanishi mumkin. Inhalyatsiyadan so‘ng preparatning 10-30% (dori shakli va inhalyatsiya usuliga qarab) o‘pkaga yetib boradi. Dozaning asosiy qismi yutilib, me’da-ichak traktiga o‘tadi. O‘pkaga kirgan dozani bir qismi tezda, bir necha daqiqa ichida, tizimli qon aylanishiga yetib boradi. Inhalyatsiya orqali qo‘llanilgan ipratropiya bromidning umumiy tizimli biokiraolishligi 7-28% ni tashkil qiladi. To‘rtlamchi azot hosilasi sifatida yog‘larda yomon eriydi va biologik membranalar orqali zaif o‘tadi. Kumulativ xususiyatga ega emas. Ipratropiya bromid plazma oqsillari bilan minimal darajada bog‘lanadi (20% dan kam). Jigarda metabolizmga uchraydi. Ipratropiyaning 8 tagacha muskarin retseptorlari bilan zaif bog‘lanadigan metabolitlari ma’lum. Asosan ichak orqali, qisman buyraklar orqali chiqariladi. Taxminan 25% o‘zgarmagan holda chiqariladi, qolgan qismi turli metabolitlar ko‘rinishida chiqariladi. Fenoterol Inhalyatsiya usuli va inhalyatsiya tizimiga qarab faol moddaning 10-30% pastki nafas yo‘llariga yetadi, qolgan qismi yuqori nafas yo‘llarida to‘planadi va yutiladi. Shunday qilib, bir qismi me’da-ichak traktiga tushadi. So‘rilish ikki fazali xarakterga ega: 30% fenoterol tez so‘riladi, T1/2 – 11 daqiqa, 70% esa sekin so‘riladi, T1/2 – 120 daqiqa. Inhalyatsiyadan keyin qonda fenoterol konsentratsiyasi va AUC o‘rtasida bog‘liqlik yo‘q. Preparatning inhalyatsiyadan keyingi uzoq davom etuvchi bronxni kengaytiruvchi ta’siri ichga kiritilgandagi ta’sirga o‘xshaydi, lekin tizimli qon aylanishida yuqori konsentratsiya bilan qo‘llab-quvvatlanmaydi. Ichga kiritilganda fenoterolning taxminan 60% so‘riladi, qonda Cmax ga erishish vaqti esa 2 soatni tashkil qiladi. Plazma oqsillari bilan bog‘lanishi 40-55% ni tashkil qiladi. Fenoterol o‘zgarmagan holda platsentar to‘siqdan o‘tadi va ko‘krak suti orqali chiqariladi. Fenoterol jigarda metabolizmga uchraydi. 24 soat ichida yuborilgan vena ichiga dozaning 60% va ichga qabul qilingan dozaning 35% siydik bilan chiqariladi. Faol moddaning bu qismi jigar orqali “birinchi o‘tish” ta’sirida biotransformatsiyalanib, ichga qabul qilgandagi biokiraolishlik taxminan 1,5% gacha kamayadi. Shu sababli, yutilgan preparatning miqdori inhalyatsiyadan keyingi plazmadagi faol modda darajasiga deyarli ta’sir ko‘rsatmaydi. Fenoterol biotransformatsiyasi asosan ichak devorida sulfatlar bilan kon’yugatsiya orqali amalga oshadi. Fenoterol buyrak va o‘t orqali nofaol sulfat kon’yugatlari ko‘rinishida chiqariladi. Parenteral yuborilganda fenoterol uch fazali modelga muvofiq T1/2 – 0,42 daqiqa, 14,3 daqiqa va 3,2 soatga teng bo‘lib chiqariladi.

Qaytuvchan obstruksiyali nafas yo‘llari kasalliklarida obstruktiv nafas yo‘llari kasalliklarining oldini olish va simptomatik davolash, masalan bronxial astma, ayniqsa XOBL, o‘pka emfizemasi mavjud yoki mavjud bo‘lmagan surunkali bronxit.

Doklinik tadqiqotlar va ipratropiy bromid hamda fenoterol kombinatsiyasining qo‘llanish tajribasi preparat komponentlarining homiladorlik davrida salbiy ta'sir ko‘rsatmasligini ko‘rsatadi. Biroq, fenoterolning bachadon qisqarish faolligini kamaytiruvchi ta'siri mumkinligini hisobga olish kerak. Homiladorlikning 1 va 3-trimestrlarida preparatni qo‘llash taqiqlanadi (fenoterol tomonidan tug‘ruq faoliyatining susaytirilishi ehtimoli tufayli). Homiladorlikning 2-trimestrida ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak. Fenoterol ona suti orqali chiqariladi. Ipratropiy bromidning ona sutiga o‘tishi to‘g‘risida ma'lumot yo‘q. Preparatni laktatsiya davrida qo‘llash faqat onaga kutilayotgan foyda chaqaloqqa potentsial xavfdan ustun bo‘lgandagina mumkin.

Keksa yoshdagi bemorlarga dori qo'llanilishi mumkin.