Paratsetamol nima va nega uni ko‘p ishlatishadi?

Paratsetamol (acetaminophen) — isitmani tushiruvchi va og‘riqni kamaytiruvchi dori. U ko‘plab dori vositalarining tarkibida mavjud: Coldrex, Theraflu, Panadol, Fervex, Paracetamol tabletkalari va siroplar. Chunki u asosan yaxshi o‘zlashtiriladi va ko‘pchilik tomonidan xavfsiz deb hisoblanadi.

Lekin...

Cleveland Clinic mutaxassislariga ko‘ra, paratsetamol haddan tashqari ko‘p iste’mol qilinganda, ayniqsa suvsizlangan yoki issiqlikdan qiynalayotgan odamlarda jigar faoliyatiga og‘ir zarar yetkazishi mumkin.
👉 Manba: Cleveland Clinic — Acetaminophen Risks

Issiqda tana qanday o‘zgaradi?

Issiq havo organizmni bir necha yo‘nalishda zo‘riqtiradi:

• Teri orqali suyuqlik yo‘qotiladi — ko‘p terlash tufayli natriy va elektrolitlar kamayadi

• Jigar faoliyati sekinlashadi — tana harorati ko‘tarilganida jigar yuklamasi oshadi

• Ichki organlar isishi — tananing o‘zini sovitish mexanizmi buziladi

Bu holatlar paratsetamolni qabul qilishda jiddiy muammo tug‘diradi: suvsizlangan va zo‘riqqan jigar dorini to‘liq parchalay olmaydi. Natijada paratsetamol organizmda to‘planib, zaharlanishga olib kelishi mumkin.

Paratsetamolning yashirin xavflari: jigar, yurak va ko‘ngil aynish

Yozda, ayniqsa jaziramada paratsetamolning nojo‘ya ta’siri ko‘payadi. Bu dori:

• Jigarni zararlashi mumkin (ko‘ngil aynishi, og‘riq, terining sarg‘ayishi)

• Yurak urishini tezlashtirishi mumkin (ayniqsa suvsizlangan odamda)

• Bosh aylanishi va zaiflikni kuchaytirishi mumkin

"Tana suvsizlanganda paratsetamolning normal dozasi ham xavfli bo‘lishi mumkin," — deydi WebMD shifokorlari.

Qachon paratsetamol qabul qilmaslik kerak?

🚫 Quyidagi holatlarda paratsetamolni ishlatish tavsiya etilmaydi:

• Harorat past, lekin umumiy holsizlik mavjud

• Siz ko‘p terlagansiz yoki uzoq vaqt suv ichmagansiz

• Siz jigar kasalligidan aziyat chekasiz

• Siz allaqachon boshqa dorilar (masalan, Coldrex, Fervex) ichgansiz — ularning tarkibida ham paratsetamol bor

Issiqda isitmani qanday tushirish xavfsizroq?

Agar tana harorati +38,5°C dan yuqori bo‘lsa va holat og‘irlashayotgan bo‘lsa, avval quyidagilarni bajaring:

• Suyuqlik ichishni ko‘paytiring — faqat suv emas, balki tuzli eritmalar (masalan, Regidron)

• Tana haroratini pasaytiring — nam sochiq, salqin xona, ventilyator yordamida

• Faqat zarurat bo‘lsa paratsetamol qabul qiling, ammo dozaga qat’iy rioya qiling

• Agar belgilangan doza yordam bermasa — qayta qabul qilmang, balki shifokorga murojaat qiling

Qachon shifokorga murojaat qilish kerak?

🩺 Paratsetamol qabul qilinganidan keyin quyidagi belgilar kuzatilsa, darhol tibbiy yordam chaqiring:

• Qorinning o‘ng yuqori sohasida og‘riq

• Ko‘ngil aynishi, qayt qilish

• Terining sarg‘ayishi yoki ko‘zlar oqining sarg‘ayishi

• O‘ta charchoq, bosh aylanishi

Bular — jigar zaharlanishi belgilaridir. Paratsetamol haddan tashqari ko‘p yoki noto‘g‘ri ishlatilganda bu holat yuzaga kelishi mumkin.

Yozgi issiqda dori vositalariga ehtiyotkorlik bilan yondoshuv kerak

Paratsetamol foydali, lekin har doim ham zararsiz emas. Ayniqsa, jaziramada va suvsizlanganda ehtiyotkorlik bilan yondoshuv talab qilinadi.

Shifokor tavsiyasi: “Issiqda o‘zingizni yomon his qilganingizda dori ichishga shoshilmang. Avval tana holatini baholang va kerak bo‘lsa, mutaxassisga murojaat qiling.”

🔗 Shuningdek, ushbu mavzuga oid boshqa maqolalarimizni ham o‘qing:

• Nima uchun jazirama issiq hatto yoshlarda ham yurak xurujining xavfini oshiradi

• Suvsizlanish: organizm nimani his qiladi va qanday yordam berish mumkin?

• Yozgi zaharlanishlar: nega ovqat emas, suv aybdor?

• Yozda nega ichak infeksiyalari ko‘payadi?

• Bosh og‘riqlari va issiq havoga bog‘liq sabablar

• Issiqlik va yurak-qon tomir stresslari

📲 Dori bilan emas, aql bilan davolang — Davo.uz sog‘lig‘ingiz uchun ishlaydi!