Antipsixotik vositalarni (neyroleptiklarni) qo‘llashda terapevtik ta'sir bir necha kundan bir necha haftagacha rivojlanadi. Ushbu davrda bemorning holatini kuzatish zarur.
O‘z joniga qasd qilish xatti-harakati
Psixotik buzilishlar va kayfiyat buzilishlarida o‘z joniga qasd qilish xatti-harakati tez-tez kuzatiladi. Ba'zi hollarda o‘z joniga qasd qilish xatti-harakati davolashning boshlanishida yoki antipsixotik preparatni almashtirishda, shu jumladan aripiprazolni qo‘llashda paydo bo‘lishi mumkin. Yuqori xavf guruhidagi bemorlarda neyroleptiklar bilan davolash sinchkovlik bilan kuzatib borilishi kerak. Epidemiologik tadqiqotlarda aripiprazolni qo‘llashda kattalarda shizofreniya yoki bipolyar buzilishi bo‘lgan bemorlarda boshqa antipsixotiklar bilan solishtirganda o‘z joniga qasd qilish xavfi oshmaganligi ko‘rsatilgan. Yoshroq bemorlarda (18 yoshgacha bo‘lgan) xavfni baholash uchun ma'lumotlar yetarli emas, ammo ma'lumki, aripiprazolni qo‘shgan holda noan'anaviy antipsixotiklar bilan davolashning dastlabki 4 haftasi davomida o‘z joniga qasd qilish xavfi saqlanadi.
Yurak-qon tomir kasalliklari
Aripiprazolni yurak-qon tomir tizimi kasalliklari (anamnezda miokard infarkti yoki IBS, yurak yetishmovchiligi, o‘tkazuvchanlik buzilishlari), serebrovaskulyar buzilishlar, arterial gipotenziya rivojlanishi xavf omillari (dehidratsiya, gipovolemiya, antigipertenziv preparatlarni qabul qilish), arterial gipertenziya, shu jumladan progressiv va xavfli bo‘lgan hollarda ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak. Antipsixotik preparatlarni qabul qilishda vena trombozi rivojlanishi mumkin. Neyroleptiklar qabul qilayotgan bemorlarda vena tromboemboliyasiga moyil omillar bo‘lishi mumkinligi sababli, aripiprazol bilan davolashni boshlashdan oldin bemorlarni diqqat bilan tekshirish va davolash davomida profilaktik choralar ko‘rish kerak.
QT intervalining uzayishi
Klinik tadqiqotlarda aripiprazol qabul qilgan bemorlarda QT intervalining uzayishi holatlari plasebo guruhi bilan taqqoslaganda bir xil bo‘lgan. Ammo, boshqa antipsixotik preparatlar kabi, QT intervali uzayishi oilaviy anamnezi bo‘lgan bemorlarga aripiprazolni ehtiyotkorlik bilan buyurish kerak.
Kechikkan diskineziya
Klinik tadqiqotlarda 1 yil yoki undan kam davolash davrida aripiprazol bilan davolanishda kechikkan diskineziya holatlari kam uchragan. Agar bemorda Amdoal® preparati bilan davolash fonida kechikkan diskineziyaning ob'ektiv yoki sub'ektiv simptomlari paydo bo‘lsa, doza kamaytirilishi yoki preparat bekor qilinishi kerak. Ushbu simptomlar ma'lum vaqt davomida saqlanib qolishi yoki davolash to‘xtatilgandan keyin kuchayishi mumkin.
Zararli neyroleptik sindrom (ZNS)
ZNS bu antipsixotik preparatlar qo‘llash fonida rivojlanadigan potentsial o‘limga olib keluvchi simptomlar to‘plami hisoblanadi. Klinik tadqiqotlarda aripiprazol bilan davolashda ZNS rivojlanishi kam uchragan. ZNS tana haroratining ko‘tarilishi, mushaklar rigidligi, psixikaning buzilishi va vegetativ nerv tizimining beqarorligi (yurak urishi va arterial bosimning o‘zgaruvchanligi, taxikardiya, terlash va aritmiyalar) bilan namoyon bo‘ladi. Shuningdek, KFK faolligining oshishi, mioglobinuriya (rabdomioliz) va buyrakning o‘tkir yetishmovchiligi kuzatilishi mumkin. Ammo KFK faolligining oshishi va rabdomioliz har doim ham ZNS rivojlanishini ko‘rsatmaydi. Agar ZNS simptomlari yoki qo‘shimcha klinik belgilar bo‘lmagan holda tushunarsiz isitma paydo bo‘lsa, barcha neyroleptiklarni, shu jumladan Amdoal® preparatini bekor qilish kerak.
