Ushbu kombinatsiyani qo‘llashda alohida komponentlarni qo‘llash bo‘yicha tavsiyalarni hisobga olish kerak.
Amlodipin
Tish gigiyenasiga rioya qilish va stomatologda muntazam kuzatuvdan o‘tish zarur (og‘riq, qon ketishi va milk giperplaziyasining oldini olish uchun). Keksalarda T1/2 oshishi va amlodipinning klirensi pasayishi mumkin. Dozalarni o‘zgartirish shart emas, lekin ushbu toifadagi bemorlarni sinchkovlik bilan kuzatish kerak. Kalsiy kanallarining blokatorlari "bekor qilish" sindromiga ega emasligiga qaramay, amlodipin bilan davolashni asta-sekin dozasini kamaytirib to‘xtatish tavsiya etiladi. NYHA tasnifi bo‘yicha III va IV FK surunkali yurak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda amlodipin qo‘llanganda, yurak yetishmovchiligi belgilarining yomonlashishi bo‘lmaganiga qaramay, o‘pka shishining rivojlanish tezligi oshgan. Ba’zi sekin kaltsiy kanallari blokatorlarini qabul qilgan bemorlarda spermatosidlarning bosh qismida qaytar biokimyoviy o‘zgarishlar aniqlangan, bu EKO paytida klinik ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin. Biroq, hozirda amlodipinning fertilitetga potentsial ta’siri bo‘yicha yetarli klinik ma’lumotlar mavjud emas. Doklinik tadqiqotlarda erkaklarda fertilitetga salbiy ta’sirlar aniqlangan.
Lizinopril
Ko‘pincha AQning haddan tashqari pasayishi diuretiklar bilan davolash, oziq-ovqat tarkibidagi tuz miqdorini kamaytirish, dializ o‘tkazish, diareya va qayt qilish natijasida OVKT kamayishi bilan yuzaga keladi. Surunkali yurak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda, buyrak yetishmovchiligi bilan yoki bo‘lmasdan, simptomatik arterial gipotenziya rivojlanishi mumkin. Arterial gipotenziya, odatda, yuqori dozalarda diuretiklar, giponatriemiya yoki buyrak funksiyasi buzilishi natijasida, og‘ir yurak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda tez-tez kuzatilgan. Bunday bemorlarda davolash qat’iy tibbiy nazorat ostida boshlanishi kerak (lizinopril va diuretiklarning dozasini ehtiyotkorlik bilan tanlash kerak). Lizinoprilni IHD, miya qon tomir yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarga buyurishda ham shunday qoidalarga rioya qilish kerak, chunki AQning keskin pasayishi miokard infarkti yoki insultga olib kelishi mumkin. AQ haddan tashqari pasaygan holatlarda bemor yotqizilishi va kerak bo‘lsa, yo‘qolgan suyuqlik to‘ldirilishi kerak (0.9% natriy xlorid eritmasi tomir ichiga yuboriladi). Vaqtinchalik gipotenziya reaksiyasi keyingi lizinopril dozasini qabul qilishga qarshi ko‘rsatma hisoblanmaydi. Lizinoprilni qabul qilgan ba’zi surunkali yurak yetishmovchiligi bo‘lgan, ammo AQ normal yoki past bo‘lgan bemorlarda AQning pasayishi kuzatilishi mumkin, bu odatda terapiyani to‘xtatishga sabab bo‘lmaydi. Agar arterial gipotenziya simptomatikga aylansa, lizinoprilning dozasini kamaytirish yoki terapiyani to‘xtatish kerak. Simptomatik arterial gipotenziya xavfi bo‘lgan bemorlarda (masalan, tuz tarkibi cheklangan yoki tuzsiz dieta qilgan, giponatriemiyasiz yoki bo‘lmagan bemorlar, yuqori dozalarda diuretiklar qabul qilgan bemorlar) davolashni