Tutilishlar
Klinik tadqiqotlarda aripiprazol bilan davolashda tutilishlar kam uchragan. Aripiprazolni anamnezida tutilishlar bo‘lgan yoki tutilishlar rivojlanishiga olib keladigan holatlarda ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.
Demensiya fonida psixozli keksa yoshdagi bemorlar
O‘lim darajasi oshishi: uchta plasebo nazoratidagi tadqiqot natijalariga ko‘ra, aripiprazol bilan davolangan demensiya bilan bog‘liq psixozli keksa yoshdagi bemorlarda (56-99 yosh, o‘rtacha yosh 82,4 yil) o‘lim xavfi plasebo guruhiga nisbatan oshgan.
Aripiprazol bilan davolangan bemorlar guruhidagi o‘lim darajasi plasebo guruhiga nisbatan mos ravishda 3,5% va 1,7% ni tashkil etdi. Garchi o‘lim sabablari turlicha bo‘lgan bo‘lsa ham, ularning aksariyati yurak-qon tomir kasalliklari (masalan, yurak yetishmovchiligi, to‘satdan yurak o‘limi) yoki infeksion kasalliklar (masalan, pnevmoniya) bilan bog‘liq edi.
Serebrovaskulyar nojo‘ya reaktsiyalar (NR):
Xuddi shu tadqiqotlarda (o‘rtacha yosh: 84 yil; yosh diapazoni: 78-88 yil) bemorlarda serebrovaskulyar nojo‘ya reaktsiyalar (masalan, insult, tranzitor ishemik hujum) rivojlangani kuzatilgan, ular orasida o‘lim bilan yakunlangan holatlar ham mavjud edi. Umuman olganda, aripiprazol guruhidagi 1,3% bemorlarda serebrovaskulyar NR paydo bo‘lgan, plasebo guruhida esa bu ko‘rsatkich 0,6% ni tashkil qilgan. Farq statistik jihatdan ahamiyatli emas edi. Ammo, doza fiksatsiyalangan bitta tadqiqotda aripiprazol guruhidagi bemorlarda serebrovaskulyar NR chastotasi bilan doza o‘rtasidagi statistik bog‘liqlik qayd etilgan. Amdoal® preparati demensiya bilan bog‘liq psixozlarni davolash uchun ko‘rsatilmagan.
Giperglikemiya va qandli diabet:
Giperglikemiya (ba'zi hollarda kuchli, ketoatsidoz yoki letal yakunlangan giperosmolyar koma bilan kechadigan) noan'anaviy neyroleptiklarni qabul qilgan bemorlarda kuzatilgan. Jiddiy asoratlar rivojlanishiga semizlik va qandli diabetga nasliy moyillik kabi xavf omillari hissa qo‘shishi mumkin. Aripiprazolni klinik tadqiqotlarida giperglikemik nojo‘ya reaktsiyalar (shu jumladan, qandli diabet) yoki giperglikemiya rivojlanish chastotasi plasebo bilan solishtirganda sezilarli darajada farq qilmagan. Mavjud ma'lumotlarga asoslanib, Amdoal® preparati va boshqa noan'anaviy antipsixotiklar fonida giperglikemik nojo‘ya reaktsiyalar rivojlanish chastotasini to‘g‘ridan-to‘g‘ri taqqoslab bo‘lmaydi. Noan'anaviy neyroleptiklar, shu jumladan aripiprazolni qabul qilayotgan barcha bemorlar giperglikemiya simptomlari (kuchli chanqash, tez-tez siydik ajratish, polifagiya, zaiflik) bo‘yicha diqqat bilan kuzatilishi kerak. Qandli diabet yoki qandli diabet xavf omillari bo‘lgan bemorlarda qondagi glyukoza kontsentratsiyasini muntazam ravishda nazorat qilish tavsiya etiladi.
Gipersezuvchanlik:
Boshqa dorilarni qo‘llashda bo‘lgani kabi, aripiprazol bilan davolashda allergik simptomlar bilan kechadigan gipersezuvchanlik reaksiyalari rivojlanishi mumkin.
Vazn ortishi:
Shizofreniya yoki bipolyar maniya bilan og‘rigan bemorlarda vazn ortishi ko‘pincha komorbid buzilishlar, vazn ortishiga olib keladigan antipsixotik preparatlarni qabul qilish, yetarli darajada jismoniy faollikning yo‘qligi bilan bog‘liq bo‘ladi. Vazn ortishi jiddiy asoratlarga olib kelishi mumkin. Aripiprazolning postmarketing tadqiqotlarida bemorlarda vazn ortishi kuzatilgan. Ammo, bu odatda qandli diabet, qalqonsimon bez kasalliklari yoki gipofiz adenomasining anamnezida bo‘lgan kabi muhim xavf omillari fonida kuzatilgan. Klinik tadqiqotlarda bipolyar maniyadan aziyat chekayotgan o‘smir bemorlarda aripiprazol bilan davolash fonida 4 haftadan keyin vazn ortishi kuzatilgan. Bipolyar maniyali o‘smirlarda tana vaznini muntazam kuzatib borish kerak. Agar vazn sezilarli darajada ortib ketsa, preparatning dozasini kamaytirish ko‘rsatilishi mumkin.