boshlashdan oldin suyuqlik va tuz yo‘qotilishini qoplash kerak. Lizinoprilning dastlabki dozasi antihipertenziv ta’sirini kuzatish kerak. AAF ingibitorlarini qabul qilish fonida neyropeniya/agranulotsitoz, trombotsitopeniya va anemiya rivojlanishi mumkin. Buyrak funksiyasi normal va boshqa og‘irlashtiruvchi omillar bo‘lmagan bemorlarda neyropeniya kam rivojlanadi. Preparatni biriktiruvchi to‘qimalarning tizimli kasalliklari bo‘lgan bemorlarga, immunosupressantlar, allopurinol yoki prokainamidni qabul qilayotgan yoki ushbu xavf omillarining kombinatsiyasi bo‘lgan, ayniqsa, buyrak funksiyasi buzilgan bemorlarga ehtiyotkorlik bilan buyurish kerak. Ba’zi bemorlarda og‘ir infeksiyalar, ba’zi hollarda intensiv antibiotikoterapiyaga chidamli infeksiyalar kuzatilgan. Ushbu kombinatsiyani bunday bemorlarga buyurishda qon plazmasidagi leykotsitlar miqdorini vaqti-vaqti bilan kuzatib borish tavsiya etiladi. Bemorlar infektsion kasalliklarning har qanday belgilari (masalan, tomoq og‘rig‘i, isitma) haqida shifokorga xabar berishlari kerak. Boshqa AAF ingibitorlari kabi, lizinopril mitral klapanning stenozi va chap qorinchaning chiqish trakti obstruktsiyasi (aortal stenozi yoki gipertrofik obstruktiv kardiomiopatiya) bo‘lgan bemorlarga ehtiyotkorlik bilan buyurilishi kerak. O‘tkir miokard infarktida standart terapiya (trombolitiklar, antitrombosit vosita sifatida asetilsalitsil kislotasi, beta-adrenoblokatorlar) qo‘llanilishi ko‘rsatilgan. Lizinoprilni tomir ichiga nitroglitserin yuborish yoki transdermal tizim shaklida nitroglitserin qo‘llash bilan birgalikda qo‘llash mumkin. Vazodilatatorlar qo‘llangandan so‘ng jiddiy gemodinamik yomonlashish xavfi bo‘lgan o‘tkir miokard infarkti bo‘lgan bemorlarda (sistolik AQ 100 mm sim. ust. yoki undan past bo‘lgan, kardiogen shok holatida bo‘lgan bemorlar) lizinopril terapiyasini boshlash kerak emas. Miokard infarktining dastlabki 3 kunida, agar sistolik AQ 120 mm sim. ust. yoki undan past bo‘lsa, lizinoprilning dozasini kamaytirish kerak. Agar sistolik AQ 100 mm sim. ust. yoki undan past bo‘lsa, lizinoprilning saqlovchi dozalarini 5 mg gacha yoki vaqtinchalik 2.5 mg gacha kamaytirish kerak. Agar arterial gipotenziya davom etsa (sistolik AQ 90 mm sim. ust. dan kam bo‘lib, 1 soatdan ko‘proq davom etsa), lizinoprilni qo‘llashni davom ettirish kerak emas. Surunkali yurak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda AAF ingibitorlari bilan davolashni boshlaganidan keyin AQning haddan tashqari pasayishi buyrak funksiyasining keyingi yomonlashuviga olib kelishi mumkin. O‘tkir buyrak yetishmovchiligi holatlari qayd etilgan. Ikkala buyrak arteriyalarining stenozi yoki bitta buyrak arteriyasining stenozi bo‘lgan bemorlarda AAF ingibitorlarini qabul qilganda, odatda davolashni to‘xtatgandan keyin qaytariladigan qon zardobida mochevina va kreatinin miqdori oshishi kuzatilgan va bu, odatda, buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda ko‘proq uchraydi. Lizinopril o‘tkir miokard infarkti bo‘lgan va qon zardobida kreatinin miqdori 177 mkmol/l dan oshib ketgan yoki kunlik proteinuriya 500 mg/kun dan oshgan og‘ir buyrak funksiyasi buzilishlari bo‘lgan bemorlarda qo‘llanilmaydi. Agar lizinopril terapiyasi davrida buyrak disfunktsiyasi rivojlansa (qon zardobida kreatinin miqdori 265 mkmol/l dan oshib ketsa yoki davolashdan oldingi ko‘rsatkichga nisbatan ikki baravar oshsa), lizinoprilni qo‘llash zaruriyatini baholash kerak. AAF ingibitorlarini, shu jumladan lizinoprilni qabul qilgan bemorlarda yuz, qo‘llar, lablar, til, epiglottis va/yoki hiqildoqning angionevrotik shishi, davolashning istalgan bosqichida kamdan-kam hollarda qayd etilgan. Bunday holatda lizinopril terapiyasini imkon qadar tezroq to‘xtatish va bemorni simptomlar to‘liq qaytguncha kuzatib borish kerak. Agar shish faqat yuz va lablarda paydo bo‘lsa, bu holat odatda davosiz o‘tib ketadi, ammo antihistaminik vositalarni qo‘llash mumkin. Hiqildoqning shishi halokatli bo‘lishi mumkin. Til, epiglottis yoki hiqildoqning shishi nafas yo‘llarining obstruksiyasiga olib kelishi mumkin, shuning uchun darhol muvofiq terapiya o‘tkazish (0.3-0.5 ml 1:1000 epinefrin (adrenalin) eritmasi teri ostiga yuboriladi) va/yoki nafas yo‘llarining o‘tkazuvchanligini ta’minlash choralari ko‘rish kerak. AAF ingibitorlarini qabul qilayotgan qora tanli bemorlarda angionevrotik shish boshqa irqqa mansub bemorlarga nisbatan ko‘proq kuzatilgan. AAF ingibitorlarini qabul qilgan bemorlarda kamdan-kam hollarda ichakning angionevrotik shishi qayd etilgan. Ushbu bemorlar qorindagi og‘riqlardan shikoyat qilishgan (ko‘ngil aynishi va qayt qilish bilan yoki bo‘lmasdan); ayrim hollarda yuzning oldingi angionevrotik shishi kuzatilmagan va C-1 esterase faolligi normal darajada bo‘lgan. Ichakning angionevrotik shishi kompyuter tomografiyasi yoki UTT yoki jarrohlik aralashuvlari natijasida tashxis qilingan; AAF ingibitorini bekor qilgandan so‘ng simptomlar yo‘qolgan. AAF ingibitorlarini qabul qilayotgan bemorlarda qorindagi og‘riqlarni differensial diagnostika qilishda ichakning angionevrotik shishining rivojlanishini hisobga olish kerak. AAF ingibitorlari bilan davolashdan oldin angionevrotik shish kuzatilgan bemorlarda uni davolash paytida rivojlanish xavfi ortishi mumkin. AAF ingibitorlarini desensibilizatsiya kursida (masalan, terisiz qanotli zahar bilan) qabul qilgan bemorlarda juda kam hollarda hayot uchun xavfli anafilaktik reaktsiyalar rivojlanishi mumkin. Buni AAF ingibitorini har bir desensibilizatsiya protsedurasi boshlanishidan oldin vaqtinchalik to‘xtatish orqali oldini olish mumkin. AAF ingibitorlarini qo‘llash xolestatik sariqlik rivojlanishiga, progressiv holatda fulminant jigar nekroziga olib kelishi mumkin, shuning uchun lizinoprilni qabul qilishni jigar transaminazlari faolligi oshishi va xolestaz belgilari paydo bo‘lganda to‘xtatish kerak. Anafilaktik reaksiyalar gemodializ paytida yuqori oqimli membranlardan (masalan, AN69®) foydalanayotgan va AAF ingibitorlarini bir vaqtning o‘zida qabul qilayotgan bemorlarda ham kuzatilgan. Agar gemodializ o‘tkazish kerak bo‘lsa, boshqa turdagi membran yoki boshqa antigipertenziv preparatni