Disfagiya
Neyroleptiklarni qabul qilishda qizilo‘ngach peristaltikasining buzilishi va aspiratsiya holatlari kuzatilgan. Aspiratsion pnevmoniya rivojlanish xavfi bo‘lgan bemorlarda ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.
Azart o‘yinlariga patologik moyillik va boshqa impuls nazorati buzilishlari
Aripiprazolni qabul qilayotgan bemorlarda ayniqsa qimor o‘yinlariga kuchli moyillik va bu istaklarni nazorat qila olmaslik holatlari paydo bo‘lishi mumkin. Shuningdek, jinsiy moyillikning ortishi, xarid qilishga, ortiqcha ovqatlanishga yoki majburiy ovqat qabul qilishga bo‘lgan to‘xtatib bo‘lmas moyillik, shuningdek, boshqa impulsiv va majburiy xatti-harakatlar buzilishlari haqida ham xabar berilgan. Bemorlar va ularga g‘amxo‘rlik qilayotganlar aripiprazol bilan davolashda ilgari kuzatilmagan impulslar yoki qimor o‘yinlariga, jinsiy aloqaga, xarid qilishga, ortiqcha ovqatlanishga yoki majburiy ovqat qabul qilishga bo‘lgan moyillikning oshishi yoki boshqa har qanday impulslar haqida ogohlantirilishi kerak. Impuls nazoratining buzilishi simptomlari asosiy kasallik bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin, ammo dozani kamaytirish yoki preparatni bekor qilish bilan simptomlarning yo‘qolgani haqida xabarlar mavjud. Impuls nazorati buzilishi holatlarini o‘z vaqtida aniqlamaslik bemorga va boshqalarga zarar yetkazishi mumkin. Agar impuls nazorati buzilishi rivojlansa, preparat dozasini kamaytirish yoki bekor qilish masalasini ko‘rib chiqish kerak.
Diqqat yetishmovchiligi va giperfaollik sindromi (DYuGFS) bo‘lgan bemorlar
I tur bipolyar buzilish va DYuGFS ning birgalikda kechishi keng tarqalgan bo‘lsa-da, aripiprazol va psixostimulyatorlarni bir vaqtda qo‘llash xavfsizligi bo‘yicha ma'lumotlar cheklangan. Shuning uchun, ushbu dorilarni bir vaqtda qo‘llashda alohida ehtiyotkorlik kerak.
Yiqilishlar
Aripiprazolni qo‘llash uyquchanlik, ortostatik gipotenziya, harakat va sezgi buzilishlarini keltirib chiqarishi mumkin, bu esa yiqilish xavfini oshiradi. Yuqori xavf guruhiga mansub bemorlarni (masalan, keksa yoki zaiflashgan bemorlar) davolashda ehtiyotkorlik qilish va boshlang‘ich pastroq dozalarni qo‘llashni ko‘rib chiqish lozim.
Yordamchi moddalar bo‘yicha maxsus ma'lumot
Amdoal® preparati tarkibida laktoza mavjud bo‘lib, u laktozani o‘zlashtira olmaslik, laktaza yetishmovchiligi yoki glyukoza-galaktoza malabsorbsiya sindromiga ega bo‘lgan bemorlarda kontrendikatsiyalangan.
Transport vositalarini boshqarish va mexanizmlar bilan ishlash qobiliyatiga ta'siri
Aripiprazol markaziy nerv tizimi va ko‘rish qobiliyatiga ta'siri (masalan, sedativ ta'sir, uyquchanlik, hushdan ketish, xiralashgan ko‘rish, diplopiya) tufayli transport vositalarini boshqarish va mexanizmlar bilan ishlash qobiliyatiga kichik yoki o‘rtacha ta'sir ko‘rsatadi. Transport vositalarini boshqarish va psixomotor reaksiyalarni talab qiladigan boshqa faoliyat turlarida ehtiyotkorlik qilish kerak. Bemorlar preparatning ularga salbiy ta'siri yo‘qligiga ishonch hosil qilmaguncha ehtiyotkorlikka rioya qilishlari kerakligini ogohlantirish lozim.