ishlatish kerak. AAF ingibitorini qabul qilganda uzoq muddatli, quruq yo‘tal kuzatilgan, u davolash to‘xtatilgandan keyin o‘tib ketgan. Yo‘talning differensial diagnostikasida AAF ingibitorlari tomonidan keltirilgan yo‘talni hisobga olish kerak. Keng jarrohlik aralashuvi yoki umumiy behushlik talab qiladigan bemorlarda, arterial gipotenziya keltirib chiqaradigan preparatlar bilan, lizinopril reninning kompensator ajralishi paytida angiotenzin II hosil bo‘lishini bloklashi mumkin. Ushbu mexanizm natijasida yuzaga kelgan AQning haddan tashqari pasayishini OVKTni oshirish orqali bartaraf etish mumkin. Jarrohlik aralashuvidan oldin (shu jumladan, stomatologik jarrohlik) bemor AAF ingibitorini qabul qilayotganini jarroh/anesteziologga ma’lum qilishi kerak. Giperkaliemiya holatlari qayd etilgan. Giperkaliemiya rivojlanish xavf omillari orasida buyrak yetishmovchiligi, qandli diabet va kaliyni saqlovchi diuretiklar (spironolakton, eplerenon (spironolakton hosilasi), triamteren va amilorid), kaliy preparatlari yoki kaliyni o‘z ichiga olgan tuz o‘rnini bosuvchi vositalar, ayniqsa, buyrak funksiyasi buzilgan bemorlar bo‘lgan. Lizinoprilni ushbu preparatlar bilan bir vaqtda qo‘llash zarur bo‘lsa, ehtiyot choralariga rioya qilish va qonda kaliyning miqdorini muntazam kuzatib borish kerak. Qandli diabetga chalingan, gipoglikemik preparatlar yoki insulin qabul qilayotgan bemorlarda AAF ingibitorlari bilan davolashning birinchi oyida qon plazmasidagi glyukoza miqdorini sinchkovlik bilan nazorat qilish kerak. Angiotenzin II retseptorlarining antagonistlari, AAF ingibitorlari yoki aliskireni bir vaqtda qo‘llash arterial gipotenziya, giperkaliemiya, buyrak funksiyasi buzilishlari (shu jumladan, o‘tkir buyrak yetishmovchiligi) rivojlanish xavfini oshirishi aniqlangan. Shu sababli angiotenzin II retseptorlarining antagonistlari, AAF ingibitorlari yoki aliskireni bir vaqtda qo‘llash tavsiya etilmaydi. Agar ushbu terapiyani qo‘llash zarur bo‘lsa, mutaxassis kuzatuvi, buyrak funksiyasi, AQ va qon zardobidagi elektrolitlar tarkibini sinchkovlik bilan nazorat qilish tavsiya etiladi. AAF ingibitorlari va angiotenzin II retseptorlarining antagonistlari diabetik nefropatiyasi bo‘lgan bemorlarga qo‘llanmasligi kerak. Biriktiruvchi to‘qimalarning og‘ir avtoimmun tizimli kasalliklari (shu jumladan, SLE, sklerodermiya) bo‘lgan bemorlarda lizinoprilni ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak. Keksalarda lizinoprilni standart dozalarda qo‘llash lizinoprilning qon tarkibidagi konsentratsiyasining yuqoriroq bo‘lishiga olib keladi, shuning uchun doza belgilanganda alohida ehtiyotkorlik talab qilinadi, garchi keksalar va yosh bemorlar o‘rtasida lizinoprilning antigipertenziv ta’sirida farqlar kuzatilmagan. Transport vositalari va mexanizmlarini boshqarishga ta’siri AQning haddan tashqari pasayishi, bosh aylanishi, uyquchanlik va shunga o‘xshash nojo‘ya ta’sirlarning yuzaga kelishi ehtimoli tufayli yuqori diqqatni jamlash va tezkor psixomotor reaksiyalarni talab qiladigan potentsial xavfli faoliyatlarni bajarishda ehtiyotkorlik zarur.